T×m hiÓu mét sè nÐt ®Æc tr­ng ng«n ng÷ t¹o h×nh ë häc sinh THCS,

th«ng qua ph©n m«n vÏ tranh

phßng gd®t H­¬ng s¬n

  Tr­êng THCS S¬n TiÕn

 

SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM

t×m hiÓu mét sè nÐt ®Æc tr­ng

ng«n ng÷ t¹o h×nh ë häc sinh THCS th«ng qua ph©n m«n vÏ tranh

   . Ng­êi thùc hiÖn : NguyÔn §×nh Gi¸p

   . Tæ : Anh - Nh¹c - Häa

----------oooOooo---------

Lêi nãi ®Çu

          Mçi ng­êi mçi nghÒ ®Òu mang nh÷ng ®Æc thï,®Æc tr­ng riªng cña tõng ngµnh nghÒ sao cho phï hîp víi tõng n¨ng lùc së tr­êng cña m×nh.NghÒ d¹y häc ®­îc coi lµ mét nghÒ cao quý bëi s¶n phÈm chñ yÕu lµ nh©n c¸ch con ng­êi. Muèn trë thµnh con ng­êi höu Ých,®Òu ph¶i dùa vµo sù gi¸o dôc cña nhµ tr­êng.

         D¹y häc ®· khã, d¹y mü thuËt cµng khã h¬n. Bëi ngoµi viÖc d¹y häc sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n th× viÖc häc mü thuËt cßn ph¶i ®em l¹i niÒm vui cho mäi ng­êi, lµm cho mäi ng­êi nh×n ra c¸i ®Ñp, thÊy c¸i ®Ñp ë trong m×nh, vµ xung quanh m×nh trë nªn gÇn gñi ®¸ng yªu h¬n. ®ång thêi häc mü thuËt gióp mäi ng­êi tù t¹o ra c¸i ®Ñp theo ý m×nh, theo c¸ch hiÓu c¸ch lý gi¶i cña b¶n th©n. Lµm cho cuéc sèng thªm t­¬i vui h¹nh phóc.

         D¹y vµ häc mÜ thuËt ë thcs kh«ng nh»m ®µo t¹o häa sÜ hay ngõ¬i lµm nghÖ thuËt mµ nh»m gi¸o dôc thÞ hiÕu thÈm mü cho häc sinh. chñ yÕu t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tiÕp xóc lµm quen vµ th­ëng thøc c¸i ®Ñp, tËp t¹o ra c¸i ®Ñp vËn dông c¸i ®Ñp vµo trong cuéc sèng h»ng ngµy. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã cÇn hiÓu vÒ c¸ch nh×n c¸ch c¶m nhËn, lý gi¶i hiÖn t­îng sù vËt....cña häc sinh hay nãi c¸ch kh¸c lµ ng«n ng÷ t¹o h×nh cña häc sinh thcs trong bé m«n mÜ thuËt, mµ cô thÓ ë ®Ò tµi nghiªn cøu nµy ®­îc t×m hiÓu th«ng qua ph©n m«n vÏ tranh.

        ViÖc t×m hiÓu ®Æc tr­ng ng«n ng÷ t¹o h×nh ë häc sinh thcs sÏ gióp cho gi¸o viªn gi¶ng d¹y ®¸nh gi¸ mét c¸ch tÝch cùc ®óng ®¾n, g©y høng thó cho c¶ ng­êi häc vµ ng­êi d¹y, t×m ra ®­îc ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc gi¶ng d¹y phï hîp ®èi t­îng, løa tuæi.tuy nhiªn d¹y nh­ thÕ nµo? d¹y thËt tèt hay b×nh th­êng cßn phô thuéc ý thøc häc tËp cña mçi chóng ta.

a/.  ®Æt vÊn ®Ò

      Víi mong muèn trë thµnh ng­êi gi¸o viªn d¹y tèt, d¹y giái, hoµn thµnh tèt c«ng t¸c nhiÖm vô cÇn cã rÊt nhiÒu yÕu tè. §ã lµ chuyªn m«n nghiÖp vô, kiÕn thøc kinh nghiÖm, vµ lßng say mª yªu nghÒ yªu trÎ.

§¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña x· héi c· vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, an ninh, quèc phßng. Nh÷ng n¨m võa qua §¶ng vµ nhµ n­íc ta lu«n quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn cña gi¸o  dôc, ®Æc biÖt lµ chÊt l­îng cña nã. cïng víi nhu cÇu ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña con ng­êi vÒ ®øc dôc, trÝ dôc vµ thÓ dôc, th× mü dôc còng kh«ng ngõng ®­îc ph¸t triÓn vµ dÇn cã vai trß quan träng trong ®êi sèng cña mçi con ng­êi vµ nhÊt lµ thÕ hÖ trÎ, mµ ®èi t­îng nghiªn cøu ë ®©y lµ häc sinh THCS.

Víi bé m«n mü thuËt hiÖn nay nãi riªng, gi¸o viªn gi¶ng d¹y mü thuËt cßn Ýt kinh nghiÖm. kh«ng cã c¬ héi th¶o luËn vµ nghiªn cøu s©u vÊn ®Ò. Bëi thêi l­îng tiÕt cßn Ýt, mçi tr­êng chØ cã mét gi¸o viªn. viÖc trao ®æi vµ th¶o lô©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. §ång thêi ®©y còng lµ bé m«n mèi ®­îc  ®­a vµo gÇn ®©y nh»m ®¸p øng nhu cÇu thÞ hiÕu cña con ng­êi, lu«n lu«n h­íng tíi c¸i ®Ñp, t×m kiÕm vµ s¸ng t¹o c¸i ®Ñp. Nhu cÇu thÞ hiÕu thÈm mü cña con ng­êi ngµy cµng cao cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, cho nªn viÖc nh×n nhËn vµ th­ëng thøc c¸i ®Ñp cña ®¹i bé phËn nh©n d©n lµ vÊn ®Ò tÊt yÕu kh¸ch quan, kh«ng chØ lµ ®èi víi ng­êi lín, mµ tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng, tõng líp, løa tuæi trong x· héi.

 Gi¶ng d¹y mü thuËt ë tr­êng THCS còng nh»m môc tiªu trªn. trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ng­êi gi¸o viªn cÇn chó ý ®Æc ®iÓm løa tuæi häc sinh, mçi løa tuæi sÎ cã c¸ch c¶m nhËn suy nghÜ vµ lý gi¶i vÒ c¸i ®Ñp kh¸c nhau. Ng­êi lín cã c¸ch c¶m nhËn l«gic vµ khoa häc t¹o nªn mét c¸i ®Ñp hoµn thiÖn, cßn trÎ em th× cã c¸ch c¶m nhËn ng©y th¬, nh×n sù vËt qua l¨ng kÝnh mµu hång, kh«ng v­íng bËn nh÷ng nguyªn t¾c, tr¨n trë mµ chñ yÕu tËp trung t×nh c¶m sù yªu thÝch cña m×nh vµo bµi vÏ. Cho nªn bµi vÏ häc sinh th­êng ®em l¹i cho ta nhiÒu c¶m xóc vµ t×nh c¶m míi l¹. Nãi lµ vËy nh­ng mçi løa tuæi, mçi møc ®é c¸ch c¶m nhËn cña con ng­êi mçi ®æi thay. Lµ ng­êi gi¸o viªn d¹y mü thuËt cÇn n¾m b¾t ®­îc ®Æc ®iÓm nµy cña häc sinh ®Ô cã ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y tèt nhÊt, ph¸t huy ®­îc n¨ng lùc sù ®am mª cña c¸c em. §©y còng lµ lý do t«i chän ®Ô viÕt s¸ng kiÕn  nµyT×m hiÓu mét sè nÐt ®Æc tr­ng , ng«n ng÷ t¹o h×nh ë häc sinh THCS th«ng qua ph©n m«n vÏ tranh.

        D¹y mü thuËt còng nh­ d¹y c¸c bé m«n kh¸c ®èi t­îng chñ yÕu lµ häc sinh, d¹y cho häc sinh  theo nh÷ng néi dung yªu cÇu ch­¬ng tr×nh ®· quy ®Þnh. Nh­ng dï d¹y bÊt cø c¸i g× th× cÇn ph¶i t×m hiÓu râ ®èi t­îng cÇn truyÒn ®¹t lµ ai, ®èi t­îng nµo, truyÒn ®¹t ë møc ®é nµo.

 ë ®©y ®èi t­îng t×m hiÓu lµ häc sinh THCS, mµ cô thÓ lµ häc sinh THCS Trung S¬n  Líp 6,7,8. Løa tuæi tõ 11 ®Õn 15 víi nh÷ng ®Æc ®iÓm tÝnh c¸ch nhËn thøc riªng. Bé m«n mü thuËt lµ m«n häc mµ kiÕn thøc cña nã võa cô thÓ, râ rµng võa chung chung trõu t­îng , khã thÊy khã nh×n, lµ lo¹i kiÕn thøc cã ë xung quanh ta, lÊy nh÷ng sù vËt hiÖn t­îng quanh ta ®Ô biÓu ®¹t. §iÒu ®ã ®ßi hái gi¸o viªn ngoµi viÖc ph¶i n¾m v÷ng kiÕn thøc chuyªn m«n th× cÇn ph¶i n¾m v÷ng kiÕn thøc ë c¸c bé m«n liªn quan nh­ t©m lý häc løa tuæi, X· héi khoa häc tù nhiªn,... Trong ®ã c¸i cèt lái cÇn ph¶i n¾m  lµ ®Æc tr­ng ng«n ng÷ t¹o h×nh cña häc sinh THCS mµ cô thÓ ë ®Ò tµi nghiªn cøu nµy nã n»m trong ph¹m vi ph©n m«n vÏ tranh.

§Æc tr­ng ng«n ng÷ t¹o h×nh cña héi ho¹ nãi chung bao gåm nhiÒu yÕu tè, nh­ tÝnh kh«ng gian tÝnh t¹o h×nh trùc tiÕp trong ®ã bao gåm ®­êng nÐt h×nh khèi, mµu s¾c...Vµ ng«n ng÷ t¹o h×nh cña häc sinh THCS còng kh«ng n»m ngoµi nh÷ng yÕu tè ®ã.

Häc sinh THCS cã c¸ch nh×n c¸ch c¶m nhËn lý gi¶i nh­ thÕ nµo vÒ nh÷ng sù vËt hiÖn t­îng xung quanh, vÒ h×nh khèi , mµu s¾c sù c¶m nhËn ®ã cã kh¸c g× so víi sù c¶m nhËn cña ng­êi lín, cña tõng løa tuæi kh¸c nhau. Nã cã nh÷ng ®iÓm thuËn lîi khã kh¨n g× vµ nh÷ng ®iÓm m¹nh ®iÓm yÕu trong c¸ch nh×n nhËn, c¶m thô cña häc sinh THCS. §ã lµ nh÷ng ®iÒu cÇn ph¶i nghiªn cøu t×m hiÓu ®Ô bæ sung vµo l­îng kiÕn thøc chuyªn m«n cña ng­êi gi¸o viªn gi¶ng d¹y bé m«n mü thuËt.

b gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

 I, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ t¹o h×nh.

 1, Nh÷ng nÐt chung.

 Qua lÞch sö chóng ta thÊy r»ng con ng­êi b¾t ®Çu vÏ tõ rÊt sím, tr­íc khi cã c· ch÷ viÕt vµ tiÕng nãi. Trong c¸c hang ®éng ta b¾t gÆp nh÷ng h×nh vÏ hÕt søc sèng ®éng, nh­ng nh÷ng t¸c phÈm lóc bÊy giê chØ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cuéc sèng , lµ trao ®æi th«ng tin víi nhau thay thÕ cho tiÕng nãi. VÝ dô: h×nh vÏ mét qu¶ vµ mòi tªn chØ vµo miÖng lµ qu¶ ¨n ®­îc vµ nh÷ng h×nh ¶nh chØ c¸i kh«ng ¨n ®­îc c¸i ®Ô lµm c«ng cô vv...Nãi nh­ vËy tøc lµ vÏ xuÊt hiÖn tõ rÊt sím nh­ng con ng­êi ch­a ý thøc ®­îc vÏ ®Ñp ý nghÜa h×nh  khèi mµu s¾cvµ t¸c dông cña nã ®èi víi ®êi sèng tinh thÇn, chØ ®¬n thuÇn vÏ ®Ô ®¸p øng nhu cÇu trao ®æi th«ng tin.

 Còng t­¬ng tù nh­ thÕ, víi trÎ em nh÷ng nÐt vÏ ngo»n ngÌo vµ nh÷ng mµu s¾c tr¾ng ®á xanh ®­îc trÎ ®Æt c¹nh nhau lµm cho trÎ cã vÏ thÝch thó, nh­ng chóng ta còng kh«ng thÓ coi ®ã lµ vÏ mµ ®óng h¬n lµ trÎ ®ang ho¹t ®éng ®Ô tù hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¬ b¾p, ho¹t ®éng nµy chØ d­îc xem lµ ho¹t ®éng b¶n n¨ng. Nã chØ cã thÓ coi lµ ho¹t ®éng vÏ khi b¾t ®Çu ý thøc ®­îc vÏ ®Ñp mµu s¾c h×nh khèi ®­êng nÐt... vµ h×nh vÏ cña trÎ ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn h¬n, nhiÒu chi tiÕt h¬n, lµ ph­¬ng tiÖn ®Ô diÔn t¶ thÕ giíi xung quanh ®Çy mµu s¾c theo suy nghÜ sù c¶m nhËn vµ lý gi¶i cña b¶n th©n. 

 2,c¸ch nh×n vµ c¸ch c¶m nhËn.

 ë tõng løa tuæi th× sÎ cã nh÷ng c¸ch nh×n vµ c¸ch c¶m nhËn kh¸c nhau, t¹o nªn nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng ng«n ng÷ t¹o h×nh riªng cña tõng løa tuæi, nã kh¸c víi nh÷ng nhµ ho¹ sØ ng­êi nghiªn cøu, kh¸c víi ng­êi lín, thÇy c« gi¸o. Cïng víi thêi gian vµ sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ, nÐt vÏ bµi vÏ cña trÎ ngµy mét kh¸c h¬n gÇn gièng víi thËt h¬n, vÏ nh­ thÕ nµo cho ®Ñp cho ®óng ®É ®­îc trÎ quan t©m vµ t×m hiÓu.

  Vµ ë mçi ng­êi th× sù c¶m nhËn c¸ch lý gi¶i sù vËt hiÖn t­îng còng kh¸c nhau. ë mçi thêi ®iÓm kh¸c nhau trÎ 1-2 tuæi sÎ nh×n sù vËt kh¸c víi trÎ 5-6 tuæi còng nh­ 10-11 tuæi . Sù thay ®æi ®i cïng víi sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ vµ ®èi t­îng. Cã trÎ thÝch vÏ vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn víi kh¶ n¨ng cña m×nh nh­ng cã trÎ l¹i kh«ng, ®Õn mét giai ®o¹n nµo ®ã l¹i chuyÓn ho¹t déng, kh«ng cßn thÝch thó víi ho¹t ®éng vÏ n÷a. §iÒu ®ã cho thÊy rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn c¸ch nh×n c¸ch c¶m nhËn cña trÎ trong ®ã sù ph¸t triÓn, lµ yÕu tè ®Ó h×nh thµnh ng«n ng÷ t¹o h×nh cña trÎ trong t­êng giai ®o¹n nãi chung

II Ng«n ng÷ t¹o h×nh ë häc sinh THCS qua ph©n m«n vÏ tranh.

1)    Kh¶ n¨ng c¶m nhËn cña häc sinh THCS.

1.1            §Æc ®iÓm t©m lý

Løa tuæi häc sinh THCS tuæi tõ 11-15 ®ang theo häc tõ líp 6-9, lµ løa tuæi b­íng bØnh khã b¶o víi sù mËnh mÏ vÒ t©m sinh lý, biÓu hiÖn t×nh c¶m râ rµng, sù yªu, sù ghÐt ®ång thêi cã biÓu hiÖn cña sù e thÑn ng¹i ngïng, ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ bµi vÏ cña c¸c em. Trong qu¸ tr×nh lµm bµi c¸c em th­¬ng che bµi vÏ cña m×nh kh«ng ®Ó th©y c« gi¸o thÊy, ®ång thêi c¶m gi¸c m×nh ®· lín nªn c¸c em muèn ®éc lËp trong bµi vÏ cua m×nh muèn thÓ hiÖn b¶n lÜnh cña b¶n th©n r»ng m×nh sÏ lµm ®­îc, sÏ vÏ ®­îc nh­ng khi b¾t tay vµo bµi vÏ th× ®a sè c¸c em kh«ng thÓ hiÖn ®­îc ý t­ëng cña m×nh, v× sao?

Sù ph¸t triÓn thÓ chÊt t©m lý, trÝ tuÖ m¹n mÏ nh­ng kh«ng ®ång ®Òu. §a phÇn c¸c em cßn bì ngì vông vÒ trong khi vÏ, ®iÒu chØnh h×nh vÏ nÐt bót kh«ng theo suy nghÜ cua b¶n th©n. vµ løa tuæi nµy cßn ë tuæi an tuæi ngò ham thÝch vui ch¬i ho¹t ®éng, do ®ã trong bµi vÏ ®Æc biÖt lµ c¸c bøc tranh dÒ tµi thÓ hiÖn râ dÊu Ên cña sù trÎ trung hån nhiªn ng©y th¬, ngé nghÜnh vµ hÕt søc ch©n thµnh.

ë häc sinh THCS ®a sè c¸c em thÝch vÏ theo suy nghÜ, ý thÝch cña m×nh h¬n lµ vÏ theo sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn. NghÜ g× vµ vÏ nÊy, ®Æt bót vµo lµ vÏ kh«ng theo tr×nh tù khu«n khæ c¸c b­íc vÏ. chÝnh v× vËyng­êi gi¸o viªn cÇn hiÓu vµ h­íng dÉn c¸c em dÇn dÇn, ®Ó c¸c em n¾m b¾t vµ thÊy ®­îc t¸c dông cña viÖc vÏ tranh ®óng ®em l¹i cho bµi vÏ cña m×nh cã mét kÕt qu¶ tèt.

1.2            kh¶ n¨ng c¶m nhËn trong ph©n m«n vÏ tranh cña häc sinh

THCS.

Häc sinh THCS cã ng«n ng÷ t¹o h×nh cã g× ®ã rÊt ®¬n gi·n nh­ng còng rÊt s¸ng t¹o phong phó. c¸c em th­êng vÏ tranh theo nhiÒu néi dung ®Ò tµi kh¸c nhau, mét sè emm còng t×m cho m×nh ®­îc néi dung vµ c¸ch thÓ hiÖn rÊt dÝ dám, cã nhiÒu bè côc l¹, ®Ñp m¾t nh­ng còng kh«ng Ýt bè côc thÓ hiÖn sù lâng lÏo vông vÒ, lóng tóng cña c¸c em tong khi xay dùng bè côc. VÒ h×nh t­îng th× ®a phÇn c¸c em ch­a cã suy nghÜ t×m tßi vÒ d¸ng, h×nh, ®éng t¸c vµ nhÊt lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh tong tõng lo¹i ®Ò tµi hay néi dung mµ c¸c em chän. Bëi h×nh t­îng c¸c em chän ®Ó vÏ cßn chung chung, thiÕu c¸i ®éng, tÜnh, thiÕu chiÒu s©u bøc tranh. C¸c em vÏ tranh ®¬n gi·n chØ lµ kÓ, t¶ l¹i nh÷ng ho¹t ®éng, ®éng t¸c cña nh©n vËt, nguêi hay vËt hay mét quang c¶nh nµo ®ã. §a sè häc sinh thÓ hiÖn mµu s¾c trong tranh th­êng rùc rì ®«i khi trë nªn ®èi lËp vÒ mµu s¾c khiÕn cho tranh trë nªn kh« cøng ngay c¶ tranh vÒ ®Ò tµi th¬ méng. Nh÷ng ®Ò tµi ®­îc c¸c em ­a thÝch nhÊt lµ th­êng lµ tranh phong c¶nh, bëi v× ®ã lµ nh÷ng thø gÇn gòi ®­îc c¸c em quan s¸t thu nhËn mét c¸ch th­êng xuyªn thÓ hiÖn trÝ t­ëng t­îng ghi nhí cña c¸c em hÕt søc phong phó ®a d¹ng. nghÖ thuËt ng«n ng÷ t¹o h×nh còng tõ ®ã mµ ®­îc h×nh thµnh. Béc lé víi nh÷ng ®Æc tr­ng riªng cña tõng løa tuæi.

ChÊt liÖu mµ c¸c em thÎ hiÖn chñ yÕu lµ bót d¹ lµ mµu n­íc ngoµi ra cßn cã bót s¸p vµ mµu bét chÝnh v× thÕ mµ tranh c¸c em th­êng lµ nh­ng gam mµu rÊt sèng ®éng, t­¬i vui. V× vËy ®a phÇn nh÷ng bµi vÏ cña c¸c em cã sù chªnh lÖch vÒ gam mµu ®Ëm nh¹t rÊt lín. nh­ng nh×nh chung c¸c em ®· thÓ hiÖn ®­îc ®©u lµ h×nh ¶nh chÝnh, lµ phô ®Ó t« mµu.

2. høng thó häc tËp trong ph©n m«n vÏ tranh ë häc sinh THCS

Nh×n chung ph©n m«n nµy ®­îc ®«ng ®¶o häc sinh ­a thÝch bëi tÝnh tù do Ýt gß bã, nãi nh­ vËy nh­ng dï Ýt dï nhiÒu th× vÏ tranh còng ph¶i tiÕn hµnh theo c¸c b­íc,vµ còng cã nh÷ng c¸ch thøc riªng mµ tuú vµo ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ t¹o h×nh cña tõng løa tuæi giai ®o¹n mµ cã c¸ch thÓ hiÖn vµ sö dông kh¸c nhau, tuy nhiªn ë ®©y chóng ta t×m hiÓu løa tuæi häc sinh THCS trong ph¹m vi ph©n m«n vÏ tranh vµ víi nh÷ng néi dung cô thÓ sau.

1.1          VÒ bè côc

Bµi vÏ tranh  ®Ò tµi cña c¸c em häc sinh tr­êng THCS Trung S¬n chñ yÕu khèi 6,7,8 . §iÓm chung næi bËt cña c¸c em khi tiÕn hµnh bµi vÏ lµ kh«ng tu©n theo tr×nh tù c¸c b­íc vÏ, nhiÒu em vÏ th¼ng h×nh vµo giÊy nghØ g×  lµ thÓ hiÖn ra  mµ kh«ng chó ý ®Õn bè côc s¾p xÕp chÝnh phô, dÉn ®Õn bè côc bÞ to bÞ lÖch, cã em th× bè côc láng lÎo, cã em l¹i chËt chéi vv... dÉn ®Õn kÕt qu¶ bµi vÏ kh«ng cao. ý thøc vÒ bè côc cña c¸c em ch­a ®­îc râ rµng. Bè côc nh­ thÕ nµo lµ ®Ñp ? Vµ nh­ thÕ nµo lµ bè côc? cã nhiÒu em hiÓu r»ng bè côc lµ sù s¾p xÕp c¸c m·ng chÝnh phô sao cho hîp lý , c¸c m·ng kh«ng ®Òu nhau, m·ng chÝnh tr­íc, m·ng phô sau, nh­ng khi lµm bµi l¹i bá qua mét bªn kh«ng cÇn biÕt chÝnh phô lµ g×. §iÒu ®ã cho thÊy gi÷a thùc hµnh vµ lý thuyÕt cßn c¶ mét kho¶ng c¸ch lín ®èi víi c¸c em cã lÎ yhùc hµnh lµ mét chuyÖn, lý thuyÕt l¹i lµ mét chuyÖn kh¸c c¸i cèt yÕu lµ m×nh thÝch m×nh vÏ, nãi thÕ nh­ng cñng cã mét sè em ý thøc ®­îc bè côc ®Ñp vµ hîp lý ®­a l¹i kÕt qu¶ cao cho bµi vÏ.

1.2          VÒ ®­êng nÐt.

§a sè c¸c em ®· biÕt kÕt hîp gi÷a nÐt c«ng mÒm m¹i ®Ô vÏ ng­êi vµ nÐt th¼ng ®Ô v· nhµ cöa, vµ mét sè c¶nh vËt,  kÕt hîp nh÷ng nÐt c«ng mÒm m¹i vµ nh÷ng nÐt th¼ng  ch¾c khoÎ. Tuy nhiªn ®Ô b¸t ®Çu bµi vÏ c¸c em th­êng ®i ngay vµo nh÷ng nÐt vÏ chÝnh kh«ng cã sù ph¸c nÐt tr­íc, nÐt vÏ thiÕu sù døt kho¸t linh ho¹t vµ cßn l­ìng lù, kh« khan nÐt vÏ cøng. §Æc biÖt khi vÏ khu«n mÆt hay ch©n tay cña ng­êi th× ®a phÇn c¸c em chØ vÏ m« phæng t­îng tr­ng lµ chñ yÕu. nh­ng ®ã còng lµ c¸i riªng ë løa tuæi c¸c em, lµm cho bøc tranh cña c¸c em cã vÏ g× ®ã ngé nghÜnh, dÝ dám hån nhiªn.

V× vËy mµ ng­êi gi¸o viªn ph¶i biÕt ®­îc ®Æc tr­ng ®­êng nÐt ë løa tuæi cña c¸c em ®Ô cã c¸ch nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cho phï hîp, tuy nhiªn còng cÇn cã ph­¬ng ph¸p n¾m b¾t vµ uèn n¾n dÇn tØ mÜ cho c¸c em, ®Ô c¸c em vÏ bµi linh ho¹t h¬n n­ng cao kü n¨ng vÏ h×nh cho c¸c em.

2.3   VÒ h×nh khèi

§a sè c¸c em ë häc sinh THCS Trung S¬n khi vÏ tranh ®Ò tµi ®Òu kh«ng chó ý ®Õn h×nh khèi, vÏ chØ lµ mét m¶ng bÑt, thiÕu chiÒu s©u cho kh«ng gian. Thùc tÕ c¸c em khi vÏ ng­êi hay c¶ch vËt chØ chó ý diÔn t¶ chiÒu réng vµ cao cña nh©n vËt,  chiÒu s©u do ®Þnh luËt xa gÇn t¹o nªn c¸c em kh«ng n¾m b¾t ®­îc.. cã ch¨ng chØ diÔn t¶ ®­îc rÊt Ýt r»ng ng­êi ë gÇn th× to ng­êi ë xa th× nhá,cßn l¹i ®Òu ngang nhau cïng n»m trªn mét mÆt ph¼ng, nã mang t×nh chÊt trang trÝ lµ chñ yÕu kÕt hîp víi nh÷ng ®­êng viÒn ®Ëm. Mét ®iÒu ®¸ng l­u ý n÷a lµ khi c¸c em vÏ tranh ®Ò tµi th× tõ b­íc 1 ph¸c bè côc nh­ng khi sang b­íc hai vÏ h×nh th× ®a sè c¸c em  nÕu thùc hiÖn theo tr×nh tù c¸c b­íc th× h×nh vÏ th­êng v­ît ra khái bè côc ®· ph¸c, hoÆc nhá h¬n m dÉn ®Õn h×nh vÏ kh«ng c©n ®èi

1.4          VÒ mµu s¾c

Mµu s¾c lµ yÕu tè ®Æc biÖt t¹o ®­îc høng thó nhÊt cho häc sinh. phÇn lín do mµu s¾c lµ yÕu tè t¸c ®éng m¹nh ®Õn canh thÞ gi¸c cña con ng­êi, nhÊt lµ løa tuæi häc sinh THCS ®¹i ®a sè c¸c em thÝch vÏ mµu, ®Æc biÖt lµ ë ph©n m«n vÏ tranh, phÇn vÏ h×nh vÏ ®­êng nÐt ®­îc c¸c em vÏ nhanh, vµ c¸c em dµnh phÇn lín thêi gian ®Ô vÏ mµu. VÏ mµu kÜ , nh÷ng mµu s¾c sÆc së, b¾t m¾t th­êng lµ nh÷ng mµu ®­îc c¸c em sö dông nhiÒu nhÊt, mét sè häc sinh cã c¸ch nh×nh mµu rÊt tèt, sù c¶m thô mµu hÕt søc nh¹y c¶m. C¸c em ®· b¾t ®Çu cã sù  suy nghÜ t×m tßi, ®Çu t­ vÒ mµu s¾c trong bµi vÏ cña m×nh. Mét sè em ®· biÕt c¸ch pha mµu, chång mµu kÐo mµu tõ m¶ng chÝnh ra xung quanh mét c¸ch hîp lý, lµm næi bËt tréng t©m bµi vÏ nh­ng vÉn t¹o ®­îc sù hµi hoµ vÒ amï s¾c.

Tuy nhiªn nhiÒu em cßn ch­ thÓ hiÖn ®­îc ®é ®Ëm nh¹t ë trong bøc tranh lµm cho bøc tranh ®Òu ®Òu mµu s¾c dµn tr¶i, kh«ng t¹o ®­îc chiÒu s©u cña bøc tranh lµ gÇn th× tá , xa th× mê. Nªn ®a phÇn tranh cña c¸c em mang ®Ëm tÝnh chÊt trang trÝ.

Mµu s¾c næi bËt ë ®ay lµ gam mµu t­¬i vui  sèng ®éng, mµu s¾c trÎ trung, nh­ng còng cã nh÷ng bµi cã gam mµu hµi hoµ, nhÑ nhµng trong s¸ng...

 

thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc

 

Qua viÖc t×m hiÓu ®Æc tr­ng ng«n ng÷ t¹o h×nh trªn ta thÊy r»ng viÖc n¾m b¾t vÊn ®Ò vµ t×m ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã lµ mét ®iÒu hÕt søc quan tréng, ®¶m b¶o cho tiÕt d¹y bµi d¹y hiÖu qu¶ h¬n, ®em l¹i sù thµnh c«ng tr«ng c«ng t¸c gi¶ng d¹y.

I, Thùc tr¹ng häc tËp.

1/ Häc sinh ch­a n¾m b¾t ®­îc c¸ch x©y dùng h×nh t­îng ®iÓn h×nh, bµi vÏ cßn chung chung, mang nÆng tÝnh chÊt h×nh thøc .

2/ Häc sinh THCS  cã c¸ch nh×n c¸ch c¶m nhËn vÒ mµu hÕt søc trong s¸ng, lung linh ®Çy mµu s¾c, lµ mét sù kÕt hîp nh÷ng mµu s¾c t­¬i s¸ng t¹o sù trÎ trung cho bµi vÏ.

3/ Trong khi tiÕn hµnh bµi vÏ c¸c em kh«ng theo tr×nh tù tiÕn hµnh c¸c b­íc lµm bµi , mµ lµm theo ngÉu høng, thÝch vÏ c¸i g× th× vÏ c¸i nÊy . Ýt chó träng tr­íc sau hay chÝnh phô trong bµi vÏ.

4/ Häc sinh THCS ch­a cã thãi quen s­u tÇm tµi liÖu phôc vô cho bµi vÏ hiÖu qu¶ h¬n, vµ ch­a cã thãi quen quan s¸t nhËn xÐt sù vËt hiÖn t­îng cho bµi vÏ cã chiÒu s©u vµ hiÖu qu¶ h¬n.

5/ Kü n¨ng sö dông mµu n­íc, mµu bét cña häc sinh THCS cßn kÐm.

Tõ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n ®ã  th× ®èi víi ph©n m«n vÏ tranh, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y phï hîp lµ ph­¬ng ph¸p quan s¸t vµ ph­¬ng ph¸p liªn hÖ víi thùc tiÓn cuéc sèng. Ngoµi ra lµ sù kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc nh­ gîi mì, vÊn ®¸p, luyÖn tËpvv...

VÏ tranh ®Ò tµi th× viÖc liªn hÖ v¬Ý thùc tiÓn cuéc sèng lµ mét ®iÒu hÕt søc quan träng, ®¶m b¶o cho viÖc t×m vµ lùa chän h×nh t­îng ®­îc s©u s¾c h¬n, nªu râ träng t©m ®Ò tµi h¬n.

II, BiÖn ph¸p gióp häc sinh häc tèt vµ n­ng cao chÊt l­îng bµi vÏ ë ph©n m«n vÏ tranh.

  1. ChuÈn bÞ

Tr­íc khi d¹y mét bµi vÏ tranh ®Ò tµi th× kh©u chuÈn bÞ lµ rÊt quan träng nhÊt lµ ®å dïng d¹y häc.

VÒ phÝa gi¸o viªn ngoµi viÖc chuÈn bÞ gi¸o ¸n, ph­¬ng ph¸p d¹y häc th× mét ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®ã lµ ®å dïng trùc quan(tranh , ¶nh minh ho¹) v× ë løa tuæi trÎ em th× tranh ¶nh nã cã t¸c dông rÊt m¹nh ®Õn canh thÞ gi¸c vµ trÝ nhí cdña c¸c em,  doa vËy cÇn ph¶i cã ®å dïng trùc quan phong phó vµ ph¶i biÕt sö dông ®óng lóc,

VÒ phÝa häc sinh cñng ph¶i cã sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ, s¸ch vì giÊy vÏ, mµu ch× tÈy , nh÷ng ®å dïng häc tËp cÇn thiÕt, ngoµi ra ph¶i t×m hiÓu vµ quan s¸t  tham kh¶o nh÷ng ®Ò tµi mµ m×nh sÏ thÓ hiÖn tr­íc khi lµm bµi.

Khi so¹n gi¸o ¸n cÇn so¹n kü biÕt ch¾t läc nh÷ng lêi tho¹i, c©u hái chÝnh vµ c©u hái gîi mì ph¶i râ rµng dÔ hiÓu nh»m t¹o høng thó vµ s«i næi trong tõng ®èi t­îng häc sinh. Nªn tr¸nh nh÷ng c©u hái dµi khã hiÓu vµ nh÷ng c©u hái l÷ng .

+ §èi víi häc sinh kÐm cÇn gîi më cô thÓ h¬n gióp c¸c em nhËn ra chæ ch­a ®óng ch­a ®Ñp ®Ó bµi vÏ ®Ñp h¬n .VÝ dô: Bè côc cã láng lÎo qu¸ kh«ng, hay mµu s¾c cã lén xén qu¸ kh«ng? vv...

+ §èi víi häc sinh kh¸ , trung b×nh th× cã thÓ gîi më ®Ó c¸c em t×m tù t×m ra, tù ®iÒu chØnh hay söa chöa. VÝ dô: Chæ nµy, mµu nµy nh­ thÕ nµo ?  Lµm sao cho bµi vÏ ®Ñp h¬n ?

+Víi häc sinh giái th× yªu cÇu cao h¬n. VÝ dô: Thö t×m xem bµi vÏ vã chæ nµo ch­a hîp lý? Cã thÓ vÏ kh¸c ®­îc kh«ng?

§Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh lªn líp tèt, th× gi¸o viªn cÇn ph¶i cã thêi gian vµ qu¸ tr×nh th©m nhËp gi¸o ¸n kØ cµng, ph¶i n¾m v÷ng tiÕn tr×nh bµi d¹y, §Ó võa ®¶m b¶o tiÕn tr×nh bµi d¹y võa gióp häc sinh tiÕp thu bµi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, vµ ®iÒu cèt yÕu nhÊt lµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc s¸ng t¹o cña tõng em, ®ång thêi ph¶i t¹o ®­îc bÇu kh«ng khÝ vui vÏ  tho¶i m¸i trong khi c¸c em lµm bµi .

Gi¸o viªn ph¶i ph©n tÝch kÜ c¸c b­íc tiÕn hµnh mét bµi vÏ tranh ®Ò tµi  ph¶i thùc hiÖn theo nh÷ng b­íc nµo? Nh÷ng b­íc ®ã lµ g×? vµ kÕt hîp ®å dïng minh ho¹ ®Ô häc sinh dÔ nhí dÔ n¾m b¾t, vµ bµi vÏ cña häc sinh líp tr­íc ®Ô c¸c em cã thÓ thÊy ®­îc møc ®é thÓ hiÖn bµi, tham kh¶o tranh cña c¸c ho¹ sØ vÒ néi dung. Tuú vµo sè l­îng bµi mµ nh÷ng bµi sau cã thÓ gi¶m thêi l­îng lý thuyÕt vµ t¨ng dµn thêi gian thùc hµnh, h­íng c¸c em ®i vµo tr×nh tù c¸c b­íc vÏ tranh

VËn  dông triÖt ®Ô lîi thÕ khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin. sÎ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y. Cho nªn lµ ng­êi gi¸o viªn nãi chung gi¸o viªn mü thuËt nãi riªng cÇn ph¶i nhanh chãng tiÕp cËn n¾m b¾t nh÷ng lîi thÕ mµ khoa häc ®em l¹i. t¹o høng thó vµ sù ®æi míi trong c¸ch gi¶ng d¹y.

  1. PhÇn lªn líp

Gi¸o viªn ph¶i linh ho¹t trong thêi gian lªn líp, ph¶i ®¶m b¶o quy tr×nh thêi gian, ph©n chia líp hîp lý, gióp c¸c em nhËn thøc vµ hiÓu ®­îcbµi häc ngay t¹i líp, gióp c¸c em vÏ ®­îc mét bµi vÏ tranh theo ý thÝch ®óng qui tr×nh thùc hiÖn c¸c b­íc vÏ.

+ H­íng dÉn häc sinh khai th¸c néi dung

Qua h×nh minh ho¹, gi¸o viªn gîi ý gióp c¸c em hiÓu s©u h¬n vÒ ®Ò tµi, t×m ra ®­îc c¸ch thÓ hiÖn (c¸ch vÏ ) kh¸c nhau , t×m ra nh÷ng ý t­ëng hay dÝ dám cho tranh cña m×nh

+ H­íng dÉn häc sinh c¸ch vÏ

Nªn giíi thiÖu qua ®å dïng minh ho¹ vµ kÕt hîp trùc tiÕp minh ho¹ b¶ng ®Ó häc sinh nhËn thøc râ rµng h¬n tr×nh tù c¸c b­íc còng nh­ ­u ®iÓm khi tiÕn hµnh theo tr×nh tù c¸c b­íc ®em l¹i, vµ nã cô thÓ h¬n khi chØ lµ nh÷ng lý thuyÕt s¸o râng. NÕu nh­ giíi thiÖu néi dung råi míi chØ vµo tranh, e r»ng häc sinh kh«ng chó ý kh«ng nhËn ra ®­îc c¸ch tiÕn hµnh(®©u lµ m¶ng, ®©u lµ h×nh trong m¶ng )

-T×m bè côc, ph¸c m¶ng chÝnh phô sao cho hîp lý, c©n ®èi víi tê giÊy râ träng t©m, rá néi dung thÓ hiÖn ®­îc chñ ®Ò.

-VÏ h×nh, vÏ mµu ph¶i râ ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng kh«ng vÏ chung chung. VÏ mµu th× kh«ng vÏ h×nh qu¸ chi tiÕt cô thÓ sÎ r¸t khã ®Ô thÓ hiÖn, mµu cã thÓ vÏ nh­ thùc hoÆc theo c¶m høng, song cÇn chó ý. T­¬ng quan gi÷a c¸c mµu, kh«ng vÏ ®éc lËp tõng mµu, chó ý ®Õn ®é ®Ëm nh¹t cña c¸c mµu gam mµu ®Ó thÓ hiÖn ®­îc tÝnh chÊt bµi vÏ.

      + H­íng dÉn häc sinh lµm bµi

Gi¸o viªn cè g¾ng lµm viÖc víi nhiÒu häc sinh vµ bao qu¸t tæng thÓ líp gióp c¸c em t×m c¸ch thÓ hiÖn ý t­ëng cña b¶n th©n, bè côc m¶ng vÏ h×nh t×m mµu. Dïng ph­¬ng ph¸p gîi mì trong khi h­íng dÉn häc sinh vÏ tranh sÏ ®¹t hiÖu qu¶ h¬n c¶.

Bªn c¹nh ®ã ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y phï hîp ë phÇn thùc hµnh còng rÊt quan träng. CÇn x¸c ®Þnh ®­îc néi dung kiÕn thøc tréng t©m vµ yªu cÇu hîp lý víi ®èi t­îng häc sinh.

Lu«n t¹o ®­îc bÇu kh«ng khÝ tho¶i m¸i nhÑ nhµng vui vÏ trong tõng tiÕt d¹y theo ®Æc ®iÓm riªng cña tõng ph©n m«n

Ph¶i dù kiÕn ®­îc c¸c t×nh huèng s­ ph¹m cã thÓ x¶y ra vµ xö lý linh ho¹t ®em l¹i hiÖu qu¶ gi¸o dôc cao. Ngoµi ra cÇn ph¶i cho häc sinh thÊy ®­îc tÇm quan träng cña viÖc n¾m v÷ng kiÕn thøc lý thuyÕt, vËn dông kiÕn thøc vµo bµi vÏ mét c¸ch linh ho¹t kh«ng m¸y mãc ®Ô lµm cho bµi vÏ sèng ®éng h¬n cã hån h¬n, vµ tiÕn tíi viÖc n¾m b¾t c¸ch thøc s¸ng t¹o mét bøc tranh riªng ®i s©u vµo chuyªn ngµnh m×nh lùa chän.

 

c.kÕt luËn

 

§Ó trë thµnh ng­êi gi¸o viªn tèt d­íi m¸i tr­êng x· héi chñ nghÜa, tr­íc hÕt mçi chóng ta ph¶i kh«ng ngõng trau dåi kiÕn thøc, t×m tßi häc hái, ®ång thêi bæ sung tinh thÇn yªu nghÒ mÕn trÎ thÓ hiÖn sù nhiÖt huyÕt cña b¶n th©n víi ngµnh nghÒ m×nh ®· chän. Mü thuËt lo¹i h×nh nghÖ thuËt t¹o ra c¸i ®Ñp, v× vËy d¹y mü thuËt nãi chung vµ ph©n m«n vÏ tranh nãi riªng cÇn ph¶i lµm cho häc sinh phÊn khëi mong muèn vÏ ®Ñp, thÓ hiÖn c¶m xóc cña m×nh qua bµi vÏ.

Ph©n m«n vÏ tranh ho¹t ®éng thùc hµnh lµ chñ yÕu v× vËy cÇn luyÖn tËp nhiÒu bµi. Trong khi d¹y häc sinh lµm bµi , gi¸o viªn cÇn bao qu¸t líp ®Ô theo dái gióp ®ì, gîi ý , ®iÒu chØnh, bæ sung nh÷ng g× cÇn thiÕt.

Qua qu¸ tr×nh c«ng t¸c, trùc tiÕp ®øng líp tham gia gi¶ng d¹y, b¶n th©n cñng ®· rót ra ®­îc mét sè kinh nghiÖm bæ sung vµo vèn kiÕn thøc hiÖn cã, ®Ó ngµy cµng hoµn thiÖn b¶n th©n h¬n trong c«ng viÖc mµ m×nh ®· lùa chän. R»ng tr­íc hÕt mçi gi¸o viªn ®øng líp kh«ng chØ truyÒn ®¹t kiÕn thøc ®Çy ®ñ cho häc sinh mµ ph¶i gÇn gñi víi häc sinh , n¾m b¾t ®­îc t©m t­ t×nh c¶m cña häc sinh, biÕt ®­îc tõng ®èi t­îng häc sinh ®Ó cã c¸ch x÷ lý phï hîp víi tõng tr­êng hîp x¶y ra. lu«n tr¨n trë víi c«ng t¸c gi¶ng d¹y cña m×nh lµm thÕ nµo ®Ó tiÕt d¹y cã hiÖu qu¶ nhÊt, v× sao c¸c em thÓ hiÖn bµi vÏ nh­ thÕ nµy, mµ kh«ng nh­ thÕ kia? do ®©u? cÇn bæ sung vµ söa chöa nh÷ng vÇn ®Ò g×? vv... ChÝnh ®iÒu ®ã lµm t«i thÇm nghÜ , ngay tõ b©y giê m×nh ph¶i cè g¸ng rÌn luyÖn tÊt c¶ c¸c mÆt nhiÒu h¬n n÷a ®Ó xøng ®¸ng lµ ng­êi gi¸o viªn d¹y giái, trau dåi nh÷ng kiÕn thøc, häc hái b¹n bÌ, ®óc rót kinh nghiÖm t¹o cho m×nh mét phong th¸i khi ®øng líp, t¹o ®iÒu kiÖn ®Çy ®ñ ®Ô cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c gi¶ng d¹y, xøng ®¸ng lµ ng­êi gi¸o viªn cña thêi ®¹i míi.

  • §Ò xuÊt

 

************************

S¬n TiÕn, ngµyth¸ngn¨m 2009

 Gi¸o viªn thùc hiÖn

 

 

 

 

 

 

 NguyÔn §×nh Gi¸p

 

 

1

Gi¸o viªn: NguyÔn §×nh Gi¸p                                                 Tr­êng: THCS S¬n TiÕn                                                    

nguon VI OLET