sinh học 6 tuần 14 (2016 - 2017)

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

Hoạt động 1: Thí nghiệm xác định phần lớn nước vào cây đi đâu?

- GV cho HS nghiên cứu SGK tr. 80, trả lời câu hỏi:

1. Một số HS đã dự đoán điều gì?

2. Để chứng minh cho dự đoán đó, họ đã làm gì?

- Vì sao trong thí nghiệm các bạn đều phải sử dụng 2 cây tươi: 1 cây có đủ rễ, thân, lá và 1 cây chỉ có rễ, thân và không có lá?

HS chọn thí nghiệm → lựa chọn cho dự đoán?

- GV ghi vào góc bảng sự lựa chọn của các nhóm   yêu cầu đại diện nhóm trình bày thí nghiệm và giải thích lí do lựa chọn của nhóm.

   GV gợi ý: cho HS nhắc lại dự đoán ban đầu ? Sau đó xem lại thí nghiệm của nhóm Dũng và Tú đã chứng minh được điều nào của dự đoán, còn nội dung nào chưa chứng minh được? Thí nghiệm của nhóm Tuấn, Hải chứng minh được nội dung nào? Giải thích?

- Sau khi thảo luận, GV hỏi: Sự lựa chọn nào đúng?

- GV chốt lại đáp án sau khi lớp đã thảo luận:

+ Trong thí nghiệm các bạn đều phải sử dụng 1 cây tươi có rễ, thân mà đã ngắt bỏ lá để làm đối chứng với cây có đủ rễ, thân, lá. Làm như vậy sẽ chứng minh được vai trò của lá trong thí nghiệm.

+ Kết quả thí nghiệm của nhóm bạn Tuấnvà Hải: Mức nước ở lọ A (cây có lá) đã bị giảm, chứng tỏ rễ của cây có lá đã hút một lượng nước, cán cân lệch về phía đĩa có lọ B (cây không lá), chứng tỏ chính lượng nước do rễ hút lên đã được thoát ra ngoài và qua lá. Mức nước ở lọ B (cây không có lá) gần như giữ nguyên, chứng tỏ cây không có lá không hút nước và cũng không có hiện tượng thoát hơi nước qua lá, kết quả là lượng nước ở lọ B vẫn giữ nguyên. Do vậy, đĩa cân có lọ B nặng hơn đĩa cân có lọ A.

+ Kết quả thí nghiệm của nhóm Dũng và Tú: Mới chỉ chứng minh được ở cây có lá đã có hiện tượng thoát hơi nước, cây không lá không có hiện tượng đó. Nhưng thí nghiệm chưa chứng minh được lượng nước thoát ra là do rễ hút lên, bởi vì trong hiện tượng hô hấp cây cũng thải ra hơi nước

-  GV cho HS nghiên cứu hình 24.3 để biết được con đường mà nước đã thoát ra ngoài qua lá.

* Kiến thức phân hóa.

- Viết được sơ đồ vận chuyển nước từ rễ lên thân lá và thoát qua ngoài lỗ khí ở lá.

- GV nhận xét.

- HS nghiên cứu SGK tr. 80, trả lời câu hỏi đạt:

1. Phần lớn nước do rễ hút vào đã được lá thải ra ngoài.

2. Làm thí nghiệm chứng minh dự đoán.

- HS trong nhóm tự nghiên cứu 2 thí nghiệm quan sát hình 24.3 trả lời câu hỏi mục  SGK trang 81, sau đó thảo luận nhóm để thống nhất câu trả lời. Yêu cầu các nhóm nêu được.

 - Sử dụng cây tươi có rễ, thân mà đã ngắt bỏ lá để làm đối chứng. Với cây có đủ rễ, thân, lá làm như vậy sẽ chứng minh được vai trò của lá trong thí nghiệm.

- HS lựa chọn.

 - Các nhóm trình bày kết quả thảo luận.

- HS trả lời: Nhóm Tuấn, Hải chứng minh được toàn bộ nội dung dự đoán.

- HS lắng nghe và ghi nhận.

- HS quan sát hình, chú ý chiều mũi tên đỏ để biết con đường mà nước thoát ra ngoài qua lá.

- HS dựa vào kiến thức của mình viết sơ đồ.

- HS lắng nghe.

1.Thí nghiệm xác định phần lớn nước vào cây đi đâu?

Phần lớn nước do rễ hút vào cây đã được thải ra ngoài bằng sự thoát hơi nước qua lá.

Hoạt động 2: Ý nghĩa của  sự thoát hơi nước qua lá

- GV gọi HS đọc SGK tr.81, trả lời câu hỏi: Vì sao sự thoát hơi nước qua lá có ý nghĩa rất quan trọng đối với đời sống của cây?

- GV tổng kết lại ý kiến  yêu cầu HS rút ra kết luận.

- HS đọc SGK tr.81, trả lời câu hỏi đạt:

+ Tạo sức hút  vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ  lá.

+ Làm dịu mát cho lá

- HS rút ra kết luận

2.Ý nghĩa của  sự thoát hơi nước qua lá

 Hiện tượng thoát hơi nước qua lá giúp cho việc vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá, giữ cho lá khỏi bị khô

Hoạt động 3: Những điều kiện bên ngoài nào ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước qua lá

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi SGK tr.82

- GV gợi ý HS sử dụng kết luận ở hoạt động 2 và những câu hỏi nhỏ sau để trả lời:

+ Khi nào lá cây thoát hơi nước nhiều?

+ Nếu cây thiếu nước sẽ xảy ra hiện tượng gì?

- GV giúp HS hoàn thiện đáp án:

+ Người ta phải tưới nhiều nước cho cây trong những ngày nắng nóng, khô hanh hoặc có gió mạnh vì trong những ngày đó cây bị mất nhiều nước. Khi cây bị thiếu nước, lá không quang hợp được, các hoạt động sống khác cũng bị ngừng, cây khô héo, có thể bị chết.

+ Điều đó chứng tỏ sự thoát hơi nước qua lá phụ thuộc vào những diều kiện bên ngoài như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm của không khí. 

- GV nhận xét  yêu cầu HS rút ra kết luận.

- HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi SGK tr.82

+ Khi ánh sáng nhiệt độ cao.

+ Cây héo và chết.

- HS lắng nghe.

- HS rút ra kết luận.

3. Những điều kiện bên ngoài nào ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước qua lá

 Các điều kiện bên ngoài như: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm không khí, ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước của lá.

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

Hoạt động 1: Tìm hiểu về một số loại lá biến dạng

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm: Quan sát hình và mẫu vật trả lời câu hỏi SGK trang 83.

- GV quan sát các nhóm, có thể giúp đỡ động viên nhóm yếu, nhóm học khá thì yêu cầu có kết quả nhanh và đúng.

- GV cho các nhóm trao đổi kết quả.

- Lá của cây xương rồng có đặc điểm gì?

- 1 số lá chét của cây đậu hà lan và lá ở ngọn cây mây có gì khác với các lá bình thường?

- Quan sát củ dong ta : Tìm những vảy nhỏ có ở trên thân rễ, hãy mô tả hình dạng và màu sắc của chúng? Những vảy đó có chức năng gì?

- Quan sát củ hành → cho biết phần phình to thành củ là do bộ phận nào của lá biến thành và có chức năng gì?

→ Có những loại lá biến dạng nào?

- GV nhận xét kết quả và cho điểm nhóm trả lời tốt.

- GV giới thiệu về hai loại cây có lá rất đặc biệt là lá của cây bèo đất và lá của cây nắp ấm.

- GV yêu cầu HS đọc mục “Em có biết” để biết thêm 1 loại lá biến dạng nữa (lá của cây hạt bí).

- HS hoạt động nhóm cùng quddan sát mẫu kết hợp với các hình 25.1  25.7 SGK tr.84

- HS tự đọc mục  và trả lời các câu hỏi mục  SGk trang 83.

- Trong nhóm thống nhất ý kiến, cá nhân hoàn thành bảng SGK trang 85 vào vở. Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. Yêu cầu nêu được:

- Lá có dạng gai nhọn.

- Lá chét biến thành tua cuốn còn lá ngọn biến thành tay móc.có chức năng giúp cây leo lên cao.

- Có dạng vảy mỏng , màu nâu nhạt. Có chức năng che chở và bảo vệ cho chồi của thân rễ.

- Do bẹ của lá tạo thành có chức năng dự trữ.

- HS dựa vào thông tin để trả lời.

- HS lắng nghe.

1. Một số loại lá biến dạng:

   Các loại lá biến dạng như: Lá biến thành gai, lá biến thành tua cuốn hoặc tay móc, lá vảy, lá dự trữ, lá bắt mồi,...

Hoạt động2: Biến dạng của lá có ý nghĩa gì?

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm hoàn thành bảng trang 85 SGK.

- GV sửa bằng cách treo bảng kiến thức chuẩn

- HS thảo luận nhóm → thống nhất ý kiến, đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét bổ sung.

- HS dựa vào bảng kiến thức của giáo viên để nhận xét sự hoạt động của nhóm

2. Biến dạng của lá có ý nghĩa gì?

Bảng kiến thức chuẩn:

 STT

Tên vật mẫu

Đặc điẻm hình thái của lá biến dạng

Chức năng của lá biến dạng

Tên lá biến dạng

1

Xương rồng

Dạng gai nhọn

Làm giảm sự thoát hơi nước

Lá biến thành gai

2

Đậu Hà Lan

Lá ngọn có dạng tua cuốn

Giúp cây leo cao

Tua cuốn

3

Lá cây mây

Lá ngọn có dạng tay móc

Giúp cây leo cao

Tay móc

4

Củ giềng

Lá phủ trên thân rễ, vảy mỏng, màu nâu nhạt

Che chở và bảo vệ cho chồi của thân rễ

Lá vảy

5

Củ hành

Bẹ lá phình to thành vảy dày, màu trắng

Chứa chất dự trữ

Lá dự trữ

6

Cây bèo đất

Trên lá có rất nhiều lông tuyến tiết chất dính, thu hút và tiêu hóa mồi.

Bắt và tiêu hoá mồi

Lá bắt mồi

7

Cây nắp ấm

Gân lá phát triển thành cái bình có nắp đậy. Có tuyến tiết chất dịch thu hút và tiêu hóa mồi.

Bắt và tiêu hoá sâu bọ khi chúng chui vào bình.

Lá bắt mồi.

- GV nêu câu hỏi:

+ Em có nhận xét gì về đặc điểm hình thái của các lá biến dạng so với lá bình thường?

+ Lá biến dạng có ý nghĩa gì?

- GV nhận xét.

+ Hình thái đa dạng và khác với hình thái lá bình thường.

+ Thích hợp với các chức năng khác trong những hoàn cảnh khác nhau.

- HS lắng nghe.

Lá của một số loại cây biến đổi hình thái thích hợp với chức năng ở những điều kiện sống khác nhau.