SKKN: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC

 

 

 

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lý luận

Từ khi đất nước được đổi mới, mục tiêu GD nói chung của nước ta theo cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội, được hiến pháp năm 1992 ghi rõ ở điều 35 “ GD là quốc sách hàng đầu, nhà nước phát triển giáo dục nhằm nâng cao dân trí đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Mục tiêu của giáo dục là hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đào tạo người lao động có tay nghề, năng động sáng tạo có niềm tin đạo đức trong sáng, có niềm tự hào dân tộc, có ý trí vươn lên góp phần làm cho dân giàu nước mạnh đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc”.

Riêng môn  giáo dục đạo đức hiện nay Đảng và nhà Nước ta đặc biệt quan tâm: Một là do “ con người là động lực của sự nghiệp xậy dựng xã hội mới đồng thời là mục tiêu của chủ nghĩa xã hội” (Văn kiện hội nhị lần thứ tư BCHTW Đảng khoá VII). Hai là do điều “ Đặc biệt đáng lo ngại là trong một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng  suy thoái đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai của bản thân  và đất nước ” ( Văn kiện hội nghị lần thứ hai của BCHTW Đảng khoá VIII ). Vì vậy, hội nghị đã ghi “ Tăng cường giáo dục tư tưởng đạo đức, lòng yêu nước,.....” đồng thời nhấn mạnh:” đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. Nâng cao năng lực tự học và thực hành cho học sinh”.

Xuất phát từ những giá trị cơ bản của con người Việt Nam thời kì công nghiệp hoá - hiện đại hoá, từ mục tiêu, đặc trưng của giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học đối với sự phát triển nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

2. Cơ sở thực tiễn.

  Trường tiểu học xã Đắk Ang nằm ở phía Bắc của huyện, là xã đặc biệt khó khăn có đường Hồ Chí Minh đi ngang qua điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn song cũng đang trên đà phát triển dân cư tập trung tương đối đông nhưng phân bố rải rác, mặt bằng về trình độ dân trí thấp, không đồng đều, mặt trái của nền kinh tế thị trường, của thời mở cửa đang từng ngày len lỏi vào đời sống của người dân nói chung và của học sinh nói riêng.

Xu hướng hiện nay, một bộ phận không nhỏ phụ huynh học sinh và học sinh có quan niệm chưa đúng về các chuẩn mực, hành vi đạo đức và chiều hướng suy thoái về đạo đức ngày càng gia tăng.

Giáo viên chủ nhiệm lớp, gia đình và chính quyền có lúc có nơi chưa nhìn nhận đúng đắn, chưa coi trọng công tác giáo dục đạo đức cho học sinh, công tác xã hội hoá giáo dục cũng chưa được coi trọng.

Chưa có những biện pháp hữu hiệu để giáo dục đạo đức cho học sinh đạt hiệu quả cao và toàn diện.

Để đảm bảo thực hiện thắng lợi mục tiêu giáo dục và công cuộc đổi mới phương pháp giáo dục nói chung, giáo dục đạo đức nói riêng của ngành đã đề ra.

Trong nhiều năm qua, bản thân tôi công tác trên địa bàn mà 100 % học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Với vốn kinh nghiệm ít ỏi của bản thân tích luỹ được trong giảng dạy và hiện tại cũng đang áp dụng vào công việc giảng dạy hàng ngày đạt hiệu quả, xin mạn phép được trình bày ra đây. Rất kính mong quý cấp trên và bạn bè đồng nghiệp tham khảo, đóng góp ý kiến xây dựng: “ Một số biện phát nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học của trường tiểu học Đắk Ang”.

3. Lịch sử của vấn đề.

Những giá trị đạo đức của một thời kỳ lịch sử phải xuất phát từ những yêu cầu khách quan của sự phát triển xã hội và phải góp phần phát triển nhân cách, phát triển con người, góp phần vào việc thiết lập mối quan hệ giữa con người với con người, con người với tự nhiên, với môi trường sống nhằm làm cho xã hội phát triển. Xuất phát từ yêu cầu đó, trong những năm gần đây chúng ta đã và đang thực hiện công cuộc đổi  mới nội dung chương trình, phương pháp dạy học nói chung, phương pháp dạy học đạo đức nói riêng. Đó cũng chính là vấn đề then chốt của chính sách đổi mới giáo dục Việt Nam trong giai đoạn mới hiện nay. Đổi mới phương pháp dạy học sẽ làm thay đổi tận gốc nếp nghĩ, nếp làm của các thế hệ học tò – chủ nhân tương lai của đất nước. Chúng ta đều biết không phải cái gì cũ cũng tồi và cái gì mới cũng hoàn hảo. Hiệu quả hay không của phương pháp dạy học là do người giáo viên tiến hành nó như thế nào. Xét bản thân phương pháp dạy học thì không có phương pháp nào là phương pháp tồi, không có phương pháp nào là phương pháp phương pháp vạn năng mà phương pháp ấy trở lên tích cực hay thụ động khi ta không khai thác hết tiềm năng của nó hoặc sử dụng nó không đúng lúc, đúng chỗ, đúng đối tượng. Mục đích cuối cùng của đổi mới PPDH là làm thế nào để học sinh phải thực sự tích cực, chủ động tự giác, luôn trăn trở tìm tòi suy nghĩ và sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức và lĩnh hội cả cách thức học để có được những tri thức ấy nhằm phát triển và hoàn thiện nhân cách của mình.

- Giáo viên được trực tiếp tham gia các lớp bồi dưỡng, cập nhật những thông tin mới nhất về thay đổi nội dung chương trình và phương pháp dạy học.

- Nhà nước đầu tư trang thiết bị dạy học ( SGV, vở bài tập, đồ dùng, trang thiết bị  dạy và học,...).

- Ở nhà trường, trong các buổi họp hội đồng, chuyên môn, họp khối, tổ chức hội thảo chuyên đề về đạo đức giáo viên đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh như: phối hợp tốt với gia đình học sinh, tham mưu, kết hợp với chính quyền địa phương, giáo viên tăng cường công tác chủ nhiệm lớp, đưa chất lượng giáo dục đạo đức vào trong các tiêu chí xét thi đua hàng năm,…. Tuy nhiên kết quả đạt được qua hàng năm vẫn chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu mà giáo dục đề ra.

4. Những đặc trưng giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học đối với sự phát triển nhân cách con người Việt Nam.

4.1-Môn đạo đức ở tiểu học đưa ra các chuẩn mực đạo đức dưới dạng những chuẩn mực hành vi cụ thể:

-                     Nhà trường tiểu học có nhiệm vụ hình thành cho học sinh cơ sở ban đầu nhưng rất quan trọng của nhân cách người công dân – người lao động có những phẩm chất và năng lực cần thiết.

-                     Các chuẩn mực đạo đức được lựa chọn từ những chuẩn mực xã hội cụ thể, được đưa ra dưới dạng những chuẩn mực hành vi đạo đức. Bởi vì, do trình độ nhận thức còn thấp, tư duy cụ thể còn chiếm vai trò rất quan trọng, có tính hay bắt trước, kinh nghiệm  sống còn nghèo nàn lên chưa đủ năng lực nhận thức các chuẩn mực đạo đức trên bình diện lý luận.

-                     Những chuẩn mực hành vi này giúp cho học sinh có cách ứng xử đúng đắn trong các mối quan hệ đa dạng phù hợp với những yêu cầu đạo đức mà xã hội quy định.

-         Thực tiễn đã chứng tỏ rằng, được học các chuẩn mực hành vi, học sinh có điều kiện:

+ Dễ hiểu về nội dung ý nghĩa cá nhân, ý nghĩa xã hội và cách thực hiện.

+ Nâng cao dần tính khái quát của những hiểu biết có liên quan.

+ Dễ nhớ lâu và dễ thể hiện trong cuộc sống.

4.2- Các chuẩn mực hành vi đạo đức trong chương trình có tính đồng tâm:

  - Do năng lực nhận thức và kinh nghiệm sống còn ở trình độ thấp học sinh lớp 1 và cả những học sinh lớp trên của tiểu học chưa thể nắm ngay được khái niệm đạo đức một cách đầy đủ, toàn vẹn với bản chất vốn có của nó mà có khả năng nắm dần dần những dấu hiệu của khái niệm. Những dấu hiệu đó dần dần được khái quát ở mức độ nhất định từ lớp này sang lớp khác. Cuối cùng ở học sinh hình thành được những khái quát sơ đẳng đầu tiên về chuẩn mực đạo đức.

- Vì vậy trong quá trình dạy học đạo đức tiểu học, khi dạy một chuẩn mực hành vi đạo đức nào đó có tình đồng tâm thì cần tận dụng những điều có liên quan mà học sinh đã học từ lớp dưới và ngược lại khi dạy các chuẩn mực đó ở lớp dưới thì cần chuẩn bị cho các em có khả năng tiếp thu chuẩn mực này ở lớp trên tránh tình trạng dạy lớp nào biết lớp đó.

4.3-Những chuẩn mực hành vi đạo đức được giới thiệu bằng những mẫu hành vi đạo đức qua các hoạt động dạy học, các dạng bài tập.

4.4. Mỗi bài đạo đức được thực hiện trong hai tiết

4.5. Do đặc điểm của lứa tuổi nên việc giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học cần tập trung vào luyện tập cho các em những chuẩn mực và quy tắc đạo đức đơn giản, hình thành thói quen, hành vi đạo đức. Đối với học sinh tiểu học cần đặc biệt chú ý những thói quen sau đây :

- Thói quen biết lễ độ ( chào hỏi lễ phép, cảm ơn, xin lỗi khi cần thiết), tôn trọng mọi người ( không làm phiền, không nói to nơi công cộng hoặc người khác đang làm việc,..).

- Thói quen cư xử ân cần, sẵn sàng giúp đỡ người khác, trước hết là người thân.

- Thói quen tự kiềm chế: Giúp trẻ tự kiềm chế tránh được xung đột, biết kiên trì chờ đợi khi cần thiết. Đây là cơ sở của kỷ luật tự giác, tự giáo dục.

- Thói quen sinh hoạt, biết giữ lời hứa.

4.6-Một điểm cần lưu ý trong quá trình giáo dục đạo đức ở lứa tuổi tiểu học: tình cảm đạo đức được xây dựng trên nền cơ bản là tình thương, lòng nhân ái, lòng vị tha. Vì vậy trong thực tế cuộc sống cần tạo ra những tình huống để trẻ biết quan tâm đến thiên nhiên, loài vật và đặc biệt là con người, làm cho trẻ biết xúc động,  xao xuyến trước mỗi tình huống đạo đức mà trẻ gặp phải trong thực tiễn cuộc sống.

Quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học đóng một vai trò quan trọng đến sự phát triển nhân cách con người. Nó “đặt những viên gạch đầu tiên” cho sự hình thành  ở các em nhân cách  người công dân. Mặt khác, nó còn giúp các em hình thành cơ sở ban đầu của “ sức đề kháng” chống lại sự xâm nhập của những cái xấu từ bên ngoài và gột rửa những cái xấu bị tiêm nhiễm.

5. Vị trí, vai trò của công tác giáo dục đạo đức trong trường tiểu học hiện nay.

Xuất phát từ vai trò, vị trí của giáo dục đạo đức nói chung và phân môn đạo đức nói riêng. Trong việc hình thành và phát triển nhân cách (pháp triển toàn diện - Đức, trí, thể, mĩ) cho học sinh thì các biện pháp, phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học có vị trí và vai trò rất quan trọng và là nhân tố quyết định đến việc hoàn thành mục tiêu, yêu cầu của giáo dục đã đề ra.

 

B. PHẦN NỘI DUNG

I. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.

*Mục đích.

- Tìm ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng GD đạo đức cho học sinh của nhà trường.

- Làm tài liệu tham khảo.

- Có thể áp dụng vào công tác giáo dục đạo đức của nhà trường.

*Nhiệm vụ.

Trong khuôn của bài viết này  tôi trình bày bốn vấn đề chính sau:

- Xây dựng cơ sở lý thuyết.

- Khảo sát, phân tích thực trạng, tìm ra những nguyên nhân chủ yếu.

- Đề ra các biện pháp nhằm cải thiện thực trạng.

- Kết luận và đề xuất kiến nghị.

II. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.

- Đối tượng : Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học.

- Khách thể: Các phương pháp, hình thức giáo dục đạo đức cho học sinh của nhà trường, giáo viên, gia đình; chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể, việc tự học, tự rèn, và sự thể hiện các chuẩn mực, hành vi đạo đức của học sinh.

III. Giả thuyết khoa học.

- Nếu các biện pháp nghiên cứu được áp dụng vào công tác giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học của địa bàn nơi trường đóng thì chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh sẽ đạt hiệu quả cao hơn.

- Nếu giáo viên chủ nhiệm lớp biết cách phối kết hợp với nhà trường, gia đình và chính quyền địa phương trong việc giáo dục đạo đức thì các em sẽ chăm ngoan học giỏi hơn.

- Nếu học sinh nhận thức rõ được vấn đề thì việc giáo dục đạo đức sẽ đạt chất lượng cao hơn.

- Nếu gia đình - cha mẹ học sinh nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức và giúp các em vận dụng những kiến thức về các chuẩn mực, hành vi đạo đức đã học vào cuộc sống thực tế thì nhất định sẽ thúc đẩy được quá trình giáo dục toàn diện cho học sinh.

IV. Phạm vi của nghiên cứu.

Học sinh tiểu học và các hoạt động giáo dục đạo đức của nhà trường tiểu học Đắk Ang, việc tham gia công tác giáo dục của chính quyền địa phương và gia đình  học sinh trên địa bàn xã Đắk Ang - Huyện Ngọc Hồi - Kon Tum.

V. Các phương pháp nghiên cứu.

*Phương pháp 1: Đọc tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài.

*phương pháp 2: Quan sát, trò chuyện - đàm thoại.

VI. Thực trạng của việc giáo dục đạo đức của nhà trường hiện nay.

1.Vài nét khái quát về trường tiểu học Đắk Ang.

Trường tiểu học xã Đắk Ang là một trường được thành lập sau giải phóng, địa bàn rộng, dân cư phân bố không tập trung, có nhiều điểm trường lẻ nằm bên kia sông Pôcô lên việc đi lại gặp rất nhiều khó khăn nhất là vào mùa mưa, điểm trường chính của nhà trường toạ lạc ngay sát đường Hồ Chí Minh trên phần đất mượn của xã Đắk Dục huyện Ngọc Hồi. Là địa bàn vùng sâu vùng xa, vùng dân tộc thiểu số ( học sinh là người dân tộc thiểu số chiếm 100 %), điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn song cũng đang trên đà phát triển, nền kinh tế thị trường đã và đang tác động không nhỏ đến vấn đề đạo đức của học sinh - một nhân cách đang hình thành đang và phát triển. Mặt bằng dân trí thấp, không đồng đều, công tác xã hội hoá giáo dục chưa được đề cao. Trải qua nhiều biến động của xã hội và cho tới bây giờ cơ sở vật chất đã được cải thiện rất nhiều song vẫn chưa đáp ứng được công tác giáo dục hiện tại của nhà trường.

Tổng số cán bộ, giáo viên của nhà trường là 24 người, trình độ chuyên môn cũng như năng lực giảng dạy không đồng đều, cụ thể:

Trình độ đại học: 04 đ/c chiếm 16.7 %.

Trình độ cao đẳng: 07 đ/c, chiếm: 29.2 %

Trình độ THSP (12 + 2): 01 đ/c chiếm: 4.2 %.

Trình độ THSP (9 + 3): 10 đ/c chiếm: 41.7 %.

Trình độ sơ cấp: 02 đ/c chiếm: 8.4 %.

Tổng số học sinh toàn trường:

Năm học: 2006 – 2007 là 413 em.

2. Kết quả đạt được.

Trong những năm qua giáo dục vẫn được coi là “Quốc sách”, vẫn được các cấp các ngành quan tâm, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt. Kinh tế xã hội đang trên đà phát triển mạnh mẽ, trình độ dân trí ngày được nâng cao. Với sự nỗ lực không ngừng nghỉ của đội ngũ các thầy cô giáo và các cấp lãnh đạo giáo dục. Giáo dục đạo đức ở nhà trường luôn luôn được trú trọng và đã đạt được những thành quả rất đáng trân trọng,cụ thể:

- Đa số các em học sinh chăm ngoan học giỏi, biết vâng lời thầy cô ông bà, cha mẹ và những người lớn tuổi.

- Ở nhà trường các em thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy và bốn nhiệm vụ của người học sinh. Có em thực hiện tốt các chuẩn mực hành vi đạo đức như: biết cảm ơn, xin lỗi, đi xin phép về chào hỏi,...Giúp đỡ bạn cùng tiếu bộ.

- Biết tham gia lao động vệ sinh trường lớp, trồng và chăm sóc, bảo vệ cây xanh. Biết phụ giúp cha mẹ những công việc phù hợp với lứa tuổi.

- Quan tâm giúp đỡ những người khác thể hiện tấm lòng tương thân, tương ái. ủng hộ, giúp đỡ những người gặp khó khăn hoạn nạn, chăn sóc để tỏ lòng biết ơn đối với những người có công, các gia đình chính sách, leo đơn, các gia đình thương binh liệt sĩ.

- Đi học chuyên cần, không ngừng học tập, vượt qua mọi trở ngại khó khăn trong cuộc sống vươn lên học giỏi, đạt nhiều thành tích xuất sắc như: Danh hiệu học sinh giỏi cấp trường, huyện; học sinh xuất sắc, học sinh tiên tiến; cháu ngoan Bác Hồ, tham gia thi kể truyện đạo đức Bác Hồ,...

- Hầu hết các em đã biết kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, biết áp dụng những điều đã học vào thực tế của cuộc sống – thể hiện trong việc ứng xử giao tiếp hàng ngày.

- Kết quả xếp loại hạnh kiểm năm học 2006 – 2007.

- Tổng số học sinh toàn trường: 413 em.

Xếp loại hoàn thành: 370 em, chiếm: 89.5 %. Trong đó, hoàn thành tốt có: 130 em.

Xếp loại chưa hoàn thành: 43 em  chiếm: 10.4 %

- Năm học 2007 -2008. Tính đến cuối học kì I. Tổng số học sinh toàn trường có:….em.

Xếp loại hạnh kiểm:  Loại hoàn thành:…….em, chiếm:……%.

   Chưa hoàn thành:……em, chiếm:……%

3.Tồn tại và những nguyên nhân chủ yếu.

Trong quá trình làm công tác giáo dục tại địa bàn, qua các lần tiết xúc, trò chuyện trực tiếp với phụ huynh học sinh, với các cấp chính quyền thôn và nhân dân trên địa bàn, bản thân tôi nhận thấy:

- Một số gia đình mải lo làm ăn kinh tế nên không dành thời gian giáo dục con, có gia đình cha mẹ đi làm rẫy xa và ở lại đó cả tuần mới về một lần nên việc các em ăn uống, học hành phải tự mình lo lấy hoặc mang theo con lên ở rẫy, có gia đình cho rằng giáo dục đạo đức là do nhà trường giáo dục còn họ không biết chữ, không biết cách giáo dục (họ khoán trắng cho nhà trường).

- Một số gia đình do cha mẹ mắc vào rượu chè, cờ bạc, gia đình mâu thuẫn thường xuyên cãi nhau nên các em chán học, bỏ học hư hỏng đua đòi, chơi bời lêu lổng,...

- Cá biệt có gia đình không bao giờ quan tâm đến việc học hành của con cái mình. Khi chúng tôi hỏi cũng không biết con mình học lớp mấy, học cô thầy nào, hàng ngày đi làm gì, ở đâu và bao giờ về,...

- Một số em cha mẹ không thường xuyên nhắc nhở thúc dục, chưa có những biện pháp giáo dục thích hợp còn chửi bới, đánh đập, bắt phạt bằng nhiều hình thức,....

- Một số em do bạn bè rủ rê nên mải chơi, do lười học, học dành đến lớp không thuộc bài, lên lớp thì quậy phá ý thức học tập chưa tốt,....

Tóm lại : Qua công tác giảng dạy và những lần thăm hỏi, trò chuyện trực tiếp với phụ huynh cũng như với bản thân học sinh. Chúng tôi thấy có rất nhiều lý do khác nhau dẫn đến thực trạng đạo đức hiện nay của học sinh, như:

- Một bộ phận không nhỏ các em có đạo đức chưa tốt: chưa vâng lời thầy cô, ông bà, cha mẹ và người lớn tuổi. Các em đua đòi, mải chơi, chưa chăm chỉ học tập vi phạm đạo đức. Hình thành nên lối sống không tốt.

- Vẫn còn tình trạng học sinh có thái độ bất cần, hỗn láo cãi lại ông bà, cha mẹ, thầy cô và đánh nhau, chửi thề. Thường xuyên vi phạm nội quy của lớp của nhà trường. Chưa thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy và 4 nhiệm vụ của người học sinh, thường xuyên vắng học không có lý do, bỏ học giữa chừng. Về nhà không học bài, ra đường gặp thầy cô không chào hỏi, đi chưa xin phép về nhà chưa chào hỏi thích đi đâu thì đi.

- Một số em có lối sống chỉ biết hưởng thụ đòi hỏi cha mẹ phải đáp ứng những nhu cầu của bản thân mà chưa biết qua tâm giúp đỡ người khác.

Với những thực trạng và những nguyên nhân vừa nêu từ phía phụ huynh và học sinh. Song cũng cần nhìn nhận những nguyên nhân từ phía nhà trường, các đoàn thể trong và ngoài nhà trường, các cấp chính quyền địa phương, như:

- Một bộ phận giáo viên chưa xác định rõ mục tiêu, vị trí và vai trò của giáo dục đạo đức trong nhà trường, chưa thực sự quan tâm giáo dục học sinh một cách thường xuyên, thiếu nhiệt tình, chưa đi sâu đi sát tìm hiểu hoàn cảnh cũng như những tâm tư tình cảm của các em. Còn coi môn học đạo đức là môn phụ nên chưa đầu tư đúng mức cho bài dạy còn qua loa đại khái, chẳng hạn: Bài dạy quy định dạy trong 2 tiết và mỗi tiết dạy trong 35 - 40 phút thế nhưng chỉ dạy khoảng 15 – 20 phút. Thậm  chí tiết thứ hai của bài không dạy,...

- Chưa thực sự tạo được uy tín, niền tin nơi học sinh. Chưa thường xuyên quan tâm, thăm hỏi và giúp đỡ học sinh đúng mức.Chưa thực sự là tấm gương sáng cho học sinh noi theo.

- Các cấp quản lý giáo dục và chính quyền địa phương có lúc có nơi chưa quan tâm chỉ đạo sâu sát kịp thời, các đoàn thể chưa có nhiều những phong trào, những sân chơi lành mạnh thực sự mang ý nghĩa giáo dục cao cho học sinh.

VII. Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng của công tác giáo dục đạo đức ở nhà trường.

1. Cơ sở để xác lập biện pháp.

Xã hội loài người được xây dựng trên bản chất nhân văn. Ở một xã hội, một cộng đồng cụ thể nếu tính nhân văn càng thể hiện rõ bao nhiêu thì xã hội đó, cộng đồng đó càng văn minh, càng tốt đẹp bấy nhiêu.

Vào thời kì mới của nền giáo dục nước ta hiện nay, tính nhân văn được thể hiện rõ trong mục tiêu và sự phát triển của bậc học, ở quan điểm cho rằng: “Học sinh là nhân vật trung tâm của nhà trường”. Ở bậc tiểu học, học sinh - nhân vật trung tâm của nhà trường có một số đặc điểm mà những người làm công tác giáo dục cần biết để tôn trọng và có những biện pháp giáo dục thích hợp. Để tạo điều kiện cho trẻ em phát triển tối ưu theo hướng mục tiêu giáo dục của bậc học hiện nay ta đang đổi mới. Nhằm từng bước tiến tới có một bậc học tốt hơn.

Hiện nay ở nhiều trường tiểu học trong phòng làm việc của giáo viên có khẩu hiệu “ Tất cả vì học sinh thân yêu’, “ Tiên học lễ, hậu học văn”. Trong các lớp học ở vị trí trang trọng có các khẩu hiệu dành cho học sinh, như: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, “ Đi học là hạnh phúc”,... Đó là định hướng cho cách cư xử của thầy, là mục đích của trò ở trường tiểu học.Vì niềm vui, vì hạnh phúc được đi học của trẻ là được phát triển để trở thành chính mình.

Giáo dục tiểu học là sự nghiệp của toàn dân, có liên quan và ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của mọi nhà. Có được bậc học tốt, làm tốt công tác giáo dục đạo đức sẽ góp phần làm cho mỗi gia đình lành mạnh, xã hội văn minh.

Mục tiêu giáo dục nói chung và mục tiêu giáo dục đạo đức nói riêng là nhằm hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực con  người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đó là: Có lòng nhân ái, yêu quê hương đất nước, hoà bình, công bằng bác ái, kính trên nhường dưới, đoàn kết và sẵn sàng hợp tác với mọi người; có ý thức về bổn phận của mình đối với người thân, đối với bạn bè, đối với cộng đồng và môi trường sống; tôn trọng và thực hiện đúng pháp luật và các quy định của nhà trường, khu dân cư, nơi công cộng; sống hồn nhiên mạnh dạn tự tin, trung thực và đáp ứng được yêu cầu trong thời đại mới – công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Mục tiêu giáo dục đạo đức bậc tiểu học được thể hiện ở các mặt sau:

- Giúp học sinh có được những hiểu biết ban đầu về một số chuẩn mực, hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi trong các mối quan hệ của các em với bản thân, gia đình, nhà trường cộng đồng, môi trường tự nhiên và ý nghĩa của việc thực hiện các chuẩn mực đó.

- Từng bước hình thành kĩ năng nhận xét, đánh giá  hành vi của bản thân và những người xung quanh theo các chuẩn mực hành vi đã học; kĩ năng lựa chọn và thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp với chuẩn mực trong các mối quan hệ và tình huống đơn giản của cuộc sống.

- Từng bước hình thành thái độ tự trọng, tự tin, yêu thương con người, yêu cái thiện, cái đúng, cái tốt; không đồng tình với cái ác, cái sai, cái xấu.

- Giáo dục đạo đức là một quá trình hình thành cho học sinh ý thức đạo đức, hành vi và thói quen đạo đức.Giúp các em chuyển hoá các chuẩn mực đó thành niềm tin. Niềm tin đạo đức sẽ tạo cho các em có sức mạnh  “chế biến” những tri thức thành hành vi, thói quen đạo đức.

Tình cảm đạo đức được coi là “chất men” thúc đẩy các em biến ý thức hành vi, thói quen đạo đức một cách thoải mái, dễ chịu không bị gượng ép, máy móc. Hành vi đạo đức xét cho cùng là biểu hiện sinh động bộ mặt đạo đức của con người, hành vi này phải được thực hiện phù hợp với các chuẩn mực đã được xã hội quy định, phải được thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc một cách tự giác với động cơ đúng đắn. Hành vi đạo đức được lặp đi lặp lại sẽ trở thành thói quen đạo đức, thói quen đạo đức gắn liền với nhu cầu về đạo đức.

Trong quá trình giáo dục nói chung và giáo dục đạo đức nói riêng giáo viên và những người làm công tác giáo dục cần phải nắm vững được vị trí, vai trò, mục tiêu của giáo dục để từ đó góp phần giúp học sinh của mình phát triển một cách toàn diện mang trong mình phẩm chất đạo đức tạo thành cốt lõi của một nhân cách con người Việt Nam trong giai đoạn mới. Những phẩm chất đó là: Trí tuệ phát triển, ý trí cao và tình cảm đẹp.

2. Các biện pháp cụ thể.

- Nhà trường, chuyên môn, tổ khối, giáo viên chủ nhiệm lớp và Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chi Minh cần xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cụ thể chi tiết xuyên suốt cả năm học và kế hoạch cụ thể hoá các hoạt động cho từng tháng, từng tuần. Đề ra các biện pháp giáo dục phù hợp với điều kiện thực tế của học sinh, của trường  và của địa phương để thực hiện thực sự có hiệu quả. 

- Nhà trường cùng các đoàn thể thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khoá, sinh hoạt đội, sao nhi đồng,...để học sinh có điều kiện vui chơi, học tập và thể hiện mình.

- Tăng cường hoạt động của gia đình và cộng đồng xã hội nhằm xây dựng môi trường giáo dục  Nhà trường – Gia đình – Xã hội lành mạnh. Thường xuyên thăm hỏi gia đình học sinh nắm bắt hoàn cảnh gia đình của từng em để từ đó có biện pháp giáo dục, động viên giúp đỡ kịp thời. Tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức và trách nhiệm của phụ huynh học sinh đối với công tác giáo dục nói chung và giáo dục đạo đức nói riêng: Gương mẫu thực hiện các hành vi đạo đức ở gia đình, tạo mọi điều kiện tốt nhất để con em học tập. Thường xuyên nhắc nhở, động viên và tạo cho các em có thói quen tốt trong sinh hoạt, học tập ở nhà.

- Phối kết hợp chặt chẽ với các đoàn thể trong và ngoài nhà trường, với chính quyền địa phương để làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục.

- Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên về tầm quan trọng của công tác giáo dục nói chung và trong giáo dục đạo đức nói riêng.

- Xây dựng đội ngũ cán bộ giáo viên đủ về lượng, vững vàng phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng và giỏi về trình độ kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục. Mỗi cán bộ, giáo viên không ngừng tự học, tự rèn, tự hoàn thiện bản thân, nâng cao trách nhiệm về mọi mặt trong giáo dục cũng như trong cuộc sống để thực sự là tấm gương sáng cho học sinh noi theo, cụ thể:

+ Người giáo viên phải hiểu được trình độ của học sinh. Xác định định được khối lượng kiến thức và kinh nghiệm đã có ở học sinh. Dự kiến được khó khăn, thuận lợi khi học sinh lĩnh hội các khái niệm về đạo đức.

+ Có năng lực “ chế biến” tài liệu, biết đánh giá đúng tài liệu học tập, xác lập được mối quan hệ giữa chương trình và trình độ của học sinh. Biết xây dựng tài liệu để trình bày, tổ chức cho học sinh lĩnh hội.

+ Người giáo viên tiểu học là một ông thầy tổng thể nên đòi hỏi họ phải có: Vốn hiểu biết sâu, rộng và chắc. Có khả năng nắm bắt thông tin, biết hướng dẫn cho học sinh tiến hành thực hiện một hệ thống các chuẩn mực hành vi đạo đức. Biết chuẩn bị đồ dùng, phương tiện cần thiết cho việc dạy học và các hoạt động giáo dục khác.

- Xác định rõ vị trí vai trò và mục tiêu giáo dục đạo đức trong trường tiểu học. Biết kế thừa và chọn lọc những truyền thống, những phẩm chất đạo đức tốt đẹp trong giáo dục học sinh.

- Bồi dưỡng cho các em những hiểu biết ban đầu về các chuẩn mực đạo đức sơ đẳng trong các mối quan hệ, thông qua năm nhóm chuẩn mực hành vi đạo đức đã xác định.

- Ở tiểu học do học sinh còn nhỏ tuổi chưa tích luỹ được nhiều kinh nghiệm đặc biệt là trình độ nhận thức còn thấp nên những chuẩn mực đạo đức cần giáo dục cho các em phải được đưa ra dưới dạng các chuẩn mực hành vi đạo đức cụ thể chứ không phải dưới dạng lý luận trừu tượng – nghĩa là học phải đi đôi với hành, lý thuyết phải gắn liền với thực tiễn. Để các em có thể thực hiện được những chuẩn mực hành vi đạo đức thì trong các giờ học đạo đức hay trong các hoạt động ngoại khoá cần đưa ra các mẫu hành vi tốt – xấu, đúng – sai, các tình huống giả định để các em so sánh, nhận xét tự tìm ra những điều cần học.

VD. Khi dạy bài “ Lịch sự khi nhận và gọi điện thoại” - Đạo đức lớp 2.

Giáo viên cần tổ chức cho học sinh được tham gia trực tiếp gọi và nhận điện thoại, trực tiếp trao đổi qua điện thoại ( mô hình điện thoại trò chơi,...).Từ đó các em khác nghe và đánh giá việc giao tiếp đó đã thể hiện sự lịch sự hay chưa. Giáo viên đưa ra một số tình huống cụ thể để học sinh nhận xét và đưa ra ý kiến để sửa chữa những tình huống mà các em cho là chưa đúng, chưa phù hợp.

- Bồi dưỡng cho các em có những xúc cảm, tình cảm tích cực đối với các chuẩn mực hành vi đạo đức.

- Cần tạo cho học sinh có điều kiện, có cơ hội để rèn luyện và thực hiện các hành vi, thói quen đạo đức phù hợp với chuẩn mực đã quy định. Điều quan trọng nhất trong giáo dục đạo đức là cần giúp cho các em rèn luyện trong mọi tình huống để có thể chuyển hoá ý thức, hành vi đạo đức thành những việc làm cụ thể. Từ đó giúp các em biết cách ứng xử trong các mối quan hệ đa dạng của cuộc sống.

- Chú trọng việc quản lý, bổ sung và sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị và đồ dùng dạy học.

 

C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận.

Nhà trường là nơi kết tinh trình độ văn minh cụ thể của một quốc gia trong giai đoạn xã hội – lịch sử nhất định là nơi thực hiện nhiệm vụ giáo dục đào tạo con người. Sản phẩm của nhà trường, kết quả giáo dục của nhà trường thể hiện ở học sinh những nhân cách không lặp lại - những công dân tương lai của đất nước. Sản phẩm này đạt mục tiêu nhân cách ở mức độ nào là tuỳ thuộc vào nội dung, phương pháp tổ chức giáo  dục của nhà trường và sự tiếp nhận của mỗi học sinh. Trường tiểu học có một vị trí, chức năng và nhiệm vụ đặc biệt trong sự nghiệp trồng người. Trường tiểu học là nơi đầu tiên tác động đến trẻ bằng phương pháp giáo dục có hệ thống, hay nói cách khác trường tiểu học là nơi có bản sắc riêng và có tính độc lập tương đối mang đậm tính sư phạm và không phụ thuộc vào sự giáo dục trước đó và các bậc học kế tiếp sau đó. Chính vì vậy bậc tiểu học là bậc học nền tảng, những gì đã hình thành và định hình ở trẻ em sẽ rất khó thay đổi, khó cải tạo lại. Với những đặc điểm như trên đòi hỏi sự chuẩn xác với tính khoa học, tính nhân văn cao ở một nền giáo dục, ở nhà trường nhất là ở mỗi giáo viên.

2. Đề xuất, kiến nghị.

- Sự quan tâm, lãnh chỉ đạo của ngành và các cấp quản lý giáo dục cần sâu sát và kịp thời hơn nữa.

- Thường xuyên tổ chức các hội thi, hội diễn và các hội thảo chuyên đề, các lớp tập huấn chuyên đề về giáo dục đạo đức; cung cấp đồ dùng dạy, học và các tài liệu tham khảo,...Tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh tham gia để học tập trau dồi kiến thức, phẩm chất đạo đức.

Trên đây là một số kinh nghiện của bản thân được đúc rút trong quá trình làm công tác giáo dục tại địa bàn vùng sâu, vùng xa. Rất kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến chân thành của các cấp lãnh đạo và bạn bè đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn ! 

 

 

 

MỤC LỤC

 

Nội dung	Trang
A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận…………………………………………………...	01
2. Cơ sở thực tiễn…………………………………………………	02
3. Lịch sử của vấn đề……………………………………………..	03
4. Những đặc trưng giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học đối với sự phát triển nhân cách con người Việt Nam………………...	04
5. Vị trí, vai trò của công tác giáo dục đạo đức trong trường tiểu học hiện nay………………………………………………………	06
B. PHẦN NỘI DUNG I. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu……………………………..	06
II. Đối tượng và khách thể nghiên cứu…………………………...	07
III. Giả thuyết khoa học…………………………………………..	07
IV. Phạm vi của nghiên cứu………………………………………	07
V. Các phương pháp nghiên cứu…………………………………	08
VI. Thực trạng của việc giáo dục đạo đức của nhà trường hiện nay………………………………………………………………... 1.Vài nét khái quát về trường tiểu học Đắk Ang…………………	08
2. Kết quả đạt được……………………………………………….	09
3.Tồn tại và những nguyên nhân chủ yếu………………………...	10
II. Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng của công tác giáo dục đạo đức ở nhà trường. 1. Cơ sở để xác lập biện pháp…………………………………….	11
2. Các biện pháp cụ thể…………………………………………...	14
D. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận………………………………………………………...	16
2. Đề xuất, kiến nghị……………………………………………...	17
Mục lục	18
Tài liệu tham khảo	19

 

 

 

 

 

 

 

Tài liệu tham khảo

 

     Giáo dục học –  Trường Đại học sư phạm I Hà Nội – 1997.

     Giáo dục học  -  Trường Đại học sư phạm Huế  2004.

     Giáo trình: Đổi

     mới phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học - Khoa tiểu học – Trường cao đẳng sư phạm Kon Tum.

     Đổi mới phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học – Dự án phát triển giáo viên tiểu học – Bộ giáo dục.

     Giáo trình: Giáo dục tâm lý lứa tuổi – Trường Đại học sư phạm I Hà Nội -  1998.