sử dụng câu hỏi trắc nghiệm phát huy tính tích cực, sáng tạo trong quá trình học tập môn địa lý.

sö dông c©u hái tr¾c nghiÖm ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh häc tËp m«n ®Þa lý. ¸p dông cô thÓ víi bµi: Sù vËn ®éng tù quay quanh trôc cña tr¸i ®Êt vµ c¸c hÖ qu¶.

PhÇn I

lý do chän ®Ò tµi

 1. C¬ së lý luËn:

§æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc theo h­íng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hµng ®Çu vµ cÊp b¸ch hiÖn nay cña ngµnh gi¸o dôc.

§æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ë ®©y lµ muèn ®Ò cËp ®Õn võa ph¶i ®æi míi c¸ch truyÒn thô cña gi¸o viªn kÕt hîp víi ®æi míi c¸ch häc cña häc sinh.

Tõ tr­íc ®Õn nay, trong d¹y häc ®Þa lý, gi¸o viªn chñ yÕu sö dông ph­¬ng ph¸p dïng lêi vµ ph­¬ng ph¸p trùc quan. C¸ch d¹y ®ã cßn mang tÝnh “nhåi nhÐt” kiÕn thøc cho häc sinh, ch­a g©y ®­îc cho häc sinh sù høng thó, say mª m«n häc.

HiÖn nay víi sù quan t©m cña ngµnh gi¸o dôc. B­íc ®æi míi vÒ hÖ thèng gi¸o dôc cã nhiÒu tiÕn ®é kh¶ quan.

NhÊt lµ ch­¬ng tr×nh thay s¸ch gi¸o khoa míi ë bËc THCS ®· thùc hiÖn ë c¸c líp 6,7,8,9. KÕt hîp víi viÖc thay s¸ch gi¸o khoa lµ c¶ mét ch­¬ng tr×nh míi cña d¹y vµ häc còng cã nhiÒu thay ®æi nh»m môc ®Ých n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y vµ häc cña c¶ gi¸o dôc vµ häc sinh.

Bé m«n §Þa lý ë THCS kh«ng ph¶i lµ m«n häc hoµn toµn míi, ë tiÓu häc c¸c em ®· ®­îc lµm quen víi m«n Tù nhiªn vµ x· héi. Song lªn cÊp II nã ®­îc t¸ch thµnh m«n riªng ®ã lµ m«n ®Þa lý, m«n lÞch sö. ThÕ nªn ®a sè häc sinh rÊt bì ngì. TiÕp cËn m«n häc ®Þa lý häc sinh c¶m thÊy xa l¹.

2.C¬ së thùc tiÔn

V× thÕ tr­íc yªu cÇu thùc tiÔn, tr­íc nh÷ng ®ßi hái nhËn thøc ngµy cµng s©u vÒ m«n häc. Ngay tõ ®Çu cÊp ng­êi gi¸o viªn bé m«n ph¶i nhËn thÊy râ vµ h×nh thµnh cho häc sinh c¸ch nh×n ®óng ®¾n, ph­¬ng ph¸p häc thÝch hîp ®Ó lµm t¨ng thªm tÝnh hÊp dÉn cña m«n häc.

Muèn vËy tr­íc hÕt ng­êi gi¸o viªn ph¶i biÕt kÕt hîp hµi hoµ nh÷ng ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p d¹y häc cæ truyÒn vµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi l¸y häc sinh lµm trung t©m.

ThÓ hiÖn râ trong qu¸ tr×nh lªn líp ®rr häc sinh thÊy ®­îc tÝnh ­u viÖt cña ph­¬ng ph¸p míi khi tiÕp thu.

- C©u hái râ rµng

- Lý thuyÕt g¾n liÒn víi bµi tËp thùc hµnh

- Häc sinh biÕt liªn hÖ kiÕn thøc lý thuyÕt  víi thùc tÕ c¸c hiÖn t­îng ®Þa lý trong cuéc sèng.

- BiÕt gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng ®Þa lý ®¬n gi¶n

- RÌn luyÖn c¸c kü n¨ng c¬ b¶n cña bé m«n.

- Gi¸o dôc häc sinh cã th¸i ®é ®óng ®¾n víi thÕ giíi quan khoa häc.

§Ó lµm ®­îc tèt nhiÖm vô ng­êi gi¸o viªn cÇn h­íng dÉn häc sinh cïng tham gia vµo qu¸ tr×nh d¹y häc ®Ó qua ®ã häc sinh ®· thùc sù chñ ®éng trong viÖc lÜnh héi kiÕn thøc. Qua ®ã gi¸o viªn gi÷ vai trß chñ ®¹o, quyÕt ®Þnh chÊt l­îng lÜnh héi kiÕn thøc cña häc sinh. HÖ thèng c©u hái cña gi¸o viªn vµ c©u tr¶ lêi cña häc sinh g¾n bã chÆt chÏ víi nhau mét l« gÝc.

Nhê nh÷ng c©u hái ®Æt ra gi¸o viªn kÝch thÝch häc sinh tÝch cùc t×m tßi, tù lùc ph¸t hiÖn kiÕn thøc míi. Gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn chøc n¨ng nguån kiÕn thøc, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó häc sinh lu«n lu«n lµm viÖc víi c¸c ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ d¹y häc.

Gi¸o viªn cã thÓ linh ho¹t vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p nh­ ho¹t ®éng c¸ nh©n, nhãm, tËp thÓ trong qu¸ tr×nh d¹y häc. §Ó t¹o kh«ng khÝ h¨ng say häc tËp, tr¸nh nhµm ch¸n trong m«n häc.

PhÇn II

gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

¸p dông vµo bµi d¹y §Þa lý líp 6

Bµi: Sù vËn ®éng tù quay quanh trôc cña tr¸i ®Êt vµ c¸c hÖ qu¶

  1. ChuÈn bÞ tiÕt d¹y

Bµi nµy lµ mét trong nh÷ng bµi quan träng trong ch­¬ng tr×nh §Þa lý ë líp 6. V× thÕ khi d¹y cÇn chó ý.

Môc: “Sù vËn ®éng cña tr¸i ®Êt quanh trôc”häc sinh ph¶i nhí h­íng tù quay cña tr¸i ®Êt lµ h­íng tõ t©y sang §«ng.

Môc 2: Gi¸o viªn cÇn lµm cho häc sinh hiÓu mäi vËt chuyÓn ®éng trªn bÌ mÆt tr¸i ®Êt ®Òu cã sù lÖch h­íng, râ nhÊt lµ nh÷ng vËt chuyÓn ®éng theo h­íng kinh tuyÕn. NÕu nh×n xu«i theo chiÒu chuyÓn ®éng th× ë n÷a cÇu B¾c, vËt sÏ lÖch vÒ phÝa bªn ph¶i, cßn ë n÷a cÇu nam lÖch vÒ bªn tr¸i.

- Khi dïng qu¶ ®¹ cÇu ®Ó d¹y “Sù vËn ®éng tù quay cña tr¸i ®Êt quanh trôc” ph¶i l­u ý cho häc sinh nh×n thÊy qu¶ ®Þa cÇu ë mét phÝa.

- Khi nãi tíi sù lÖch h­íng cña c¸c vËt chuyÓn ®éng trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt gi¸o viªn chØ cÇn cho häc sinh biÕt sù lÖch h­íng ®ã xÈy ra nh­ thÕ nµo?

Qua bµi häc sinh tr×nh bµy ®­îc mét sè hiÖu qu¶ cña vËn ®éng cña tr¸i ®Êt quanh trôc.

- BiÕt dïng qu¶ §Þa cÇu, chøng minh hiÖn t­îng Tr¸i ®Êt tù quya quanh trôc vµ hiÖn t­îng ngµy ®ªm kÕ tiÕp nhau trªn Tr¸i ®Êt.

ThiÕt bÞ: Qu¶ ®Þa cÇu, h×nh vÏ, c©u hái tr¾c nghiÖm.

2. Néi dung tiÕn hµnh

 a. Giíi thiÖu bµi míi

Trong vò trô bao la, Tr¸i ®Êt cña chóng ta rÊt nhá, nh­ng nã lµ thiªn thÓ duy nhÊt cã sù sèng trong hÖ mÆt trêi. Tr¸i ®Êt cßn tham gia nhiÒu vËn ®éng. VËn ®éng tù quay quanh trôc lµ mét vËn ®éng  chÝnh, vËn ®éng nµy ®· sinh ra hiÖn

t­îng ngµy, ®ªm ë kh¾p mäi n¬i trªn tr¸i ®Êt vµ lµm lÖch h­íng c¸c vËt chuyÓn ®éng trªn c¶ 2 n÷a cÇu. Cô thÓ nh­ thÕ nµo néi dung h«m nay chóng ta sÏ t×m hiÓu.

Gi¸o viªn thùc hiÖn tiÕn tr×nh bµi gi¶ng cho häc sinh ho¹t ®éng c¸ nh©n.

Môc 1: Sù vËn ®éng cña Tr¸i ®Êt quanh trôc.

H­íng dÉn häc sinh quan s¸t qu¶ ®Þa cÇu

Xem h×nh 19 - s¸ch gi¸o khoa

b. X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm

C©u 1: Qua quan s¸t em h·y cho biÕt Tr¸i ®Êt tù quay quanh trôc theo h­íng nµo?

A. B¾c xuèng Nam

B. T©y sang §«ng

C. §«ng sang T©y

C©u 2: Tr¸i ®¸t quay quanh trôc mét vßng hÕt bao nhiÒu thêi gian?

A. 1 ngµy     C. 1 th¸ng 

B. 1 ®ªm     D. 1 ngµy, ®ªm

C©u 3: Dùa vµo ®©u mµ ng­êi ta chia bÒ mÆt tr¸i ®Êt ra 24 khu vùc giê?

A. Dùa vµo h­íng quay

B. Dùa vµo thêi gian quay

C. Dùa vµo c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi

C©u 4: Khu vùc nµo lµ khu vùc giê gèc?

A. Khu vùc giê thø 24

B. Khu vùc giê thø 10

C. Khu vùc 0 giê

C©u 5: Tõ khu vùc giê gèc ®Õn giê ViÖt Nam c¸ch nhau bao nhiªu giê?
A. c¸ch 12 giê      C. C¸ch 7 giê 

B. c¸ch 9 giê      D. C¸ch 20 giê

Gi¸o viªn nhÊn m¹nh h¬n: Khu vùc giê gèc (Cã ®­êng kinh tuyÕn gèc ®i qua ®µi thiªn v¨n Grin - uýt ngo¹i « thµnh phè Lu©n §«n n­íc Anh) giê G.M.T

H­íng dÉn häc sinh quan s¸t b¶n ®å c¸c khu vùc giê trªn tr¸i ®Êt vµ cho häc sinh lµm nhanh bµi to¸n.

Bµi to¸n: NÕu ë Lu©n §«n lµ 12 giê lóc ë ViÖt Nam lµ mÊy giê? Vµ ë Niu loãc lµ mÊy giê?

Qua ®ã häc sinh rót ra quy t¾c tÝnh giê tõ khu vùc giê gèc ®i vÒ phÝa ®«ng th× qua mçi mói giê chóng ta céng 1, ng­îc l¹i tõ khu vùc giê gèc sang phÝa t©y cø qua mçi khu vùc giê chóng ta trõ 1.

C©u hái n©ng cao

ViÖc chia bÒ mÆt Tr¸i ®Êt ra 24 khu vùc giê cã thuËn lîi g×?

2 hÖ qu¶ cña sù vËn ®éng tù quay quanh trôc cña Tr¸i ®Êt.

Gi¸o viªn chia cho häc sinh thµnh 2 nhãm.

Nhãm 1:T×m hiÓu nguyªn nh©n hiÖn t­îng ngµy ®ªm kÕ tiÕp nhau trªn Tr¸i ®Êt

C©u hái 1: NÕu tr¸i ®Êt kh«ng tù quay quanh trôc th× hiÖn t­îng ngµy ®ªm trªn tr¸i ®Êt sÏ ra sao?

A. §ªm dµi 12 giê

B. Ngµy dµi 12 giê

C. Ngµy vµ ®ªm sÏ kÐo dµi kh«ng ph¶i 12 giê

C©u 2: Trong qu¸ tr×nh tù quay quanh trôc cña Tr¸i ®Êt hiÖn t­îng g× sÏ xÈy ra?

A. Mét nöa cÇu ®­îc chiÕu s¸ng, mét nöa n»m trong bãng tèi

B. Toµn bé Tr¸i ®Êt ®­îc chiÕu s¸ng

C. Toµn bé tr¸i ®Êt n»m trong bãng tèi.

Cau 3: V× sao kh¾p mäi n¬i trªn Tr¸i ®Êt lÇn l­ît cã ngµy vµ ®ªm?

a. Do tr¸i ®Êt cã h×nh cÇu

B. Do tr¸i ®Êt chØ ®­îc chiÕu s¸ng mét nöa

C. Nhê cã sù vËn ®éng cña tr¸i ®Êt tõ T©y Sang §«ng.

Gi¸o viªn sau khi ®· kiÓm tra phÇn tr¶ lêi, yªu cÇu nhãm thùc hµnh b»ng m«n h×nh qu¶ §Þa cÇu vµ mÆt trêi ®Ó thÊy ®­îc hiÖn t­îng ngµy ®ªm trªn tr¸i ®Êt.

Nhãm 2:  Häc sinh t×m hiÓu sù lÖch h­íng cña c¸c vËt chuyÓn ®éng trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt.

Häc sinh quan s¸t h×nh 22 - sù lÖch h­íng do vËn ®éng quay cña Tr¸i ®Êt

A. Tõ Nam lªn B¾c

B. Tõ T©y sang §«ng

C. Tõ T©y Nam lªn §«ng B¾c

C©u 2: VËt chuyÓn ®éng tõ 0 ®Õn S theo h­íng nµo?

A. Tõ B¾c xuèng Nam

B. Tõ b¾c sang §«ng

C. Tõ §«ng B¾c Xuèng tay Nam

C©u 3: ë b¾c b¸n cÇu c¸c vËt sÏ lÖch vÒ phÝa nµo?

A. Tr¸i ®Êt

B. Tay ph¶i

C. Kh«ng ph¶i 2 ý trªn

C©u 4: Nam b¸n cÇu c¸c vËt chuyÓn ®éng lÖch vÒ phÝa nµo?

A. VÒ phÝa tay tr¸i

B. Ng­îc chiÒu nhau

C. VÒ tay ph¶i

PhÇn III:      KÕt qu¶

Víi c¸ch d¹y dïng c©u hái  tr¾c nghiÖm trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y bµi míi ®· thu l¹i ®­îc mét sè kÕt qu¶ sau:

- Häc sinh tÝch cùc lµm viÖc

- Ph¸t huy tÝnh nhanh nh¹y, tÝnh trùc quan cña häc sinh

- Häc sinh kh«ng ph¶i ghi chÐp qu¸ nhiÒu

- Cã thªm thêi gian ®Ó cñng cè vµ lµm bµi tËp rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh

- Mét sè Ýt häc sinh cßn ch­a thùc sù tÝch cùc tham gia vµo ho¹t ®éng  nhãm

KÕt qu¶ qua phiÕu häc tËp gi¸o viªn thu l¹i sau khi ®· ®¸nh gi¸ nh­ sau:

phÇn iv:   KÕt luËn

Mçi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Òu cã ­u vµ nh­îc ®iÓm riªng cña nã cho nªn gi¸o viªn ph¶i duy tr× t×nh h×nh cô thÓ, tuú vµo chÊt l­îng mçi líp ®Ó mµ lùa chän ¸p dông sao cho thÝch hîp. Kh«ng nªn qu¸ coi träng c¸ch ®i cña m×nh mµ g©y ¸p lùc ®èi víi ng­êi lÜnh héi tri thøc.

HiÖn nay víi xu thÕ chung cña viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc, mét sè m«n ë c¸c bËc häc ®· cã thÓ tiÕn hµnh thi tr¾c nghiÖm. V× thÕ ®©y chØ lµ ý kiÕn nhá cña t«i gióp häc sinh lµm quen víi ph­¬ng ph¸p míi nh»m kiÓm tra møc ®é n¾m kiÕn thøc, kü n¨ng cña häc sinh. Mong sù gãp ý cña c¸c ®ång nghiÖp.