Tai lieu on tap hoa hoc 9

Chuyªn §Ò I

«xit

I. §Þnh NghÜa.

1. XÐt thµnh phÇn cÊu t¹o c¸c hîp chÊt cho d­íi ®©y.

 CaO; BaO; CuO; Fe2O3; MgO; SO2; CO.

 ? Em nhËn xÐt g× vÒ ®iÓm gièng nhau cña c¸c hîp chÊta trªn? (Sè l­îng nguyªn tè)

C¸c hîp chÊt: CaO; BaO; CuO; Fe2O3; MgO; SO2; CO ®­îc gäi chung lµ «xit.

 ? VËy «xit lµ g×?

2. §N:¤xit lµ hîp chÊt gåm 2 nguyªn tè trong ®ã cã mét nguyªn tè lµ oxi (¤xit lµ hîp chÊt cña oxi víi mét nguyªn tè ho¸ häc kh¸c)

II. C«ng thøc chung:

 RxOy        a.x = II.y              ( x/y t«Ý gi¶n, a lµ ho¸ trÞ cña R)

 HoÆc    x=    ;       y=

III. Ph©n lo¹i. C¨n cø vµo tÝnh chÊt ho¸ häc cña c¸c oxit ng­êi ta ph©n «xit thµnh 4 lo¹i.

 + ¤xit axit: lµ «xit t­ng øng víi axit ( lµ oxit cña phi kim vµ mét sè kim lo¹i ë tr¹ng th¸i ho¸ trÞ cao)

VD: 

¤xit axit	SO2	CO2	SO3	CrO3	P2O5	N2O5
Axit t­¬ng øng	H2 SO3	H2CO3	H2SO4	H2CrO4	H3PO4	HNO3

+ ¤xit baz¬ : lµ «xit t­¬ng øng víi ba z¬ ( lµ «ixit cña kim lo¹i).

VD:

Oxit baz¬	CaO	Na2O	BaO	K2O	Li2O
Baz¬ t­¬ng øng	Ca(OH)2	NaOH	Ba(OH)2	KOH	LiOH

 + Oxit l­ìng tÝnh: lµ oxit võa tÊc dông ®­îc víi dung dÞch ba z¬ võa t¸c dông ®­îc víi dung dÞch axit t¹o thµnh muèi vµ n­íc.

VD: Al2O3, ZnO ; Cr2O7.

 + Oxit trung tÝnh lµ nh÷ng oxit kh«ng t¹o muèi.(Kh«ng t¸c dông víi axit, baz¬, n­íc).

VD: CO ; NO ; N2O.

IV. Tªn gäi:      C«ng thøc: Tªn oxit = Tªn nguyªn tè + oxit. (nÕu kim lo¹i cã nhiÒu ho¸ trÞ th× sau tªn kim lo¹i kÌm theo ho¸ trÞ . NÕu phi kim tr­íc tªn nguyªn tè vµ tr­íc oxit th­êng kÌm theo c¸c tiÕp ®Çu ng÷ ®Ó chØ sè nguyªn tö cã trong oxit)

 C¸c tiÕp ®Çu ng÷ gåm: mono = 1, ®i = 2 , tri = 3 , tªtra = 4, penta = 5.

VD: Fe2O3 : S¾t (III) oxit.

        P2O5  : §i photpho penta oxit.

V. TÝnh ChÊt ho¸ häc.

 1.Mét sè oxit axit + n­íc              Dung dÞch axit.

VD:             SO3 + H2O                          H2SO4

2. Oxit axit + dung dÞch baz¬                 Muèi + n­íc

VD:  CO2  + 2Na OH                    Na2CO3 + H2O

3. Mét sè oxit axit + Oxit baz¬                Muèi.

VD:       CO2 + CaO                CaCO3

4. Mét sè oxit ba z¬ + N­íc                       Dung dÞch ba z¬

VD:   Na2O    + H2O              2NaOH.

5. Oxit ba z¬  + axit                         Muèi   + n­íc.

VD: CaO   + HCl             CaCl2   + H2O.

6. Oxit l­ìng tÝnh  + axit                Muèi   + n­íc .

VD:  Al2O3   + 6HCl                      2AlCl3     +  3H2O

7. Oxit l­ìng tÝnh      + dung dÞch baz¬                 Muèi   +  N­íc.

VD:  ZnO   +   2NaOH                Na2ZnO2   +   H2O.

8. Mét sè oxit t¹o thµnh khi lµm mÊt n­íc cña axit ®­îc gäi lµ c¸c anhi®ric ( SO3 ; P2O5, N2O5).

9. Axit,  baz¬ nµo kh«ng tan trong n­íc th× oxit t­¬ng øng kh«ng tan trong n­íc.

 

Bµi tËp Chuyªn §Ò I.

Bµi1. LËp c«ng thøc ho¸ häc cña c¸c oxit sau:

        a, Crom (VI) oxit.  b, Mangan (VII) oxit,     c, L­u huúnh tri oxit,     d, S¨t (III) Oxit.

Bµi 2. H·y ph©n lo¹i vµ ®äc tªn c¸ oxit sau: ZnO; Al2O3; Na2O ;  SO3 ; CO2 ; CO ; Cr2O3

Bµi 3. Cho c¸c oxit sau: Na2O, CO2, BaO, P2O5 , CaO, Fe2O3 , SO3. Nh÷ng chÊt nµo t¸c dông ®­îc víi:

a)     Axit clohi®ric

b)    Dung dÞch natri hi®roxit.

c)     N­íc.

ViÕt ph­¬ng tr×nh ho¸ häc biÓu diÔn ph¶n øng.

Bµi 4. H·y lËp c«ng thøc cña mét oxit kim lo¹i ho¸ trÞ (II); BiÐt r»ng ®Ó hoµ tan hoµn toµn 2,4 g oxit ®ã cÇn dïng 2,19g axitclohiddric.

Bµi 5. H·y lËp c«ng thøc ho¸ häc cña nh÷ng axit, baz¬ t­¬ng øng víi c¸c oxit sau: ZnO; Al2O3; Na2O ;  SO3 ; CO2 ; CO ; Cr2O3 , BaO, P2O5 CaO, Fe2O3 , SO3.

Bµi 6. Cã hçn hîp gåm hai chÊt r¾n CaO vµ Fe2O3. B»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc nµo cã thÓ t¸ch riªng ®­îc Fe2O3. ViÕt PTPU x¶y ra.

Bµi 7. Cã hçn hîp gåm hai chÊt khÝ kh«ng mµu: O2 vµ CO2 Lµm thÕ nµo ®Ó thu ®­îc oxi tinh khiÕt tõ hçn hîp trªn. ViÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra.

Bµi 8. Hoµ tan 3,2g ®ång (II) oxit trong 150g dung dÞch axit H2SO4 26%. TÝnh nång ®é % cña c¸c chÊt trong dung dich sau ph¶n øng.

Bµi 9. Cã mét hçn hîp gßm hai chÊt r¾n Al2O3 vµ Fe2O3. H·y t¸ch riªng Fe2O3 ra khái hân hîp b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc. ViÕt PTHH.

Bµi 10. Hoµ tan 20 g hçn hîp CuO vµ Fe2O3 cÇn võa ®ñ 200ml dd HCl 3,5 M.

a)TÝnh thµnh phÇn tr¨m c¸c chÊt trong hçn hîp.

b) TÝnh khèi l­îng cña nh÷ng muoi¸ sinh ra sau ph¶n øng.

Bµi11. Cho 8g SO3 t¸c dông víi n­íc thu ®­îc 250ml dung dÞch axit sufuric.

X¸c ®Þnh nång ®é mol/l cña dung dÞch axit thu ®­îc.

Bµi 12. Hoµ tan 5,6g can xi oxit vµ 100g n­íc. tÝnh nång ®ä % cña dung dÞch thu ®­îc.

Bµi 13. Mét sè oxit ®­îc dïng lµm chÊt hót Èm( ch©t lµm kh«) trong phßng thÝ nghiÖm> H·y cho biÕt oxits nµo sau ®©y cã thÓ lµm chÊt hót Èm: CuO, BaO, CaO, P2O5, Al2O3 , Fe3O4. Gi¶i thÝch vµ viÕt ph­¬ng tr×nh minh ho¹.

Bµi 14. Tr×nh bµy ph­¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó ph©n biÖt CO2 vµ SO2.

 

 

Chuyªn §Ò II.

Axit.

I. §Þnh nghÜa.

 XÐt c¸c hîp chÊt sau: HCl, H2SO4 , HNO3, H3PO4, H2CrO4, HMnO4.

§Æc ®iÓm: Ph©n tö gåm : - Nguyªn tö hi®ro

- Gèc axit.

§N1: Axit lµ hîp chÊt mµ ph©n tö gåm cã 1 hay nhiÒu nguyªn tö hi®ro liªn kÕt víi gèc axit. Trong ®ã nguyªn tö hi®ro cã thÓ bÞ thay thÕ b»ng c¸c nguyªn tö kim lo¹i.

§N2. Axit lµ hîp chÊt khi tan trong n­íc t¹o thµnh H+ .

§N3. Axit lµ hîp chÊt cã kh¶ n¨ng cho proton H+ .

II. C«ng thøc chung. HnA   (A: Gèc axit)

III. Ph©n lo¹i: + C¨n cø vµo thµnh phÇn ph©n tö ng­êi ta ph©n axit thµnh: Axit cã oxi(H2SO4, HNO3) vµ axit kh«ng cã oxi(HCl, HBr).

 + C¨n cø vµo møc ®é ho¹t ®éng ho¸ häc ng­êi ta ph©n axit thµnh axit m¹nh (H2SO4, HNO3 , HCl, HBr…) vµ axit yÕu (H2CO3, H2S, H2SO3…).

 + C¨n cø vµo sè nguyªn tö Hi®ro ng­êi ta ph©n axit thµnh: §¬n axit(n = 1) vµ ®a ©xit (n 2).

IV. Tªn gäi:Tªn axit =Axit + tªn phi kim + hi®ric (axit kh«ng cã oxi).

  Tªn axit = Axit  + tªn gèc axit + ic ( nÕu axit cã nhiÒu oxi).

  Tªn axit = Axit  + tªn gèc axit + ¬ ( nÕu axit cã Ýt oxi).

VD:   HCl: Axit clohi®ric,         H2SO4 : Axit sunfuric,       H2SO3 : Axit sunfur¬.

V. TÝnh chÊt ho¸ häc.

1. Dung dÞch axit lµm quú tÝm chuyÓn thµnh mµu ®á.

2. Axit t¸c dông víi kim lo¹i (®øng tr­íc H2) t¹o thµnh muèi vµ gi¶i phãng hi®ro.

 VD:    6 HCl + 2Al          2AlCl3  + 3H 2

3. Axit t¸c dông víi oxit ba z¬ t¹o thµnh muèi vµ n­íc.

 VD:  H­2SO4  +  CaO            CaSO4  + H2O

4. Axit t¸c dông víi ba z¬ t¹o thµnh muèi vµ n­íc.

 VD: HNO3  +  NaOH          NaNO3­ + H2O

5. Axit t¸c dông víi muèi t¹o thµnh muèi míi vµ axit míi.

 §K: Muèi míi t¹o thµnh ph¶i  kh«ng tan trong axit míi sinh ra hoÆc axit míi sinh ra ph¶i yÕu h¬n hoÆc dÓ bay h¬i h¬n axit ®em ph¶n øng.

 VD:    H2SO4    +  BaCl2         BaSO4 + HCl.

* Mét sè tÝnh chÊt riªng cña axit.

6. H2SO4 ®Æc nãng t¸c dông víi kim läai víi hÇu hÕt c¸c kim lo¹i( kÓ c¶ kim lo¹i ®øng sau H2) kh«ng gi¶i phãng H2.

7. HNO3 , H2SO4 ®Æc nguéi kh«ng t¸c dông víi nh«m,s¾t crom….

8. HNO3 ®Æc nãng t¸c dông víi kim läai kh«ng gi¶i phãng H2 mµ gi¶i phãng NO hoÆc N2O.

9 H2SO4 ®Æc chiÕm oxi cña hîp chÊt h÷u c¬.

 VD:  C12H22O11                12C  +  H2O

Bµi tËp:

1. Cho c¸c gèc axit sau: - Cl; = SO4 ; - Br ; PO4 ; = SO2; - MnO4; = CO3 ; - NO3 ;

-F. H·y viÕt c«ng thøc cña axit t­¬ng øng.

2. T×m c«ng thøc ho¸ häc cña nh÷ng axit cã thµnh phÇn nguyªn tè nh­ sau:

a) H: 2,12% ; N: 29,8% ; O: 68,08%

b) H: 3,7% ; P: 37,8% ; O: 58,5%.

c) H: 0,84%; Mn: 45,83% ; O: 53,33%.

d) H:1,69%;  Cr: 44,07%; O: 54,24%

3. Cho d·y chÊt sau: Cu, CuO, MgCO3, NaCl, AgCl, Al, Ag, Ca(OH)2. chÊt nµo cã thÓ t¸c dông víi H2SO4 lo·ng? ViÕt PTHH.

4. Ng©m 21,6 g hçn hîp ba kim lo¹i Zn, Fe, Cu trong dd H2SO4 lo·ng d­. Ph¶n øng xong thu ®­îc 3g chÊt r¾n kh«ng tan vµ 6,72lit khÝ ¬®ktc. X¸c ®Þnh phÇn tr¨m khèi l­îng mçi kim lo¹i ttrong hçn hîp.

5. Cã 200ml dd HCl 0,2M.

a) §Ó trung hoµ dd axit trªn cÇn bao nhiªu ml dd NaOH 0,1M ? TÝnh nång ®ä mol cña dd muèi sinh ra.

b) Trung hoµ dd axit trªn b»ng dd Ca(OH)2 5%. Héy tÝnh khèi l­îng dd Ca(OH)2 cÇn dïng vµ nång ®é % cña dd muèi sau ph¶n øng( gi¶ thiÕt khèi l­îng riªng cña dd HCl lµ 1g/ml).

6. Trén 10ml dd H2SO4 víi 10ml dd HCl råi chia dung dÞch thu ®­îc thµnh 2 phÇn b»ng nhau.

 - PhÇn thø nhÊt cho t¸c dông víi dd BaCl2 d­ ®­îc 6.99g kÕt tña.

 - PhÇn thø hai cho t¸c dông víi Na2CO3 d­ t¹o ra 896 ml khÝ ë ®ktc.

X¸c ®Þnh nång ®é cña mçi axit tr­íc khi trén.

7. Cho mät l­îng bét s¾t d­ vµo 500 ml dd H2SO4, thu ®­îc 33,6 lÝt H2 ë ®ktc.

a) TÝnh khèi lù¬ng bét s¾t ®· tham gia ph¶n øng.

b) Lµm bay h¬i dd sau ph¶n øng thu ®­îc muèi ngËm n­íc FÐO4.7H2O. TÝnh khèi l­îng muèi thu ®­îc.

c) X¸c ®Þnh nång ®ä mol cña dd H2SO4 ®· dïng.

8. Cho 10g hçn hîp Cu vµ CuO t¸c dông víi dd H2SO4 lo·ng, läc lÊy chÊt r¾n kh«ng tan, cho vµo dd H2SO4 ®Æc, nãng th× thu ®­îc 1,12 lit khÝ A (®ktc). TÝnh phÇn tr¨m khèi l­îng c¸c chÊt trong hçn hîp.

9. tõ 1 tÊn quÆng pisit s¾t chøa 80% FÐ2 cã thÓ ®iÒu chÕ ®­îc bao nhiªu tÊn dd H2SO4 cã nång ®ä 60%. BiÕt r»ng hao hôt trong s¶n xuÊt lµ 5%.

10. Cho 19,7 g muèi cacbonat cña kim lo¹i ho¸ trÞ II t¸c dông hÕt víi dd H2SO4 lo·ng , d­ thu ®­îc 23,3g muãi sunfat. X¸c ®Þnh c«ng thøc cña muèi cacbonat kim lo¹i.

11. H·y viÕt c«ng thøc anhi®ric cña c¸c axit sau: HNO3 ; H2SO3; H2SO4; H2CO3 ; H3PO4.

12. ViÕt PTHH thùc hiÖn chuçi chuyÓn ®ái ho¸ häc sau:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Chuyªn ®Ò III.

BaZ¥

I. §Þnh nghÜa:

1. XÐt hîp chÊt NaOH, Ca(OH)2, Cu(OH)2 , Fe(OH)2

§Æc ®iÓm: Gåm c¸c nghuyªn tö  kim lo¹i LK víi nhãm OH.

§N: Ba z¬ lµ hîp chÊt mµ ph©n tö gåm nguyªn tö kim lo¹i liªn kÕt víi nhãm OH.

2. C«ng thøc chung R(OH)n n1.

3. Ph©n lo¹i:

 + Baz¬ tan: NaOH, Ca(OH)2, LiOH, KOH (ba z¬ cña kim lo¹i kiÒm, kiÒm thæ)

 + Baz¬ kh«ng tan: Mg(OH)2 Cu(OH)2 , Fe(OH)2…..

4. Tªn gäi: Tªn baz¬ = tªn kim lo¹i + hi®roxit (nÕu kim lo¹i cã nhiÒu ho¸ tri th× sau tªn kim lo¹i kÌm theo ho¸ trÞ)

 VD:    NaOH : Natri hi®roxit

  Fe(OH)2 S¨t(II)hi®roxit.

5. TÝnh chÊt:                                                           Quú tÝm           thµnh xanh

1. Dung dich baz¬ lµm ®æi mµu chÊt chØ thÞ

                                                                              Phenolphtalein             ®á.

2.  Dung dich baz¬ t¸c dông víi oxit axit t¹o thµnh muèi vµ n­íc hoÆc t¹o thµnh muèi axit

 VD:    CO2   + 2NaOH             Na2CO3  + H2O

   CO2   +  NaOH             NaHCO3 

3. Baz¬ t¸c dông víi axit t¹o thµnh muèi vµ n­íc.

 VD: Fe(OH)2 + 2HCl               FeCl2 + 2H2O.

4. Baz¬ t¸c dông víi muèi t¹o thµnh muèi míi vµ baz¬ míi.

§K: Baz¬ vµ muèi ®em ph¶n øng ph¶i lµ hai chÊt tan, baz¬ míi vµ muèi míi ph¶i cã mét chÊt kh«ng tan.

VD: NaOH + FeCl2  NaCl   +   Fe(OH)2 (r) 

5. Baz¬ kh«ng tan bÞ ph©n huû nhiÖt ®é cao t¹o thµnh oxit t­¬ng øng vµ n­íc.

VD: Cu(OH)2               CuO  +  H2O.  Fe(OH)2  FeO   +  H2O

Chó ý tÝnh chÊt 2: Khi cho oxit axit(CO2, SO2, SO3..) ph¶n øng víi dung dÞch kiÒm (M(OH)x) ta cÇn xÐt tØ lÖ sè mol c¸c chÊt:

• Víi kim lo¹i ho¸ trÞ I      t=
• Víi kim lo¹i hãa trÞ II     t =

 

0 T¹o Muèi axit d­ CO2        1       T¹o c¶ hai muèi        2 T¹o mèiTrung hoµ d­ NaOH (t)

 

 

 

                                      T¹o muèi axit                       T¹o muèi

                                                                                    trung hoµ 

 

 

 

Bµi tËp chuyªn ®Ò III

Bµi 1. Cã nh÷ng baz¬  NaOH, Fe(OH)2, Mg(OH)2, Cu(OH)2, Ca(OH)2, LiOH. H·y cho biÕt baz¬ nµo:

a) T¸c dông ®­îc víi dung dich HCl,  b) BÞ ph©n huû ë nhiÖt ®é cao  

c) T¸c dông ®­îc víi khi SO2  d) T¸c dông ®­îc víi dung dÞch Cu(NO3)2.

Bµi 2. Cho hçn hîp khÝ gåm CO2 vµ SO2 ®i qua dung dÞch KOH. S¶n phÈm cña ph¶n øng thuéc lo¹i hîp chÊt nµo? viÕt ph­¬ng tr×nh ho¸ häc cã thÓ x·y ra.

Bµi 3. Cho 3,04g hçn hîp NaOH vµ KOH t¸c dông víi dung dÞch HCl, thu ®­îc 4,15 g c¸c muèi clorua. TÝnh sè gam cña mçi hi®râit trong hçn hîp.

Bµi 4. §Ó trung hoµ dung dÞch chøa 109,5g HCl, ®Çu tiªn ng­êi ta dïng dung dÞch chøa 112g KOH. Sau ®ã l¹i ®æ thªm dung dÞch Ba(OH)2 25% ®Ó trung hoµ hÕt axit. Hái khèi l­îng dd Ba(OH)2 ®· dïng lµ bao nhiªu?

Bµi 5. Cho 0,1 mol CO2 hÊp thô hoµn toµn vµo 400ml dd NaOH a% (D= 1,18g/ml) sau ®ã thªm l­îng d­ BaCl2 vµo thÊy t¹o ra 18,715g kÕt tña. TÝnh a.

Bµi 6.Cho 6,2 g Na2O tan vµo n­íc. TÝnh thÓ tÝch khÝ SO2 (¬®ktc) cÇn thiÕt sôc vµo dung dÞch trªn ®Ó thu ®­îc:

a) Muèi trung hoµ.   b) Muèi axit.  c) Hçn hîp muèi axit vµ muèi trung hoµ cã tØ lÖ sè mol lµ 2: 1.

Bµi 7.Cho m g hçn hîp  gåm FeO , Fe3O4 vµ CuO cã sè mol b»ng nhau , t¸c dông võa ®ñ víi 2000ml dung dÞch HNO3 nång ®é c (M), thu ®­îc 2,24l khÝ NO du nhÊt (®ktc)

a) TÝnh m vµ c.

b) Dïng CO ®Ó khö hoµn toµ m g hçn hîp trªn ë nhiÖt ®ä cao thµnh kim lo¹i. KhÝ t¹o thµnh hÊp thô hÕt vµo 400ml dung dÞch Ca(OH)2 2M. TÝnh l­îng kÕt tña thu ®­îc.