Thể loại Giáo án bài giảng Toán học 9
Số trang 1
Ngày tạo 3/16/2016 2:20:40 PM +00:00
Loại tệp doc
Kích thước 0.65 M
Tên tệp tong hop kien thuc dai so 9 doc
1
Tæng hîp LÝ ThuyÕt - §¹i sè 9
* §N: C¨n bËc 2 sè häc cña 1 sè a kh«ng ©m lµ sè x sao cho x2 = a.
- Sè d¬ng a cã ®óng 2 CBH lµ 2 sè ®èi nhau : vµ - .
- Sè 0 cã ®óng 1 CBH , chÝnh lµ 0 : = 0.
* Chó ý : Víi a 0 ta cã x = x 0 vµ x2 = a
* §Þnh lÝ : Víi a , b 0 ta cã a < b <
2. C¨n thøc bËc 2:
- Víi A lµ 1 biÓu thøc ®¹i sè , ta gäi lµ c¨n thøc bËc 2 cña A , cßn A lµ biÓu thøc
lÊy c¨n hay biÓu thøc díi dÊu c¨n.
- §KX§ cña A lµ A 0 .
3. H»ng ®¼ng thøc : - Víi ta cã .
*
* Chó ý : nÕu A 0.
4. C¨n bËc 3: C¨n bËc 3 cña 1 sè lµ sè x sao cho x3 = a .
. Mçi sè a cã duy nhÊt 1 c¨n bËc 3 lµ .
. §KX§ cña lµ .
* Chó ý : C¨n bËc 3 cña 1 sè d¬ng ( hay 1 sè ©m ) lµ 1 sè d¬ng ( hay 1 sè ©m )
II/ C¸c phÐp biÕn ®æi c¨n bËc hai :
1. ( A; B 0 ). 2. ( B 0 ). 3. ( A 0 ; B > 0 ). 4.
|
5. . 6. a, b, c, |
III/ Mét sè tÝnh chÊt më réng vÒ c¨n thøc :
1. Víi A; B 0 ta cã : A = B
A < B
2. 0 < A < 1 A < < 1
3. A > 1 1 < < A
4. ; xn = a ( n ch½n)
5. xn = a ( n lÎ ).
6.
7.
8.
9.
10. ( m; n N; m; n 2 )
11. ( k 0 ).
12.
* . DÊu “ = ” x¶y ra khi a = 0 hoÆc b = 0
* . DÊu “ = ” x¶y ra khi a = b hoÆc b = 0
* DÊu “ = ” x¶y ra khi a = b
* ( a > 0 ; b > 0 )
* DÊu “ = ” x¶y ra khi a b 0
* DÊu “ = ” x¶y ra khi a b 0 HoÆc a b 0.
* + Víi n lµ sè tù nhiªn : +
+
Chó ý : - Mäi sè thùc a ®Òu cã c¨n bËc lÎ.
- Sè ©m kh«ng cã c¨n bËc ch½n.
* C«ng thøc c¨n phøc t¹p :
* ,
Trong ®ã a, b lµ nghiÖm cña PT : t2 – Mt + N = 0
Hay a+ b = M , ab = N.
* ( Víi A; B > 0 ; A2 > B )
* Chó ý: NÕu hÖ sè cña 2 ta lµm xuÊt hiÖn hÖ sè 2 ë ®ã.
IV/ Mét sè bµi to¸n vÒ c¨n bËc 2:
1/ Bµi to¸n 1: Thùc hiÖn phÐp tÝnh :
Khi gÆp c¨n thøc d¹ng P = ta cã thÓ nghÜ ®Õn viÖc ph©n tÝch E vÒ d¹ng
E= 2.a.b vµ ph©n tÝch M = a2 + b2 --> kq.
Trong 1 tÝch , nÕu xuÊt hiÖn thõa sè cã d¹ng M - ( HoÆc M + ) th× ta cã thÓ lµ xuÊt hiÖn thõa sè d¹ng M + ( HoÆc M - ).
VD : TÝnh GTBT: E = 2x5 + x3 – 3x2 + x - 1 víi x = 1 -
G : V× x = 1 - nªn ta cã :
* x2 = (1 - )2 = 3 - 2 = 1 + 2(1 - ) = 1 + 2x
* x3 = x2x =...= x + 2x2 = = x + 2(1 + 2x ) = 5x + 2
* x5 = x3x2 = ...= 9x +2 + 10x2 = 9x + 2 + 10( 1 + 2x ) = 29x + 12
--> E = 2(29x + 12) + 5x + 2 -3(1 + 2x) + x – 1 = 58x + 22 = ...
E = 80 - 58./
2. Bµi to¸n 2 : Chøng minh ®¼ng thøc A = B:
C1 : Dùa vµo ®Þnh nghÜa: A = B A – B = 0.
- LËp hiÖu sè A – B --> biÕn ®æi A – B --> Chøng tá A – B = 0 --> KLuËn.
C2: BiÕn ®æi trùc tiÕp : BiÕn ®æi tõ vÕ phøc t¹p vÒ vÕ ®¬n gi¶n: A --> B HoÆc B --> A.
C3 : BiÕn ®æi song song 2 vÕ cña ®¼ng thøc ®· cho.
C4 : Víi bµi to¸n chøng minh cã §K ta cã thÓ :
- Dïng c¸c §K ®Ó biÕn ®æi sao cho --> cã mèi liªn hÖ víi biÓu thøc ®· cho.
- HoÆc: NiÕn ®æi biÓu thøc ®· cho sao cho --> cã mèi liªn hÖ víi §K.
C5 : Dïng PP quy n¹p nÕu ®¼ng thøc ®· cho phô thuéc vµo sè nguyªn n .
C6 : Dïng biÓu thøc phô :
- §Æt y =A , y ph¶i tho¶ m·n §K (*) nµo ®ã.
- B×nh ph¬ng 2 vÕ ta cã : y2 = A2 = A1 = ... = B2
- Suy ra y = B hoÆc y = - B .
- §èi chiÕu víi §K (*) suy ra B. --> KL.
3. Bµi to¸n 3: Rót gän biÓu thøc :
* C¸c bíc thùc hiÖn:
- Quy ®ång mÉu ( Ph©n tÝch nh©n tö NÕu cã – NÕu cÇn )
- §a bít thõa sè ra ngoµi dÊu c¨n HoÆc vµo trong dÊu c¨n ( NÕu cÇn )
- Trôc c¨n thøc ë mÉu ( NÕu cã )
- Thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh : Luü thõa , khai c¨n , nh©n,chia , ...
- Céng trõ c¸c sè h¹ng ®ång d¹ng.
4. Bµi to¸n 4: Gi¶i PT chøa c¨n thøc. ( Xem C§ PT V« TØ ).
------------------------------------------------@@@----------------------------------------------
PhÇn II / Hµm sè bËc nhÊt: y = ax + b ( a 0 )
Hµm sè : y = ( a 0 )
Hµm sè bËc hai : y = ax2 ; y = ax2 + bx + c ( a 0 ).
A/ Hµm sè - §å thÞ hµm sè bËc nhÊt.
I/ §Þnh nghÜa – TÝnh chÊt cña hµm sè bËc nhÊt :
NÕu ®¹i lîng y phô thuéc vµo ®¹i lîng x thay ®æi sao cho víi mçi gi¸ trÞ cña x
ta lu«n x¸c ®Þnh ®îc chØ 1 gi¸ trÞ t¬ng øng cña y th× y ®îc gäi lµ hµm sè cña x
vµ x ®îc gäi lµ biÕn sè.
Hµm sè bËc nhÊt lµ hµm sè ®îc cho bëi c«ng thøc y = ax hay y = ax + b,
trong ®ã a, b R, a 0.
- HSè bËc nhÊt x¸c ®Þnh víi xR .
- Trªn tËp hîp sè thùc R , hµm sè bËc nhÊt ®ång biÕn khi a > 0, nghÞch biÕn khi a < 0.
II/ §å thÞ hµm sè y = ax vµ y = ax + b.
1. §å thÞ hµm sè y = ax (a0) lµ 1 ®êng th¼ng ®i qua gèc to¹ ®é.
* C¸ch vÏ :
- T×m thªm 1 ®iÓm M(x0 , y0 ) b»ng c¸ch cho x = x0 y0 = ax0
- Dùng ®iÓm M trªn mÆt ph¼ng to¹ ®é.
- VÏ ®êng th¼ng ®i qua M(x0 , y0 ) vµ O( 0;0 ).
2. §å thÞ hµm sè y = ax + b lµ ®êng th¼ng song song víi ®êng th¼ng y = ax ; c¾t trôc tung
t¹i ®iÓm cã tung ®é b»ng b ( nÕu b 0 ).
* C¸ch vÏ 1 :
- X¸c ®Þnh 2 ®iÓm A, B bÊt k× cña ®å thÞ:
. Cho x = 1 y = a + b, ta cã A(1; a + b)
. Cho x = - 1 y = - a + b, ta cã B(1; - a + b)
- Dùng 2 ®iÓm A , B trªn Oxy.
- VÏ ®êng th¼ng AB ta ®îc ®å thÞ hs.
* C¸ch vÏ 2 :
- X¸c ®Þnh giao ®iÓm cña ®å thÞ víi 2 trôc to¹ ®é:
. Cho x = 0 y = b , ta cã A( 0; b)
. Cho y = 0 x = - b/ a , ta cã B(-b/ a ; 0 )
- Dùng 2 ®iÓm A , B trªn Oxy.
- VÏ ®êng th¼ng AB ta ®îc ®å thÞ hs.
III/ HÖ sè gãc cña ®êng th¼ng y = ax vµ y = ax + b
|
§êng th¼ng y = ax (d ) |
§êng th¼ng y = ax + b (d) |
Gãc hîp bëi ®êng th¼ng víi tia Ox |
Gãc t¹o bëi ®gt (d)vµ tia Ox ®ã lµ gãc hîp bëi tia Ox vµ nöa ®gt n»m trong nöa mf bê lµ trôc hoµnh vµ chøa tia Oy. |
|
Gãc t¹o bëi ®gt (d) vµ tia Ox ®ã lµ gãc hîp bëi tia Ax vµ AB trong ®ã AB lµ phÇn ®gt (d) n»m trong nöa mf bê lµ trôc hoµnh vµ chøa tia Oy. |
||
HÖ sè gãc a cña ®êng th¼ng |
. a > 0 nhän. a cµng lín th× cµng lín (< 90o). . a < 0 tï. a cµng lín th× cµng lín (<180o).
|
. a > 0 nhän. a cµng lín th× cµng lín (< 90o). . a < 0 tï. a cµng lín th× cµng lín (<180o).
|
B/ Hµm sè bËc hai - §å thÞ hµm sè bËc hai.
I/ §Þnh nghÜa – TÝnh chÊt cña hµm sè bËc hai :
Hµm sè bËc 2 lµ hµm sè ®îc cho bëi c«ng thøc y = ax2 (a 0), trong ®ã a,bR, a 0.
2. TÝnh chÊt:
- NÕu a > 0 th× hµm sè nghÞch biÕn khi x < 0 , hµm sè ®ång biÕn khi x > 0.
- NÕu a < 0 th× hµm sè nghÞch biÕn khi x > 0 , hµm sè ®ång biÕn khi x < 0.
( Hµm sè §ång biÕn khi a vµ x cïng dÊu ; NghÞch biÕn khi a vµ x tr¸i dÊu )
- NÕu a > 0 th× y > 0 víi ; Khi x = 0 th× y = 0 lµ GTNN cña hµm sè .
- NÕu a < 0 th× y < 0 víi ; Khi x = 0 th× y = 0 lµ GTLN cña hµm sè .
II/ §å thÞ hµm sè y = ax2 (a 0).
* TÝnh chÊt cña ®å thÞ:
- §å thÞ cña hµm sè y = ax2 (a 0) lµ 1 Parabol ®i qua gèc to¹ ®é O , nhËn trôc Oy lµm trôc ®èi xøng, O lµ ®Ønh cña Parabol.
- NÕu a > 0 th× ®å thÞ n»m phÝa trªn trôc hoµnh, O lµ ®iÓm thÊp nhÊt cña ®å thÞ.
B/ Hµm sè bËc hai - §å thÞ hµm sè bËc hai.
I/ §Þnh nghÜa – TÝnh chÊt cña hµm sè bËc hai :
Hµm sè bËc 2 lµ hµm sè ®îc cho bëi c«ng thøc y = ax2 (a 0), trong ®ã a,bR, a 0.
2. TÝnh chÊt:
- NÕu a > 0 th× hµm sè nghÞch biÕn khi x < 0 , hµm sè ®ång biÕn khi x > 0.
- NÕu a < 0 th× hµm sè nghÞch biÕn khi x > 0 , hµm sè ®ång biÕn khi x < 0.
( Hµm sè §ång biÕn khi a vµ x cïng dÊu ; NghÞch biÕn khi a vµ x tr¸i dÊu )
- NÕu a > 0 th× y > 0 víi ; Khi x = 0 th× y = 0 lµ GTNN cña hµm sè .
- NÕu a < 0 th× y < 0 víi ; Khi x = 0 th× y = 0 lµ GTLN cña hµm sè .
II/ §å thÞ hµm sè y = ax2 (a 0).
* TÝnh chÊt cña ®å thÞ:
- §å thÞ cña hµm sè y = ax2 (a 0) lµ 1 Parabol ®i qua gèc to¹ ®é O , nhËn trôc Oy lµm trôc ®èi xøng, O lµ ®Ønh cña Parabol.
- NÕu a > 0 th× ®å thÞ n»m phÝa trªn trôc hoµnh, O lµ ®iÓm thÊp nhÊt cña ®å thÞ.
y = ax2( a > 0 ) y = ax2 ( a < 0 )
* C¸ch vÏ : - LËp b¶ng gi¸ trÞ t¬ng cña x vµ y:
x |
x,2 |
x,1 |
0 |
x1 |
x2 |
y |
y,2 |
y,1 |
0 |
y1 |
y2 |
( Chó ý: x1 vµ x,1 ®èi nhau ; y1 vµ y,1 ®èi nhau)
- BiÓu diÔn c¸c ®iÓm cã to¹ ®é (xi ; yi ).
- VÏ ®êng cong (P) ®i qua O( 0; 0 ) vµ c¸c ®iÓm (xi ; yi ).
III/ Më réng:
1/ Hµm sè
§å thÞ cña hµm sè y = a/ x ( a 0 ) lµ ®êng cong Hypebol gåm 2 nh¸nh.
y = a/ x ( a > 0) y = a/ x ( a < 0 )
2/ Hµm sè y = / x /
§å thÞ cña hµm sè cã dÊu GTT§ bËc nhÊt lµ 1 h×nh bao gåm c¸c tia hoÆc c¸c tia vµ
®o¹n th¼ng liªn tiÕp nhau.
VD : y = / x /
3/ Hµm sè y = ax2 + bx + c ( a 0 ):
a/ XÐt hµm sè y = ax2 + bx + c ( a 0 ):
Ta cã
§Æt ; ta cã y = a( x – x0)2 + y0.
- Nh vËy ®Ó vÏ Parabol (P) ta tÞnh tiÕn theo tr hoµnh x0 ®¬n vÞ råi tÞnh tiÕn theo tr tung y0 ®¬n vÞ. Cô thÓ:
. §Ønh (P) lµ ®iÓm D(; )
. Giao ®iÓm cña (P) víi trôc tung lµ C(0; c)
. §iÓm thø 2 cña (P) cã tung ®é b»ng c lµ C,( -b/a ; c ), ®iÓm nµy ®èi xøng víi C qua ®êng th¼ng x = -b/2a
.Giao ®iÓm cña (P) víi trôc hoµnh ( nÕu cã) , hoµnh ®é c¸c ®iÓm nµy lµ nghiÖm cña PT ax2 + bx + c = 0.
b/ NhËn xÐt :
- Hµm sè y = f(x) = ax2 + bx + c (a 0).
. NÕu a > 0 Th× Min f(x) = víi x0 =
. NÕu a < 0 Th× Max f(x) = víi x0 =
- Trong 1sè tr. hîp, x kh«ng nhËn gi¸ trÞ thuéc R mµ chØ thuéc 1 tËp con cña R . Ch¼ng h¹n, x hoÆc n»m ngoµi kho¶ng .
- Trong trêng hîp x0 = kh«ng thuéc kho¶ng ®ang xÐt cña x ta còng t×m ®îc GTLN , GTNN cña f(x) c¨n cø vµo ®å thÞ cña hµm sè y = f(x) vµ xÐt c¸c gi¸ trÞ f() ; f()./.
C/ Mét sè d¹ng bµi to¸n liªn quan ®Õn hµm sè .
Bµi to¸n1. LËp PT ®êng th¼ng y = ax + b tho¶ m·n ®.kiÖn cho tríc (Tøc lµ t×m a, b).
1/ LËp PT ®êng th¼ng (d) ®i qua A(xA , yA ) vµ cã hÖ sè gãc b»ng k:
- B1: X¸c ®Þnh a: Theo ®Ò bµi ta cã a = k.
- B2: X¸c ®Þnh b : §êng th¼ng ®i qua A nªn ta cã yA = kxA + b b
- KL: Thay a, b t×m ®îc vµo c«ng thøc ta ®îc PT cÇn t×m.
2/ LËp PT ®êng th¼ng (d) ®i qua A(xA , yA ) vµ B(xB , yB )
- B1: §êng th¼ng (d) ®i qua A(xA , yA ) vµ B(xB , yB ) nªn ta cã : a ; b.
3/ LËp PT ®êng th¼ng (d) ®i qua A(xA , yA ) vµ cã tung ®é gèc lµ h:
- B1: X¸c ®Þnh b: Theo ®Ò bµi ta cã b = h.
- B2: X¸c ®Þnh a : §êng th¼ng ®i qua A nªn ta cã yA = kxA + h a
4/ LËp PT ®êng th¼ng (d) ®i qua A(xA , yA ) vµ // trôc hoµnh Ox (HoÆc trôc tung Oy)
- §êng th¼ng song song víi trôc hoµnh th× x = xA y = b = yA
( NÕu ®gt // trôc tung Oy th× y = yA x = xA = b )
5/ LËp PT ®êng th¼ng (d) ®i qua A(xA , yA ) vµ vu«ng gãc víi ®gt d, cã PT y = a,x + b,
- §êng th¼ng d d, nªn a.a, = - 1 .Tõ ®ã suy ra a.
- Thay to¹ ®é cña A vµo PT trªn suy ra b.
6/ LËp PT ®êng th¼ng (d) // (d,) : y = a,x + b, vµ ®i qua A(xA , yA ) .
Khi b b, : - X¸c ®Þnh a: Theo ®Ò bµi ta cã a = a, .
- X¸c ®Þnh b : §êng th¼ng ®i qua A nªn ta cã yA = a, xA + b b.
- KL: Thay a, b t×m ®îc vµo c«ng thøc ta ®îc PT cÇn t×m.
7/ LËp PT ®êng th¼ng (d) c¾t trôc Ox t¹i A(xA , 0 ) vµ c¾t trôc Oy t¹i B( 0, yB ).
- B1: X¸c ®Þnh b: (d) c¾t Oy t¹i B( 0, yB ) nªn b = yB
- B2: X¸c ®Þnh a : (d) c¾t Ox t¹i A(xA , 0 ) nªn a = b/ xA
8/ LËp PT ®êng th¼ng (d) cã hÖ sè gãc b»ng k vµ tiÕp xóc víi ®êng cong (P): y = f(x).
- B1: X¸c ®Þnh a : Theo ®Ò bµi ta cã a = k . PT cã d¹ng y = kx + b (*)
- B2: X¸c ®Þnh b : PT hoµnh ®é ®iÓm chung cña (d) vµ (P) lµ f(x) = kx + b.
V× (d) tiÕp xóc víi (P) nªn PT (*) cã nghiÖm kÐp ( = 0) b.
9/ LËp PT ®êng th¼ng (d) ®i qua A(xA , yA ) vµ tiÕp xóc víi ®êng cong (P): y = f(x).
- PT hoµnh ®é ®iÓm chung cña (d) vµ (P ) lµ f(x) = ax + b. (*)
- §êng th¼ng (d) tiÕp xóc víi (P) PT (*) cã nghiÖm kÐp .
Tõ §K nµy ta t×m ®îc 1 hÖ thøc liªn hÖ gi÷a a vµ b . Ta ®îc (**)
- §êng th¼ng (d) ®i qua A nªn ta cã yA = axA + b (***)
- Tõ (**) vµ (***) suy ra a vµ b.
10/ LËp PT ®gt (d) cã hÖ sè gãc b»ng k vµ c¾t ®cong (P): y = f(x) t¹i 2 ®iÓm ph©n biÖt.
- Theo ®Ò bµi ta cã a = k . PT cã d¹ng y = kx + b
- PT hoµnh ®é giao ®iÓm cña (d) vµ (P) lµ f(x) = kx + b.(*)
- §êng th¼ng (d) c¾t (P) t¹i 2 ®iÓm ph©n biÖt khi PT (*) cã > 0 b.
11/ LËp PT ®gt (d) cã hÖ sè gãc b»ng k vµ c¾t ®cong (P): y = f(x) t¹i A cã hoµnh ®é xA:
- Theo ®Ò bµi ta cã a = k . PT cã d¹ng y = kx + b
- PT hoµnh ®é ®iÓm chung cña (d) vµ (P) lµ f(x) = kx + b.(*)
- §êng th¼ng (d) c¾t (P) t¹i ®iÓm A cã hoµnh ®é xA khi xA lµ nghiÖm cña PT (*).
Khi ®ã ta cã f(xA ) = kxA + b b.
* Chó ý :
1. Bµi to¸n lËp PT ®êng cong y = ax2 ®i qua ®iÓm A(xA, yA ) tøc lµ x¸c ®Þnh hÖ sè a.
Gi¶i t¬ng tù bµi to¸n lËp PT ®gt.
2. Hoµnh ®é giao ®iÓm cña ®êng cong y = ax2 (P) vµ ®gt y = mx+ n (d) lµ nghiÖm
cña PT ax2 = mx +n (1)
- NÕu PT (1) v« nghiÖm th× (d) kh«ng giao víi (P)
- NÕu PT (1) cã 2 nghiÖm ph©n biÖt th× (d) c¾t (P) t¹i 2 ®iÓm ph©n biÖt.
- NÕu PT (1) cã nghiÖm kÐp th× (d) tiÕp xóc víi (P).
( Theo c¸c bµi to¸n 1 --> 5 )
Bµi to¸n 2 .X¸c ®Þnh vÞ trÝ t¬ng ®èi gi÷a: §êng th¼ng-®êng th¼ng; §êng th¼ng – Parbol.
1. X¸c ®inh vÞ trÝ t¬ng ®èi cña 2 ®êng th¼ng y = ax + b (d) vµ y = a,x + b, (d,)
* d // d, a = a, vµ b b, * d d, a a, |
* d d, a = a, vµ b = b, * d d, a.a, = 1 |
2. X¸c ®inh vÞ trÝ t¬ng ®èi cña ®êng th¼ng y = ax + b (d) vµ y = ax2 (P)
PT hoµnh ®é giao ®iÓm chung nÕu cã cña (d) vµ (P) lµ ax + b = ax2 (1)
* (d) (P) t¹i 2 ®iÓm ph©n biÖt PT(1) cã 2 nghiÖm ph©n biÖt ( > 0 )
* (d) vµ (P) chØ cã 1 ®iÓm chung PT (1) cã nghiÖm kÐp ( 0 )
* (d) vµ (P) kh«ng cã ®iÓm chung PT (1) v« nghiÖm ( < 0 ).
Bµi to¸n 3. Bµi to¸n chøng minh:
a. Chøng minh ®êng th¼ng (d) lu«n ®i qua 1 ®iÓm cè ®Þnh.
- Gäi C(x0 , y0 ) lµ ®iÓm cè ®Þnh cña ®êng th¼ng (d)
- §K cÇn vµ ®ñ ®Ó ®êng th¼ng lu«n ®i qua C(x0 , y0 ) víi mäi tham sè m lµ : Am = B
( BiÕn ®æi PT ®gt khi C(x0,y0) (d) )
Trong ®ã : A lµ biÓu thøc chøa x0, y0 hoÆc x0 hoÆc y0 .
B lµ biÓu thøc chøa x0 hoÆc y0 hoÆc x0 ; y0 .
- GPT A = 0 ; B = 0 víi tham sè m x0 ; y0 C(x0; y0 ) .
VD: CMR ®êng th¼ng (d) cã PT y = mx + lu«n ®i qua 1 ®iÓm cè ®Þnh víi mäi m?
G: Gäi C(x0; y0 ) lµ ®iÓm cè ®Þnh cña (d) C (d) víi mäi m
Ta cã y0 = mx0 + 2y0 - 1= 2mx0 , víi mäi m 2y0 - 1= 2x0 m, víi mäi m 2y0 – 1 = 0 vµ 2x0 = 0 x0 = 0 ; y0 = 0.
VËy (d) lu«n ®i qua ®iÓm cè ®Þnh C( 0; ) .
b. Chøng minh (d) lu«n tiÕp xóc (hoÆc kh«ng c¾t hoÆc c¾t (P) t¹i 2 ®iÓm p.biÖt) :
§êng th¼ng (d) lu«n tiÕp xóc ( kh«ng c¾t hoÆc c¾t (P) t¹i 2 ®iÓm p.biÖt)
PT h®é g®iÓm ax + b = ax2 cã N0 kÐp ( hoÆc v« nghiÖm hoÆc cã 2 nghiÖm ph©n biÖt).
VD: CMR víi mäi m th× ®gt (d) cã PT y = mx + vµ (P) y = x2 lu«n c¾t nhau t¹i 2
®iÓm ph©n biÖt ?
G : PT hoµnh ®é giao ®iÓm cña (d) vµ (P) lµ mx + = x2 ...x2 – 2mx – 1 = 0
cã , = m2 + 1 > 0 víi mäi m.
VËy víi mäi m (d) lu«n c¾t (P) t¹i 2 ®iÓm ph©n biÖt.
Bµi to¸n 4. X¸c ®Þnh to¹ ®é giao ®iÓm 2 ®êng th¼ng trªn cïng 1 hÖ trôc to¹ ®é.
Gi¶ sö ®iÓm M(x0 , y0 ) lµ giao ®iÓm 2 ®êng th¼ng (d) : y = ax + b vµ y = a,x + b, (d, )
B1: T×m hoµnh ®é giao ®iÓm x0 tho¶ m·n nghiÖm ®óng PT ax + b = a,x + b, .
B2: T×m tung ®é giao ®iÓm y0 b»ng c¸ch thay x0 vµo 1 trong 2 hµm sè ®· cho.
Bµi to¸n 5. X¸c ®Þnh ®iÓm M( xM, yM ) cho tríc cã thuéc ®å thÞ cña HSè cho hay kh«ng.
Do ®ã tÝnh f(xM) : NÕu f(xM) = yM Th× (d) ®i qua M
NÕu f(xM) yM Th× (d) kh«ng ®i qua M
--------------------------------------------------@@@------------------------------------------------
PhÇn III / HÖ ph¬ng tr×nh
1)Hệ hai phương trình bậc nhất hai ẩn
- Định nghĩa :
Cho hai phương trình bậc nhất hai ẩn ax+by =c và a’x+b’y=c’.
Khi đó ta có hệ hai phương trình bậc nhất hai ẩn (I)
- Nếu hai phương trình có nghiệm chung (x0;y0) thì nó được gọi là nghiệm của hệ (I)
- Nếu hai phương trình ấy không có nghiệm chung thì ta nói hệ vô nghiệm.
2)Quan hệ giữa số nghiệm của hệ và đường thẳng biểu diễn tập nghiệm
- Nếu (d) cắt (d’) hệ có nghiệm duy nhất
- Nếu (d) song song với (d’) thì hệ vô nghiệm.
- Nếu (d) trùng (d’) thì hệ vô số nghiệm
3)Hệ phương trình tương đương:
Hai HPT được gọi là tương đương với nhau nếu chúng có cùng tập nghiệm
4) Một số PP giải HPT:
* Giải hệ phương trình bằng phương pháp thế.
+ Từ 1 PT của hệ đã cho ta b.diễn1 ẩn kia rồi thế vào PT thứ 2 để được 1 PT mới
(chỉ có1 ẩn)
+ Dùng PT mới ấy thay thế cho một trong hai PT của hệ (và giữ nguyên PT kia )
* Giải hệ phương trình bằng phương pháp cộng đại số.
+ Nhân 2 vế của mỗi PT với 1 số thích hợp (nếu cần ) sao cho các hệ số của 1 ẩn nào đó bằng nhau hoặc đối nhau.
+ Dùng quy tắc cộng đại số để được hệ mới trong đó có 1 PT bậc nhất 1 ẩn.
+ Giải PT 1 ẩn rồi suy ra nghiệm của hệ.
* Giải hệ phương trỡnh bằng PP đặt ẩn phụ.
* Giải hệ phương trỡnh bằng PP dựng đồ thị
Số nghiệm của hệ là số giao điểm của 2 đường thẳng (d) và (d’)
5/ Biện luận và Giải hệ phương trình :
B1. Dùng PP cộng hoặc thế đưa hệ về dạng Mx = N (*)
B2. Xét các trường hợp:
+ Nếu M0 thì (*) trở thành x = thay vào y ở 1 trong 2 PT của hệ ta tìm được y. Do đó hệ có nghiệm duy nhất (x;y).
+ Nếu M = 0 thì: +(*) vô nghiệm khi N 0,Do đó hệ vô nghiệm.
+ (*) có vô số nghiệm khi N = 0.
Nghiệm TQ Hoặc x;y Hoặc x = 0; Hoặc y = 0
B3. Kết Luận
6) Một số bài toán về hệ có chứa tham số:
Xác định các giá trị của tham số thoả mãn ĐK cho trước
1/ Nghiệm thoả mãn các ĐK về số nghiệm :
Có nghiệm duy nhất- Vô số nghiệm - Vô nghiệm.
PP: Nếu
PP: Nếu ab’ – ba’ 0 Hay thì (**) có nghiệm duy nhất.
Nếu Hoặc thì (**) có vô số nghiệm.
Nếu Hoặc thì (**) vô số nghiệm.
2/ Nghiệm thoả mãn hệ đẳng thức, bất đẳng thức liên hệ giữa các giá trị của nghiệm.
+ B1: Tìm ĐK để hệ có nghiệm.
+ B2: Tìm nghiệm của hệ( bằng PP cộng hoặc thế )
+ B3: Cho nghiệm thoả mãn đẳng thức, bất đẳng thức giữa các giá trị của nghiệm từ đó tìm được giá trị của tham số.
+ B4: KL: Xét giá trị của tham số tìm được so với ĐK có nghiệm và trả lời.
3/ Nghiệm của hệ là số nguyên.
+ B1: Tìm ĐK để hệ có nghiệm.
+ B2: Tìm nghiệm của hệ( bằng PP cộng hoặc thế )
+ B3: Xét các giá trị của nghiệm thoả mãn là số nguyên
+ B4: KL: Xét giá trị của tham số tìm được so với ĐK có nghiệm và trả lời.
4/ Tìm GTLN – GTNN của biểu thức giữa các giá trị của nghiệm.
+ B1: Tìm ĐK để hệ có nghiệm.
+ B2: Tìm nghiệm của hệ( bằng PP cộng hoặc thế )
+ B3: Xét các giá trị của biểu thức giữa các giá trị của nghiệm.
+ B4: KL: Xét giá trị của tham số tìm được so với ĐK có nghiệm và trả lời.
--------------------------------------------------@@@------------------------------------------------
PhÇn IV / ph¬ng tr×nh bËc 2: ax2 + bx + c = 0 ( a 0 )(1)
- NÕu < 0 Th× PT v« nghiÖm. - NÕu = 0 Th× PT cã N0 kÐp: x1= x2 = - NÕu > 0 Th× PT cã 2 N0 ph©n biÖt :
|
- NÕu < 0 Th× PT v« nghiÖm. - NÕu = 0 Th× PT cã N0 kÐp: x1= x2 = - NÕu > 0 Th× PT cã 2 N0 ph©n biÖt :
|
*NÕu a + b + c = 0 th× : *NÕu a - b + c = 0 th× : |
* NÕu c = 0 th× :
*NÕu x1, x2 lµ nghiÖm cña (1) th× ax2 + bx + c = a( x – x1)(x – x2) |
*ThuËn : Ph¬ng tr×nh bËc2 NÕu cã nghiÖm Th× :
*§¶o: NÕu 2 sè x1, x2 tho¶ m·n ( Víi S2 – 4P 0)
Th× x1 ,x2 lµ 2 nghiÖm cña PT x2 - Sx + P = 0
II/ Mét sè bµi to¸n liªn quan ®Õn PT bËc 2:
Bµi to¸n 1: BiÖn luËn theo m sù cã nghiÖm cña PT B2
- XÐt hÖ sè a. Cã thÓ cã 2 trêng hîp x¶y ra:
*Trêng hîp a = 0 víi 1 vµi gi¸ trÞ nµo ®ã cña m
Gi¶ sö a = 0 m = m0 ta cã (1) trë thµnh pt b1: bx + c = 0 (2)
-NÕu b0 ( víi m = m0 ), pt (2) cã 1 nghiÖm lµ (còng lµ nghiÖm cña(1))
-NÕu b = 0 vµ c =0 ( víi m = m0 ), pt (2) v« ®Þnh pt (1) v« nghiÖm.
-NÕu b = 0 vµ c 0 ( víi m = m0 ), pt (2) v« ®Þnh pt (1) nghiÖm
*Trêng hîp a 0:
- NÕu > 0 : pt (1) cã 2 nghiÖm ph©n biÖt :
- NÕu = 0 : pt (1) cã 2 nghiÖm kÐp : x1 = x2 =
- NÕu < 0 : pt (1) v« nghiÖm / R .
- KÕt luËn : Tãm t¾t phÇn biÖn luËn trªn.
Bµi to¸n 2: §iÒu kiÖn cã nghiÖm cña PT bËc 2.
2.a, PT cã nghiÖm: C1, a= 0 , b 0
C2, HoÆc a 0 , 0.
C3, T×m sè sao cho a.f() < 0
C4, T×m 2 sè , sao cho f().f() < 0
TËp hîp c¸c gi¸ trÞ m ph¶i t×m lµ tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ cña m tho¶ a) hoÆc b)
2.b, PTcã 2 nghiÖm ph©n biÖt: hoÆc a.c < 0
2.c, PT cã 1 nghiÖm: HoÆc
Bµi to¸n 3: DÊu cña nghiÖm sè cña PT bËc 2 (T×m §K cña m ®Ó ph¬ng tr×nh (1) t/m·n)
3.a, Cã 2 nghiÖm cïng dÊu : 3.b, Cã 2 nghiÖm d¬ng: ( HoÆc cã Ýt nhÊt 1N0 kh«ng ©m ) 3.c, Cã 2 nghiÖm ©m : HoÆc |
3.d, Cã 2 nghiÖm tr¸i dÊu : HoÆc a.f(0) < 0
3.e, Cã 1 nghiÖm ©m, 1 nghiÖm kh«ng ©m :
3.g, Cã Ýt nhÊt 1nghiÖm 0 : . |
Bµi to¸n 4: T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó PT (1) cã 1 nghiÖm x1 t×m nghiÖm kia
a, T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó PT cã 1 nghiÖm x1 t×m nghiÖm kia:
+) C¸ch 1:- LËp ®iÒu kiÖn ®Ó ph¬ng tr×nh bËc 2 ®· cho cã 2 nghiÖm: (*)
- Thay x = x1 vµo ph¬ng tr×nh ®· cho ,t×m ®îc gi¸ trÞ cña tham sè
- §èi chiÕu gi¸ trÞ võa t×m ®îc cña tham sè víi ®iÒu kiÖn(*) ®Ó kÕt luËn
+) C¸ch 2: - Thay x = x1 vµo ph¬ng tr×nh ®· cho, t×m ®îc gi¸ trÞ cña tham sè
- Sau ®ã thay gi¸ trÞ t×m ®îc cña tham sè vµo PT vµ gpt HoÆcTÝnh x2 nhê Vi-et x2 = S – x1
Chó ý : NÕu sau khi thay gi¸ trÞ cña tham sè vµo PT ®· cho mµ PT bËc hai nµy cã < 0 th× kÕt luËn kh«ng cã gi¸ trÞ nµo cña tham sè ®Ó ph¬ng tr×nh cã nghiÖm x1 cho tríc.
b, T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó PT (1) cã nghiÖm nµy b»ng k lÇn nghiÖm kia:
- B1: §iÒu kiÖn PT cã nghiÖm
- B2: NghiÖm nµy b»ng k lÇn nghiÖm kia nªn:
(x1 – kx2). (x2 – kx1) = 0.
-B3 : BiÕn ®æi ®¼ng thøc trªn vÒ tæng ; tÝch sau ®ã dïng ®Þnh lÝ Vi-et.
Bµi to¸n 5: T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó Pt (1) cã 2 nghiÖm x1, x2 tho¶ m·n hÖ thøc :
(C¸c hÖ thøc lµ biÓu thøc ®èi xøng ( HoÆc kh«ng ®èi xøng ) gi÷a c¸c nghiÖm)
1, Ph¬ng ph¸p chung:
B1: - §iÒu kiÖn PT cã nghiÖm (*)
- TÝnh gi¸ trÞ cña S , P theo m : Víi ®k (*) pt cã 2 nghiÖm t/m :
B2: BiÕn ®æi hÖ thøc ®· cho sao cho cã d¹ng chøa S vµ P.
( HoÆc rót x1 hay x2 tõ ®k ®Ò bµi –nÕu bthøc cho kh«ng ®èi xøng).
B3: Thay c¸c gi¸ trÞ cña S , P tÝnh ®îc ë B1 ta tÝnh ®îc m.
B4: Chän c¸c gi¸ trÞ cña m t/m ®k (*).
2, C¸c hÖ thøc ®èi xøng thêng g¨p vµ c¸ch biÕn ®æi::
*) x12+ x22 = (x1+ x2)2 – 2x1x2 = S2 – 2p = m *) (x1 – x2)2 = (x1 + x2)2 – 4x1x2 = S2 – 4p = n *) x13 + x23 = (x1 + x2)3 – 3x1x2(x1 + x2) = S3 – 3Sp = k *) (x1 – a)( x2 – a) = x1x2 – a(x1 + x2) + a2 = p – aS + a2 *) = k |
*) x14 + x24 = (x12 + x22)2 – 2x12x22 = h *) = = m *) = = n |
(C¸c gi¸ trÞ cña tham sè rót ra tõ ®iÒu kiÖn cho tríc ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn (*) )
Bµi to¸n 6:LËp PT BËc hai.
A/ Bµi to¸n ThiÕt lËp PT bËc 2 nhê hÖ thøc Vi-et :
1,C¬ së ®Ó thiÕt lËp PT B2 lµ nhê hÖ thøc Vi-et:
NÕu Th× x1,x2 lµ 2 nghiÖm cña PT X2 - S X+ P = 0,Víi= S2 – 4SP0
2 , Ph¬ng ph¸p : G/sö PT B2 cÇn t×m cã d¹ng X2 - S X + P = 0 (1) mµ c¸c nghiÖm cña (1) t/m ®k cho tríc lµ 1 biÓu thøc (*) liªn hÖ gi÷a nghiÖm cña (1) víi nghiÖm cña PT B2 cho tríc ax2 + bx + c = o (2), ta lµm nh sau:
- Tõ PT (2) ta tÝnh ®îc S vµ P (3)
- BiÕn ®æi bthøc (*) liªn hÖ gi÷a N0 cña (1) víi nghiÖm cña PT (2) råi thay gi¸ trÞ cña S,P ë (3) vµo ta tÝnh ®îc hÖ sè cña X trong PT cÇn t×m.
B/ Bµi to¸n lËp PT bËc 2 nhê sù t¬ng giao gi÷a ®å thÞ cña hµm sè bËc 1, bËc 2
vµ trôc to¹ ®é (Hay x¸c ®Þnh parabol y =ax2 + bx + c (P) ):
( Xem phÇn hµm sè)
Bµi to¸n 7: Quan hÖ nghiÖm cña 2 PT B2 : a1 x2 + b1 x + c1 = 0 ( a1 0 ) (1)
a2 x2 + b2 x + c2 = 0 ( a2 0 ) (2)
7.a :X¸c ®Þnh c¸c tham sè ®Ó 2PT cã nghiÖm chung
Tõ hÖ ta x¸c ®Þnh ®îc tham sè.
7.b :§Þnh c¸c t/ sè ®Ó 2PT cã nghiÖm sao cho 1 nghiÖm cña PT1 = k lÇn 1 nghiÖm cña PT2.
B1: Gäi x0 lµ 1 nghÖm cña (2) th× kx0 ( k 0 ) lµ 1 nghiÖm cña (1).
Khi ®ã , x0 lµ nghiÖm cña hÖ:
B2: Gi¶i hÖ trªn t×m x0 . Suy ra m.
B3: LÊy gi¸ trÞ cña m thÕ vµo (1) vµ (2) ®Ó kiÓm tra.
7.c: Bµi to¸n më réng :
1, Cho 2 pt b2 cã 1 nghiÖm chung :
- Chøng minh ®¼ng thøc , b®t gi÷a c¸c hÖ sè, ....
- NghiÖm cßn l¹i cña 2 pt cho lµ nghiÖm cña pt thø 3.
- 2 nghiÖm cßn l¹i cña 2 pt lµ 2 nghiÖm h÷u tØ ph©n biÖt.
2, Cho 2 pt b2 cã 1 nghiÖm chung: T×m GTLN _ GTNN cña biÓu thøc cho.
Bµi to¸n 8: TÝnh GTLN _ GTNN cña biÓu thøc ®èi xøng gi÷a c¸c nghiÖm cña PT B2
( Më réng víi HPT ®èi xøng )
- §iÒu kiÖn PT cã nghiÖm (*)
( Víi hÖ PT bËc nh©t 2 Èn: x, y lµ nghiÖm cña PT X 2+ SX+P=0.Tøc lµ §K tån t¹i x,y lµX 0 )
- §a biÓu thøc vÒ d¹ng biÓu thøc cã chøa c¸c §T§XCB
- XÐt miÒn gi¸ trÞ cña biÓu thøc ta t×m ®îc GTLN – GTNN cña bthøc.
(Dïng §K cã nghiÖm cña PTB2,T/C B§T, Cosi, Bunhiacopki ...)
Bµi to¸n 9: TÝnh GT cña biÓu thøc ®èi xøng gi÷a c¸c nghiÖm cña PT mµ kh«ng GPT.
- §iÒu kiÖn PT cã nghiÖm (*)
- Sö dông hÖ thøc Vi-et : S , P. (*)
- BiÕn ®æi BT ®· cho vÒ d¹ng §T§XCB.
- Thay gi¸ trÞ ë (*) vµo ta t×m ®îc GTBT.
Bµi to¸n 10: VÒ nghiÖmnguyªn – nghiÖm h÷u tØ cña PT B2.
a/ T×m nghiÖm nguyªn cña PT:
b/ T×m nghiÖm h÷u tØ cña PT : ( Sö dông nghiÖm cña ®a thøc)
- NghiÖm nguyªn cña ®a thøc nÕu cã ph¶i lµ ¦(c).
- NÕu a lµ nghiÖm nguyªn cña f(x) vµ f(1), f(-1) 0 Th× f(1)/ (a - 1)vµ f(-1)/(a + 1) Z.
- §thøc cã hÖ sè Z ,N0 h.tØ (nÕu cã) p¶i cã d¹ng p/q trong ®ã p ¦(c),q ¦(a).
c/ T×m m ®Ó PT cã nghiÖm h÷u tØ:
- XÐt a = 0. PT trë thµnh PT B1, ta ®îc nghiÖm h÷u tØ.
- XÐt a 0 .TÝnh . PT cã nghiÖm h÷u tØ khi lµ sè chÝnh ph¬ng.
Bµi to¸n 11: T×m hÖ thøc liªn hÖ gi÷a c¸c nghiÖm PT mµ kh«ng phô thuéc tham sè m:
- §iÒu kiÖn ®Ó PT cã nghiÖm : a 0 ; 0
- LËp S vµ P ( Phô thuéc theo m).
- Khö m ®Ó lËp 1 hÖ thøc gi÷a P vµ S: B»ng c¸c phÐp b®æi (Ch¼ng h¹n S – 2P hay 2S + P,...)
- Thay S = x1 + x2 vµ P = x1.x2ta ®îc hÖ thøc cÇn t×m.
Bµi to¸n 12 : So s¸nh sè nghiÖm cña PT B2 víi 1 sè thùc , cho tríc
( ¸p dông ®Þnh lÝ ®¶o vÒ tam thøc bËc 2 )
Tam thøc bËc 2 f(x) = ax2 + bx + c ( a 0 ) , (1) lµ sè thùc
*f(x) < 0, a < 0 (1) cã nghiÖm víi x ( x1 < x2 ) : > 0
*f(x) > 0 , a > 0 * HoÆc ( 1 ) cã nghiÖm víi mäi x R < 0
* HoÆc ( 1 ) cã nghiÖm víi mäi x = 0
*f(x) > 0 , a < 0 (1) v« nghiÖm víi x > 0
*f(x) < 0 , a > 0 (1) cã nghiÖm víi x > 0 ( x1 < x < x2 )
12.a, §K ®Ó , n»m trong kho¶ng 2 nghiÖm : x1 < < x2 : a.f() < 0 .
12.b , §K ®Ó n»m ngoµi kho¶ng 2 nghiÖm :
* x1< x2 < |
*< x1 < x2 |
* < x1 < x2 < |
12.c, §K ®Ó , n»m ngoµi kho¶ng 2 nghiÖm :
< x1 < x2 <
12. d, §K ®Ó f cã 2 nghiÖm trong ®ã c¸c nghiÖm xen kÏ víi vµ :
* < x1 << x2 |
* x1 < < x2 < |
12.e , §K ®Ó f cã 2 nghiÖm mµ 1 trong 2 nghiÖm b»ng : a.f() = 0
--------------------------------------------------@@@------------------------------------------------
PhÇn V / gi¶i bµi to¸n b»ng c¸ch lËp pT – Hpt.
I/ Phương pháp chung :
Bước 1: Lập PT -HPT
* Chọn ẩn và đặt điều kiện cho ẩn
* Biểu diễn các đại lượng chưa biết theo ẩn và các đại lượngđã biết
* Lập PT - Hệ phương trình
Bước 2: Giải PT - HPT
Bước 3: Kiểm tra xem nghiệm tìm được có thoả mãn điều kiện của ẩn hay không( Loại bỏ giá trị không thích hợp) rồi kết luận và trả lời.
II/ Một số chú ý.
Khi lập các PT ta thường phải vận dụng các kiến thức về các tương quan tỉ lệ,đặc biệt là tương quan tỉ lệ thuận – tỉ lệ nghịch( Các quy tắc tam suất). Cụ thể:
1- Sự liên hệ giữa các đại lượng trong toán chuyển động: S = v.t
2- Sự liên hệ giữa số và chữ số: ;với a,b,cN;
3- Sự liên hệ giữa lượng riêng (d);K.lượng (m);Thể tích (V) trong vật lý
4- Sự liên hệ giữa số tiền phải trả (P). Số đơn vị mua (x), giá tiền mỗi đơn vị hàng hóa (y):
P = xy
5- Sự liên hệ giữa khối lượng công việc,thời gian hoàn thành, số người, năng suất lao động của mỗi người,,hoặc khối lượng nước và công suất của các vòi nước,…
;
+ Sau khi chọn ẩn và đặt ĐK ta cần lưu ý biểu thị đầy đủ các đại lượng bài toán ra và dựa vào sự tương quan giữa các đại lượng lập PT,HPT.
--------------------------------------------------@@@------------------------------------------------
© 2024 - nslide
Website chạy thử nghiệm. Thư viện tài liệu miễn phí mục đích hỗ trợ học tập nghiên cứu , được thu thập từ các nguồn trên mạng internet ... nếu tài liệu nào vi phạm bản quyền, vi phạm pháp luật sẽ được gỡ bỏ theo yêu cầu, xin cảm ơn độc giả