Van 11 CB HK 2 (sua chuan)

Hoạt động của GV và HS.

Yêu cầu cần đạt.

* Hoạt động 1.

- Xác định chủ đề

- Xác định mục đích

- Xác định đối tượng

- Xác định hệ thống câu hỏi

* Hoạt động 2.

Trao đổi thảo luận cặp.

2 HS một cặp: đóng vai người phỏng vấn và người trả lời phỏng vấn.

GV hướng dẫn HS thực hiện.

* Hoạt động 3.

HS nhận xét, cùng nhau rút kinh nghiệm, bổ sung và hoàn thiện một cuộc phỏng vấn.

GV nhận xét điểm mạmh, điểm yếu của từng cặp.

HS tự đánh giá cặp thành công nhất. Cho điểm

1. Chuẩn bị cuộc phỏng vấn.

- Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về vấn đề dạy học  môn Ngữ văn ở trường THPT.

2. Thực hiện cuộc phỏng vấn.

- Về nội dung.

- Về phương pháp.

- Về thái độ

3. Rút kinh nghiệm.

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt.

Hoạt động 1.

GV nhận xét những ưu điểm, nhược điểm bài viết. Đánh giá kết quả.

* Hoạt động 2.

GV chữa đề theo đáp án thang điểm.

1. Nhận xét chung.

* Ưu điểm.

- Hiểu yêu cầu đề.

- Biết cách làm một bài văn nghị luận.

- Nắm tương đối chắc nội dung ba bài thơ.

* Nhược điểm.

- Bài viết chưa mở rộng, chưa bày tỏ được ý kiến của mình một cách cụ thể và rõ ràng.

- Diễn đạt đôi chỗ còn chung chung, mờ nhạt.

- Chưa biết phân tích cụ thể, súc tích để tăng tính thuyết phục.

- Chưa làm nổi bật trong tâm yêu cầu đề.

- Bố trí thời gian làm bài chưa hợp lí, nên bài viết dang dở

* Kết quả.

- Điểm 7- 8:       8 em

- Điểm 5- 6,5:  26 em

- Điểm 3- 4,5:    9 em.

2. Chữa đề.

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt

* Hoạt động 1.

HS đọc tiểu dẫn SGK. Tóm tắt ý.

GV chuẩn xác kiến thức.

- Phần tiểu dẫn SGK trình bày những nội dung chính nào?

*Hoạt động 2.

GV hướng dẫn 3 HS đọc văn bản theo 3 phần.  Sau đó nhận xét và hướng dẫn HS đối chiếu phần dịch thơ với phần dịch nghĩa và phiên âm để bước đầu hiểu nội dung văn bản.( câu 6-8)

* Hoạt động 3.

Trao đổi thảo luận nhóm.

GV  chuẩn xác kiến thức.

- Nhóm 1.

Đọc hai câu đề và cho biết quan niệm về chí làm trai của tác giả được bộc lộ như thế nào?

- Công danh nam tử còn vương nợ

Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu

( Phạm Ngũ Lão )

- Chí làm trai Nam Bắc Đông Tây

Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể

- Làm trai đứng ở trong trời dất

Phải có danh gì với núi sông

I. Đọc hiểu tiểu dẫn.

1. Tác giả.

2. Văn bản

- Năm 1905 sau khi vận động thành lập hội Duy Tân, Phan Bội Châu ra nước ngoài mở đầu phong trào Đông Du với mục đích đào tạo cốt cán cho cách mạng.

- Trước lúc lên đường sang Nhật Bản, ông làm bài thơ này để chia tay bạn bè, đồng chí.

II. Đọc hiểu văn bản..

1. Hai câu đề.

- Khẳng định chí làm trai, lẽ sống cao đẹp.

- Phải lạ: Phải biết sống cho phi thường, biết mưu đồ việc lớn, xoay chuyển càn khôn,  lưu lại tiếng thơm cho muôn đời.

- Đã làm trai phải tích cực, chủ động trong cuộc sống, không chịu khuất phục trước số phận, trước hoàn cảnh.

=> Lí tưởng ấy tạo cho con người tư thế mới, khoẻ khoắn, ngang tàng, ngạo nghễ, chứ không tầm thường, buông xuôi theo số phận.

2. Hai câu thực.

- Tác giả tự ý thức về cái tôi – tự hào về vai trò của mình trong cuộc đời và trong lịch sử.

- Chí làm trai gắn với cái tôi trách nhiệm đáng kính. Giữa cuộc sống tối tăm mà có được cái tôi ấy quả là cứng cỏi và đẹp đẽ vô cùng.

- Câu hỏi tu từ có tính chất khẳng định, dục dã.

=> Quan niệm chí làm trai của Phan Bôi Châu mới mẻ tiến bộ và đáng kính.

3. Hai câu luận.

- Nêu bật một quan niệm sống đẹp đẽ của kẻ sĩ trước thời cuộc và lịch sử dân tộc: Đau về nỗi nhục mất nước, phủ nhận cách học cũ kỹ, lạc hậu

( Nguyễn Công trứ )

- Nhóm 2.

Đọc hai câu thực và cho biết ý thức trách nhiệm cá nhân của tác giả được bộc lộ như thế nào?

- Nhóm 3.

Đọc hai câu luận và cho biết thái độ của tác giả trước tình cảnh nước mất nhà tan?

- Nhóm 4.

Đọc hai câu kết và phân tích khát vọng, tư thế lên đường của nhà chí sĩ cách mạng?

* Hoạt động 4.

GV hướng dẫn HS tổng kết.

Đọc ghi nhớ SGK.

( đọc sách thánh hiền - đạo Nho ) không hợp thời, vô nghĩa trong buổi nước mất nhà tan.

=> Tư tưởng sâu sắc, tiến bộ nhất, thể hiện khí phách ngang tàng, táo bạo, của nhà cách mạng tiên phong, có tinh thần trách nhiệm cao độ trong thời đại mới.

4. Hai câu kết.

- Tư thế hăm hở ra đi tìm đường cứu nước. Thể hiện một khát vọng lớn, một sự hoà nhập với vũ trụ bao la.

- Con người là trung tâm lồng lộng giữa trời biển mênh mông, như đang bay lên cùng muôn ngàn con sóng

- Hình ảnh lãng mạn, hào hùng, giàu chất sử thi.

III. Ghi nhớ.

-SGK.

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt

* Hoạt động 1.

HS đọc mục 1 SGK và trả lời câu hỏi. GV định hướng và chuẩn xác kiến thức.

I. Hai thành phần nghĩa của câu.

1. Khảo sát bài tập.

+ cặp câu a1/ a2 đều nói đến một sự  việc. Câu a1 có từ hình như: Chưa chắc chắn. Câu a2 không có từ

- So sánh các cặp câu ?

- Từ sự só sánh trên em rút ra nhận định gì?

* Hoạt động 1.

HS đọc mục II SGK  và phân tích những biểu hiện của nghĩa sự  việc.

GV  chuẩn xác kiến thức.

* Hoạt động 3.

HS đọc ghi nhớ SGK.

* Hoạt động 4.

Luyện tập. Thảo luận nhóm.

Đại diện nhóm trình bày. GV nhận xét và cho điểm.

- Nhóm 1: Bài tập 1 - 4 câu đầu

- Nhóm 2: Bài tập 1- 4 câu cuối

- Nhóm 3: Bài tập 2.

- Nhóm 4: Bài tập 3.

hình như: thể hiện độ tin cậy cao.

+ cặp câu b1/ b2 đều đề cập đến một sự việc. Câu b1 bộc lộ sự tin cậy. Câu b2 chỉ đề cập đến sự việc.

2. Kết luận.

- Mỗi câu thường có hai thành phần nghĩa: Thành phần nghĩa sự việc và thành phần nghĩa  tình thái.

- Các thành phần nghĩa của câu thường có quan hệ gắn bó mật thiết. Trừ trường hợp câu chỉ có cấu tạo bằng từ ngữ cảm thán.

II. Nghĩa sự việc.

- Nghĩa sự việc của câu là thành phần nghĩa ứng với sự việc mà câu đề cập đến.

- Một số biểu hiện của nghĩa sự việc:

+ Biểu hiện hành động.

+ Biểu hiện trạng thái, tính chất, đặc điểm.

+ Biểu hiện quá trình.

+ Biểu hiện tư thế.

+Biểu hiện sự tồn tại.

+ Biểu hiện quan hệ.

- Nghĩa sự việc của câu thường được biểu hiện nhờ những thành phần như chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, khởi ngữ và một số thành phần phụ khác.

* Ghi nhớ

- SGK

* Luyện tập.

- Bài tập SGK.

+ Bài tập1.

- câu 1: Sự việc

- câu 2: Sự vịêc - đặc điểm

- câu 3: Sự  việc - quá trình

- câu 4: Sự việc - quá trình

- câu 5: Trạng thái - đặc điểm

- câu 6: Đặc điểm  - tình thái

- câu 7: Tư thế

- câu 8: Sự việc - hành động

+ Bài tập 2.

- Nghĩa tình thái:

a/ kể, thực, đáng

b/ có lẽ

c/ dễ, chính ngay mình.

+ Bài tập 3.

- Phương án 3.

Mức độ

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

Tổng

Chủ đề

TNKQ

TNTL

TNKQ

TNTL

TNKQ

TNTL

Tiếng Việt

1

0,5

1

0,5

2

1,0

Văn học Việt Nam

2

0,5

1

0,5

3

1,5

Văn học nước ngoài

1

0,5

1

0,5

Làm văn

1

7,0

1

7,0

Tổng

3

1,5

3

1,5

1

7,0

7

10,0

Câu 1

Câu 2

Câu 3

Câu 4

Câu 5

Câu 6

1-b, 2-c

3-d, 4-a

D.

A

A+D: s

B+C: đ

C

A+B+C: đ

D: s

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt

* Hoạt động 1.

HS đọc mục III SGk và trả lời  câu hỏi.

- Nghĩa tình thái là gì ?

- Các trường hợp biểu hiện của nghĩa tình thái?

               Đọc ví dụ SGK.

               Đọc ví dụ SGK.

* Hoạt động 2.

HS đọc ghi nhớ SGK.

* Hoạt động 3.

Trao đổi thảo luận nhóm.

Nhóm 1. Bài tập 1.

Nhóm 2. Bài tập 2

III. Nghĩa tình thái.

1. Nghĩa tình thái là gì?

- Nghĩa tình thái biểu hiện thái độ, sự đánh giá của người nói đối  với sự việc hoặc đối với người nghe.

2. Các trường hợp biểu hiện của nghĩa tình thái.

a/ Sự nhìn nhận đánh giá và thái độ của người nói đối với sự việc được đề cập đến trong câu.

-   Khẳng định tính chân thực của sự việc

-   Phỏng đoán sự việc với độ tin cậy cao hoặc thấp.

-   Đánh giá về mức độ hay số lượng đối với một phương diện nào đó của sự việc.

-   Đánh giá sự việc có thực hay không có thực đã xảy ra hay chưa xảy ra.

-   Khẳng định tính tất yếu, sự cần thiết hay khả năng của sự việc.

b/ Tình  cảm, thái độ của người nói đối với  người nghe.

- Tình cảm thân mật, gần gũi.

- Thái độ bực tức, hách dịch.

- Thái độ kính cẩn.

3. Ghi nhớ.

- SGK.

IV. Luyện tập.

Bài tập 1.

Bài tập 2.

-         Nói của đáng tội: Rào đón đưa đẩy.

-         Có thể: Phóng đoán khả năng

-         Những: Đánh giá mắc độ( tỏ ý chê đắt).

-         Kia mà: Trách móc( trách yêu, nũng nịu )

Bài tập 3.

Nhóm 3. Bài tập 3

-         câu a: Hình như

-         câu b: Dễ

-         câu c: Tận

       Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt.

* Hoạt động 1.

HS đọc tiểu dẫn SGK và tóm tắt nội dung chính.

Phần tiểu dẫn trình bày những nội dung chính nào ?

* Hoạt động 2.

GV hướng dẫn 1-2 HS đọc diễn cảm.

Sau đó GV nhận xét và đọc lại.

*Hoạt động 3.

Trao đổi cặp.

Gv chuẩn xác kiến thức.

- Có thể chia bài thơ theo mấy đoạn ? Nội dung từng đoạn?

I. Đọc hiểu tiểu dẫn.

1. Tác gia Xuân Diệu.

- Tên thật, năm sinh, năm mất.

- Quê quán.

- Cuộc đời  và sự  nghiệp.

- Một số tác phẩm tiêu biểu.

2. Bài thơ : Vội vàng.

- Trích trong tập thơ đầu tay : Thơ thơ ( 1938 ),  một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu trước cách mạng tháng Tám.

Thể loại và bố cục.

- Thể thơ trữ tình, tự do.

- Chia 4 đoạn:

+ Đoạn 1:  4 câu đầu: Ước muốn kì lạ

+ Đoạn 2: 9 câu tiếp  theo: Cảm nhận thiên đường trên mặt đất.

* Hoạt động 4.

GV hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản qua trao đổi cặp

GV chuẩn xác kiến thức.

- Em có nhận xét gì về niềm ước muốn của tác giả qua 4 câu thơ đầu?

- Mục đích và thực chất trong cách nói bộc lộ niềm ước muốn ấy là gì?

- Tại sao tác giả lại mở đầu bằng 4 câu thơ ngũ ngôn?

- Nhận biết các giá trị nghệ thuật có trong 4 câu thơ đầu?

* Hoạt động 5. 

HS đọc đoạn 2.Trao đổi thảo luận nhóm.GV hướng dẫn HS tìm hiểu nội dung.

- Nhóm 1: Cảm nhận chung của em khi đọc đoạn thơ? Nhận xét hình thức, kết cấu so với đoạn 1?

Nhóm 2:  Những hình ảnh,  màu sắc, âm thanh trong đoạn thơ đều có đặc điểm gì?

- Nhóm 3: Tìm các giá trị nghệ thuật có trong đoạn thơ? Câu thơ nào theo em là mới mẻ và hiện đại nhất?  Vì sao?

- Nhóm 4: Quan niệm sống của Xuân Diệu là gì qua đoạn thơ đó? Hiểu 2 câu cuối đoạn như thế nào?

* Dặn dò.

- Học thuộc lòng bài thơ.

- Soạn bài tiếp tiết 2.

+ Đoạn 3: 17 câu tiếp theo: Lý lẽ về tình yêu, tuổi trẻ, mùa xuân, hạnh phúc.

+ Đoạn 4: còn lại: Sự đắm say đến cuồng nhiệt khi tận hưởng hạnh phúc của tuổi trẻ, tình yêu nơi trần thế.

II. Đọc hiểu văn bản.

1. Đoạn 1. Bốn câu thơ đầu.

- Niềm ước muốn kì lạ, vô lí: 

+ tắt nắng

+ buộc gió

 Mục đích : Giữ lại sắc màu, mùi hương.

Thực chất: Sợ thời gian trôi chảy, muốn níu kéo thời gian, muốn tận hưởng mãi hương vị của cuộc sống

- Thể thơ ngũ ngôn ngắn gọn, rõ ràng như lời khẳng định, cố nén cảm xúc và ý tưởng.

- Điệp ngữ: Tôi muốn / tôi muốn  một cái tôi cá nhân khao khát giao cảm và yêu đời đến tha thiết.

2. Đoạn 2. Chín câu thơ tiếp theo.

- Các câu thơ kéo dài thành 8 chữ để dễ dàng vẽ bức tranh cuộc sống thiên đường chính ngay trên mặt đất, ngay trong tầm tay của mỗi chúng ta.

- Hình ảnh đẹp đẽ, tươi non, trẻ trung:

+ đồng nội xanh rì

+ cành tơ phơ phất

+ong bướm

+ hoa lá

+yến anh.

+ hàng mi chớp sáng

+ thần Vui gõ  cửa.

 Cảnh vật quen thuộc của cuộc sống, thiên nhiên qua con mắt yêu đời của nhà thơ đã biến thành chốn thiên đường, thần  tiên.

- Nhịp thơ nhanh, gấp. Điệp từ: Ngạc nhiên, vui sướng, như trình bày, mời  gọi chúng ta hãy thưởng thức.

- So sánh cuộc sống thiên nhiên như người đang yêu, như tình yêu đôi lứa đắm say, tràn trề hạnh phúc.

- Tháng giêng ngon như một cặp môi gần: So sánh mới mẻ, độc đáo và táo bạo  . Gợi cảm giác liên tưởng, tưởng tượng rất mạnh về tình yêu đôi lứa, hạnh phúc tuổi trẻ.

- Thiên đường đẹp nhất là mùa xuân và tuổi trẻ.Yêu cuộc sống đến cuồng nhiệt bởi cảm nhận được cuộc sống trần thế cái gì cũng đẹp, cũng mê say, đầy sức sống.  lí do muốn níu kéo sự trôi chảy của thời gian.

- Tâm trạng đầy mâu thuẫn nhưng thống nhất: Sung sướng >< vội vàng: Muốn sống gấp, sống nhanh, sống vội tranh thủ thời gian.

3. Đoạn 3. Mười bảy câu thơ tiếp theo.

Tiết 2.

- Ổn định tổ chức.

- Kiểm tra bài cũ:

- Bài mới.

* Hoạt động 1.

Thảo luận nhóm. GV chuẩn xác kiến thức.

- Nhóm 1. Tìm hệ thống tương phản thể hiện tâm trạng tiếc nuối của tác giả về thời gian, tuổi trẻ, tình yêu?

- Nhóm 2. Hình ảnh thiên nhiên được miêu tả như thế nào? có gì khác với cảm nhận trong khổ thơ trên?

- Nhóm 3. Giải thích ý nghĩa của những điệp từ và những quan hệ từ có trong đoạn thơ?

* Hoạt động 2.

HS đọc đoạn cuối. Trao đổi cặp

GV chuẩn xác kiến thức.

- Tâm trạng Xuân Diệu được bộc lộ qua hình ảnh, ngôn từ, giọng điệu trong đoạn thơ ?

- Phân tích tác dụng của các điệp từ ? điệp ngữ ?

- Phân tích ý nghĩa của các động từ ? từ chỉ mức độ tình cảm ?

* Hoạt động 3.

HS đọc ghi nhớ SGK.

- Xuân Diệu đưa tiêu chuẩn: Con người hồng hào mơn mởn là vẻ đẹp chuẩn mực trên thế gian. Nhưng đời người có hạn, thời gian một đi không trở lại, thế giới luôn luôn vận động:

+ Xuân tới - xuân qua

+ Xuân non - xuân già

+ Xuân hết - tôi mất.

+ lòng rộng - đời chật.

 Một hệ thống tương phản để khẳng định một chân lý: tuổi xuân không bao giờ trở lại, phải biết qúi trọng tuổi xuân.

- Người buồn  cảnh buồn :

+ Năm tháng ….chia phôi  

+ Sông núi…tiễn bịêt. 

+ Gió…hờn   

+ Chim…sợ  

 Nói thiên nhiên nhưng là nói lòng người: tâm trạng lo lắng, buồn bã, tiếc nuối khi xuân qua.

+ Mau đi thôi! Mùa  chưa ngả chiều hôm : vẫn trẻ trung, vẫn đủ sức sống cống hiến tuổi xuân cho cuộc đời.

- Điệp từ : Nghĩa là…: Định nghĩa, giải thích, mang tính khẳng định tính tất yếu qui luật của thiên nhiên

- Kết cấu: Nói làm chi…nếu..còn…nhưng chẳng còn…nên…; điệp ngữ: phải chăng…: Sự lí lẽ, biện minh về chân lí mà nhà thơ đã phát hiện ra.

 Muốn níu kéo thời gian nhưng không được. Vậy chỉ còn một cách là hãy sống cao độ giây phút của tuổi xuân.

4. Đoạn 4. Chín câu thơ cuối.

- Lời giục giã hãy sống vội vàng, hãy ra sức tận hưởng tuổi trẻ, mùa xuân, tình yêu đắm say, cuồng nhiệt, hết mình.

- Bộc lộ sự yêu đời, khao khát hòa nhập của tác giả với thiên nhiên và tình yêu tuổi trẻ.

- Điệp từ: và… cho..: cảm xúc ào ạt, dâng  trào.

- Điệp ngữ: Ta muốn: bộc lộ sự ham hố, yêu đời, khao khát hòa nhập của tác giả với thiên nhiên và tình yêu tuổi trẻ.

-  Tôi   Ta : Sự hòa nhập đồng điệu trong tâm hồn nhà thơ, mang tính phổ quát.

- Nghệ thuật vắt dòng với 3 từ và: Sự mê say vồ vập trước cảnh đẹp, tình đẹp.

- Động từ: ôm…riết…say…thâu…hôn...cắn…

 Mức độ tăng dần – càng mạnh càng mê đắm, cuồng nhiệt.

- Từ chỉ mức độ: Chếnh choáng…đã đầy…no nê…: Sự hòa nhập của một sức sống nồng nàn, mê say.