Ho¹t ®éng cña thÇy & trß

KiÕn thøc c¬ b¶n

-GVh­íng dÉn häc sinh ®äc v¨n b¶n vµ chó thÝch

?Em hiÓu thÕ nµo lµ tôc ng÷ ?

-H/S ph¸t biÓu, gv kÕt luËn, lÊy dÉn chøng minh ho¹

I. Kh¸i niÖm vÒ tôc ng÷:

- Tôc ng÷ lµ 1 c©u nãi cã ®Æc ®iÓm: g¾n gän, bÒn v÷ng, cã h/¶ vµ nhÞp ®iÖu vµ dÔ nhí.

- DiÔn ®¹t nh÷ng kinh nghiÖm cña ND

- Tôc ng÷ th­êng cã nghÜa ®en, hoÆc cã c¶ nghÜa bãng.

-GV ®äc mÉu, häc sinh ®äc

Ph©n lo¹i chñ ®Ò cña 8 c©u TN

H/S ®äc c©u 1

?Em h·y chØ  ra biÖn ph¸p nghÖ thuËt

II. H­íng dÉn ®äc hiÓu tõng c©u tôc ng÷

1.§äc

2. Gi¶i nghÜa tõ khã

KÕt hîp khi t×m hiÓu tõng c©u cô thÓ

3. Ph©n tÝch

C©u 1: “ §ªm ………….tèi”

Vµ cã nhËn xÐt g× vÒ vÇn, nhÞp trong c©u tôc ng÷

? T¸c dông cña biÖn ph¸p NT Êy

? Bµi häc ®­îc rót ra tõ ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ nµy lµ g×.

-H/s ®äc c©u 2

- NghÖ thuËt: phÐp ®èi : §ªm – ngµy

Th¸ng n¨m- th¸ng m­êi, s¸ng – tèi

- Nãi qu¸

 Lµm næi bËt s­ tr¸i ng­îc tÝnh chÊt ®ªm – ngµy gi÷a mïa h¹ víi mïa ®«ng

 Sö dông thêi gian lµm viÖc sao cho phï hîp víi thêi tiÕt mçi mïa

 C©u 2: “ Mau sao ……th× m­a”

? C©u nµy nªu nhËn xÐt vÒ hiÖn t­îng g×

- Mau: nhiÒu, dµy

? Tõ mau, v¾ng ë ®©y ®Þnh nghÜa víi tõ nµo

-V¾ng: th­a, Ýt

- Sao: Sao trªn trêi

? T×m nghÜa cña c©u tôc nghÜa

 §ªm tr­íc trêi ®Çy sao, Ýt m©y, h«m sao n¾ng. Trêi Ýt sao sÏ m­a.

? Kinh nghiªm ®­îc ®óc kÕt tõ hiÖn t­îng nµy

Tr«ng sao, ®o¸n thêi tiÕt n¾ng m­a

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ NT diÔn ®¹t cña c©u tôc ng÷

- PhÐp ®èi, c¸ch nãi g¾n gän dÔ hiÓu

? §äc c©u tôc ng÷  n·y sÏ gióp em ®iÒu g× ?

 Con ng­êi cã ý thøc nh×n sao ®Ó dù ®o¸n thêi tiÕt chñ ®éng c«ng viÖc h«m sau.

C©u 3: R¸ng mì gµ…….gi÷

? Em hiÓu r¸ng mì gµ lµ g×?

? Kinh nghiÖm ®­îc ®óc kÕt tõ hiÖn t­îng nµy lµ g×

-GV liªn hÖ víi thùc tÕ

- R¸ng mì gµ: s¾c vµng mµu mì gµ xuÊt hiÖn ë phÝa ch©n trêi  ®iÒm b¸o s¾p cã b·o ph¶i lo gi÷ nhµ tr¸nh nh­ng thiÖt h¹i do b·o g©y ra.

-Häc sinh ®äc c©u tôc ng÷

C©u 4: Th¸ng b¶y …….l¹i lôt

? T×m nghÜa cña c©u tôc ng÷

- KiÕn ra nhiÒu vµo th¸ng 7 sÏ cßn lôt

? Tr«ng kiÕn ®Ó ®o¸n lôt

?§iÒu nµy cho thÊy ®Æc ®iÓm nµo cña kinh nghiÖm d©n gian

 quan s¸t tØ mØ nh÷ng biÓu hiÖn nhá nhÊt trong thiªn nhiªn ®Ó ®­a ra nhËn xÐt to lín

? Bµi häc rót ra ë ®©y lµ g×.

 Nh©n d©n cã ý thøc dù ®o¸n lò lôt tõ nhiÒu hiÖn t­îng thiªn nhiªn ®Ó chñ ®éng phßng chèng

? Tãm l¹i 4 c©u tôc ng÷ võa t×m hiÓu cã ®Æc ®iÓm g× chung?

* Tôc ng÷ ®óc kÕt kinh nghiÖm vÒ thêi gian, thêi tiÕt, b·o lôt, cho thÊy phÇn nµo cuéc sèng vÊt v¶, thiªn nhiªn kh¾c nghiÖt ë ®Êt n­íc ViÖt Nam.

-H/S ®äc c©u tôc ng÷

C©u 5: TÊc ®Êt , tÊc vµng

? ý nghÜa cña c©u tôc ng÷?

- NT: Èn dô, phãng  ®¹i

? Thñ ph¸p nghÖ thuËt?

- Néi dung: §Ò cao tÇm quan träng, gi¸ trÞ cña ®Êt n­íc víi con ng­êi

?Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh thøc diÔn ®¹t cña c©u tôc

H×nh thøc: ng¾n gän, dÔ nghe, dÔ nhí

C©u 6: NhÊt canh tr× …… canh ®iÒn

? Kinh nghiÖm s¶n xuÊt ®­îc rót ra tõ ®©y lµ g×?

- Nu«i c¸ cã l·i nhÊt råi míi ®Õn lµm v­ên vµ trång lóa.

? C¬ së thùc tiÔn cña kinh nghiÖm nªu trong c©u tôc ng÷ nµy lµ g×?

? Gi¸ trÞ cña c©u tôc ng÷ nµy lµ g×?

- C¬ së: gi¸ trÞ kinh tÕ thùc tÕ cña c¸c nghÒ.

 gióp con  ng­êi khai th¸c tèt ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh tù nhiªn ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt

C©u 7: NhÊt n­íc……tø gièng

? C¸c ch÷: NhÊt, nh×, tam, tø cã nghÜa lµ g×?

? §iÒu ®ã chøng tá c©u tôc ng÷ nµy nãi tíi ®iÒu g× ?

- Thø nhÊt lµ n­íc, thø 2 lµ ph©n, thø 3 lµ chuyªn cÇn, thø t­ lµ gièng.

 C¸c yÕu tè cña nghÒ trång lóa

? PhÐp liÖt kª nµy cã t¸c dông g×?

  Nªu râ thø tù, nhÊn m¹nh vai trß cña tõng yÕu tè trong nghÒ trång lóa, dÔ nãi, nhí

? Bµi häc tõ kinh nghiÖm nµy lµ g×?

* Trong nghÒ lµm ruéng: §¶m b¶o ®ñ bèn yÕu tè th× lóa tèt, mïa mµng båi thô.

C©u 8: NhÊt th×, nh× thôc

? NghÜa cña th× vµ thôc

- Th×: Thêi vô

- Thu: ®Êt canh t¸c

? NghÜa cña c©u tôc ng÷?

* Thø nhÊt lµ thêi vô, thø hai lµ ®Êt canh t¸c

? Kinh nghiÖm ®­îc ®óc kÕt trong c©u tôc ng÷ nµy lµ g×?

Trong trång trät, cÇn ®¶m b¶o hai yÕu tè thêi vô, ®Êt ®ai. Trong ®ã yÕu tè thêi vô lµ quan träng hµn ®Çu

? H×nh thøc c©u tôc ng÷ cã g× ®Æc biÖt ? T¸c dông .

-Gi¸o viªn liªn hÖ

Ng¾n gän, ®èi xøng  th«ng tin nhanh, dÔ nãi, dÔ nghe, dÔ nhí.

Ho¹t ®éng cña thÇy & trß

KiÕn thøc c¬ b¶n

I. T×m hiÓu nhu cÇu nghÞ luËn vµ v¨n b¶n nghÞ luËn

1. Nhu cÇu nghÞ luËn trong ®êi sèng

-GV nªu c©u hái nh­ môc 1a ®Ó häc sinh th¶o luËn.

-Häc sinh nªu thªm c¸c c©u hái kh¸c vÒ nh÷ng vÊn ®Ò t­¬ng tù

VD: V× sao em thÝch ®äc s¸ch?

- Lµm thÕ nµo ®Ó häc giái m«n v¨n

- C©u tôc ng÷ chän b¹n mµ ch¬i cã ý nghÜa g×?

-Gi¸o viªn chèt

 §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh trong ®êi sèng hµng ngµy, cÇn ph¶i t×m c¸ch gi¶i quyÕt

? §Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trª cã thÓ dïng kiÓu v¨n b¶n nh­ miªu t¶, t©m sù biÓu c¶m ®­îc kh«ng? V× sao?

Kh«ng thÓ mµ chØ cã v¨n b¶n nghÞ luËn míi gióp ta hiÓu râ rµng vÊn ®Ò ®­îc( gv lÊy mét vd cô thÓ )

? Nh÷ng lo¹i v¨n b¶n nghÞ luËn mµ em biÕt trong ®êi sèng( ®µi ph¸t thanh, v« tuyÕn truyÒn h×nh, b¸o chÝ)

* V¨n b¶n nghÞ luËn th­êng gÆp: x· luËn, b×nh luËn thêi sù, b×nh luËn thÓ thao…

? VËy em hiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn lµ g×?

2, V¨n b¶n nghÞ luËn lµ mét v¨n b¶n ®­îc nãi( viÕt) nh»m nªu ra vµ x¸c lËp cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe mét t­ t­ëng, mét vÊn ®Ò nµo ®ã. V¨n nghÞ luËn ph¶i cã luËn ®iÓm râ rµng, lý lÏ vµ dÉn chøng x¸c thùc.

-Gäi mét häc sinh ®äc v¨n b¶n

-C¶ líp chuÈn bÞ th¶o luËn

? B¸c Hå viÕt bµi nµy nh»m môc ®Ých g×?

II. §Æc ®iÓm chung cña v¨n b¶n nghÞ luËn

1.§äc v¨n b¶n: Chèng n¹n thÊt häc.

* Môc ®Ých: Chèng giÆc dèt , h×nh t­îng tíi ®èi t­îng: toµn thÓ nh©n d©n ViÖt Nam

§Ó thùc hiÖn môc ®Ých Êy bµi viÕt nªu ra nh÷ng ý kiÕn nµo? Nh÷ng ý kiÕn Êy diÔn ®¹t thµnh nh÷ng luËn ®iÓm nµo?

? T×m c©u v¨n mang luËn ®iÓm

* LuËn ®iÓm:

- N©ng cao d©n trÝ cÊp tèc

* Lý lÏ:

- ChÝnh s¸ch ngu d©n cña thùc d©n ph¸p, lµm cho nh©n d©n ta mï ch÷, l¹c hËu, dèt n¸t

- Ph¶i biÕt ®äc viÕt th× míi cã kiÕn thøc ®Ó  tham gia x©y dùng n­íc nhµ.

- Lµm c¸ch nµo ®Ó nhanh chãng biÕt ch÷

- Gãp søc vµo b×nh d©n häc vô

- §Æc biÖt phô n÷ cµng cÇn ph¶i häc.

- Thanh niªn  cÇn sèt s¾ng gióp ®ì

- C«ng viÖc Êy quan träng, to lín, nhÊt ®Þnh lµm ®­îc ( t¹o niÒm tin cho ng­êi ®äc )  rÊt thuyÕt phôc

? VËy  víi  c¸c môc ®Ých trªn ng­êi viÕt cã thÓ thùc hiÖn b»ng viÖc kÓ chuyÖn, biÓu c¶m miªu t¶ ®­îc kh«ng? v× sao?

C¸c lo¹i v¨n b¶n Êy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ, râ rµng ®Çy søc thuyÕt phôc

? V¨n nghÞ luËn cã ®Æc ®iÓm g×?

Häc sinh ®äc ghi nhí.

nh­ v¨n nghÞ luËn ®­îc.

* V¨n nghÞ luËn x¸c l©p cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe mét t­ t­ëng quan ®iÓm nµo ®ã

* V¨n nghÞ luËn ph¶i cã ®Æc ®iÓm râ rµng, cã lý lÏ dÉn chøng thuyÕt phôc.

* nh÷ng t­ t­ëng quan ®iÓm trong v¨n nghÞ luËn ph¶i h­íng tíi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong x· héith× míi cã ý nghÜa.

2. §Æc ®iÓm v¨n nghÞ luËn( ghi nhí)

-H/s ®äc v¨n b¶n vµ nhËn diÖn v¨n b¶n

Tr¶ lêi c©u hái ë SGK

III. H­íng dÉn luyÖn tËp

Bµi 1:

a, §©y lµ mét v¨n b¶n nghÞ luËn v×:

VÊn ®Ò nªu ra ®Ó  bµn luËn vµ gi¶i quyÕt lµ mét vÊn ®Ò x· héi: CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong ®êi sèng x· héi, lèi sèng vÒ ®¹o ®øc

®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn t¸c gi¶ ®· sö dông

nhiÒu lý lÏ lËp luËn vµ dÉn chøng ®Ó tr×nh bµy.

b, T¸c gi¶ ®Ò xuÊt ý kiÕn: CÇn ph©n biÖt thãi quen  tèt vµ thãi quen xÊu … cÇn t¹o  thãi quen tèt vµ kh¾c phôc thãi quen xÊu.

Nh÷ng c©u v¨n : cã thoÝ quen tèt vµ thãi quen xÊu ….cho x· héi lý lÏ

DÉn chøng kh¸ phong phó linh ho¹t , thuyÕt phôc

Lu«n so s¸nh thãi quen tèt – xÊu ®Ó nh¾c nhë con ng­êi kh½c phôc thãi quen xÊu ®Ó thµnh ng­êi tèt.

- §©y lµ vÊn ®Ò rÊt thùc tÕ cña x· héi t¸n thµnh víi ý kiÕn trªn cÇn x©y dùng phong trµo x©y dùng nÕp sèng v¨n minh ë moÞ n¬i.

 Bµi 2:  GV kiÓm tra ®iÓm v¨n nghÞ luËn do häc sinh s­u tÇm; l­u ý c¸c vÊn ®Ò.

- §ã cã ph¶i lµ v¨n b¶n nghÞ luËn kh«ng? V× sao?

- VÊn ®Ò nªu ra vµ gi¶i quyÕt lµ g×?

- Nguån  cña v¨n b¶n

Bµi 3: NhËn diÖn vµ t×m hiÓu v¨n b¶n

Häc sinh ®äc v¨n b¶n

Hai biÓn hå

§©y lµ v¨n b¶n nghÞ luËn ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch gi¸n tiÕp h×nh ¶nh, bãng bÈy vµ kÝn ®¸o( lång biÓu c¶m, miªu t¶ )

NÕu cßn thêi gian lµm bµi tËp ë vë bµi tËp

A/ Môc tiªu bµi häc

+ Gióp Hs hiÓu néi dung ý nghÜa, h×nh thøc diÔn ®¹t cña 9 c©u tôc ng÷.

+ RÌn tÝch hîp víi phÇn tiÕng viÖt ë bµi rót gän c©u vµ tËp lµm v¨n ë bµi t×m hiÓu ®Ò v¨n nghÞ luËn.

+ Gi¸o dôc ý thøc vËn dông trong khi nãi vµ viÕt.

B/PHƯƠNG PHÁP: gợi mở, nêu vấn đề

C/ ChuÈn bÞ bµi häc

-       Gi¸o viªn: SGK, gi¸o ¸n.

-       Hs ®äc tr­íc bµi.

D.tiÕn tr×nh lªn líp:

1.æn ®Þnh tæ chøc

2.Bµi cò

? §äc thuéc lßng 8 c©u tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn vµ L§SX. Theo em c©u nµo hay nhÊt vµ cã ý nghÜa nhÊt ? V× sao ?

3.Bµi míi

                  Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

Ho¹t ®éng1

-GV h­íng dÉn Hs ®äc rá rµng, chËm. Chó ý c¸c vÇn l­ng, ®èi 2 c©u lôc b¸t thø 9

-GV ®äc mÉu  Gäi Hs ®äc - GV nhËn xÐt

-Gäi Hs ®äc tõ khã ë Sgk

Ho¹t ®éng 2

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 1

? C©u tôc ng÷ ®Ò cao c¸i g× ? B»ng c¸ch nµo ?

+ §Ò cao gi¸ trÞ cña con ng­êi so víi cña c¶i.

+ Ng­êi quý h¬n cña.

? C¸ch so s¸nh B»ng - H¬n cã t¸c dông g× ?

? C¸c tõ mÆt vµ sè tõ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ?

? T¹i sao nãi mét mÆt mµ kh«ng nãi cña c¶i ?

? C©u tôc ng÷ cã ý nghÜa g× ?

(ChØ cã nh÷ng tr­êng hîp mÊt cña, cña míi ®i thay ng­êi )

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 2

? Em hiÓu gãc con ng­êi lµ nh­ thÕ nµo ?

? T¹i sao r¨ng, tãc lµ gãc con ng­êi ?

? C©u tôc ng÷ ®­îc sö dông trong tr­êng hîp nµo ?

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 3

? VÒ h×nh thøc c©u nµy cã g× l­u ý ?

( VÇn, nhÞp, ®èi )

? ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ ?

I/  §äc, gi¶i nghÜa tõ khã:

II/  Ph©n tÝch

*C©u 1:

§Ò cao gi¸ trÞ cña con ng­êi so víi cña c¶i.

+ Ng­êi quý h¬n cña

+B»ng - h¬n: Cã t¸c dông so s¸nh

-Nh©n ho¸

 Phª ph¸n nh÷ng kÎ coi cña c¶i quý h¬n ng­êi.

*C©u 2

-ThÓ hiÖn h×nh thøc, t­ c¸ch con ng­êi, søc khoÎ con ng­êi.

 Khuyªn nhñ con ng­êi lu«n giữ g×n p/c ®¹o ®øc tèt nh­ giöu r¨ng tãc ¸o quÇn gän gµng.

*C©u 3

-VÇn lưng(Tr¾c )   S¹ch - r¸ch

-NghÜa ®en: Dï ®ãi vÉn ¨n uèng s¹ch sÏ

                    Dï r¸ch...nt...

-NghÜa bãng: Dï nghÌo khæ vÉn sèng trong s¹ch

*C©u 4

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 4

C©u nµy cÊu t¹o cã g× ®Æc biÖt ? ( NT )

? Em hiÓu c©u tôc ng÷ nµy nh­ thÕ nµo ?

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 5

? C¸i lÝ thó cña c©u nµy lµ g× ?

? T×m nh÷ng c©u nãi vÒ thÇy vµ nghÒ d¹y häc ?

+ Muèn sang th× b¾c cÇu KiÒu...

+ Qu©n - S­ - Phô.. (Vua- ThÇy, Cha)

+ NhÊt tù vi - s­, b¸n tù vi s­ (1 chö cñng lµ thÇy , n÷a chö cñng lµ thÇy)

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 6

? C©u 6 cã m©u thuÈn víi c©u 5 kh«ng, T¹i sao ?

C©u TN cã 2 vÕ ®Æt theo lèi so s¸nh h¬n, kÐm

( Cho hs th¶o luËn theo 4 nhãm )

+ Häc thÇy lµ häc ë tr­êng    

+ Häc b¹n lµ häc ë ngoµi ®êi           Bæ sung cho nhau

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 7

? ý bghÜa cña c©u tôc ng÷ ?

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 8

? T×m hiÓu nghÜa ®en vµ bghÜa bãng ?

*Cho Hs ®äc c©u tôc ng÷ 9

? Trong c¸ch diÔn ®¹t c©u tôc ng÷ cã g× v« lý ?

NÕu chØ c¨n cø vµo nghÜa ®en th× v« lÝ. V× c©y nªn rõng chø kh«ng nªn non

NÕu coi lµ Èn dô, so s¸nh 1 - 3 . NÕu riªng lÏ chôm l¹i  th× sÏ thÊy ý nghÜa t­îng trung cña nã

-Cã 4 vÕ bæ sung cho nhau

-§iÖp bg÷

-Muèn sèng cã v¨n ho¸, lÞch sù th× ph¶i häc hái tõ c¸i lín ®Õn c¸i nhá.

*C©u 5

C¸ch diÔn ®¹t:

-Mµy : Th¸ch thøc, ®è.

*C©u 6

Hai c©u 5 & 6 bæ sung cho nhau

*C©u 7

Coi ng­êi kh¸c nh­ chÝnh b¶n th©n m×nh. §ã chÝnh lµ triÕt lý d©n gian vÒ quan hÖ con ng­êi

*C©u 8

-Ph¶i biÕt ¬n ng­êi khi ta ¨n qu¶

-Con c¸i biÕt ¬n «ng, bµ, cha mÑ

*C©u 9

? C©u TN truyÒn l¹i kinh nghiÖm g× ?

Ho¹t ®éng3

Cho hs nh¾c l¹i t¸c dông cña c¸c c©u TN trªn

+ Nªu ch©n lý: Søc m¹nh lµ ®oµn kÕt

III.Tæng kÕt

Gäi Hs ®äc ghi nhí

          Hoạt động của thầy và trò

              Nội dung kiến thức   

Ho¹t ®éng1

Cho Hs ®äc vµ timg hiÓu vÝ dô ë Sgk

I/ ThÕ nµo lµ rót gän c©u

+Lµm cho c©u ng¾n gän dÔ hiÓu

? T×m nh÷ng tõ lµm chñ ng÷ trong c©u a ?

-C©u a kh«ng cã CN

-C©u b cã CN

? V× sao chñ ng÷ trong c©u a bÞ bá ?

? T×m hÓu 2 c©u cã tõ in ®Ëm ?

-C©u a: VN: §uæi theo nã

-C©u b: Ngµy - Sè tõ

+ Cho HS ®äc ghi nhí 1

Ho¹t ®éng 2

? C©u 1 thiÕu thµnh phÇn nµo ?

? C©u 2 bá tõ nµo ?

? Khi rót gän c©u cÇn chó ý ®iÒu g× ?

+ Cho Hs ®äc ghi nhí 2

Ho¹t ®éng 3

( Tæ nhãm )

Cho 4 tæ lµm 4 bµi

+ Gäi ®¹i diÖn tæ tr×nh bµy - GV bæ sung

C©u rót gän lµ b, c. Trong ®ã CN ®­îc rót gän

Thªm T«i vµo c©u 1. ThÊy vµo 2, T«i vµo 5

-C©u a kh«ng cã CN

-C©u b cã CN

Ghi nhí 1

II/ C¸ch dïng c©u rót gän:

CN: Ai ch¹y

Thªm hay bít 1

Ghi nhí 2

III/LuyÖn tËp:

+Bµi tËp1: V× lµ 1 c©u tôc ng÷ nªu quy t¾c øng xö chung cho mäi ng­êi nªn cã thÓ rót gän CN lµm cho c©u gän h¬n.

+Bµi tËp 2:

V× thá chuéng lèi sóc tÝch vµ sè tõ trong 1 c©u h¹n chÕ.

+ Bµi tËp 3:

HiÓu lÇm nhau v× khi tr¶ lêi cËu bÐ ®· rót gän c©u.