TiÕt 21+22+23                                  

                                        V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc 

                                                                            - NguyÔn §×nh ChiÓu-

A.Môc tiªu cÇn ®¹t

1.KiÕn thøc: Gióp HS

- N¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ th©n thÕ, sù nghiÖp vµ gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña th¬ v¨n N§C

- C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp bi tr¸ng cña bøc t­îng ®µi cã mét kh«ng hai trong lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam thêi trung ®¹i vÒ ng­êi n«ng d©n- nghÜa sÜ

- C¶m nhËn ®­îc tiÕng khãc bi tr¸ng cña N§C: Khãc th­¬ng nh÷ng nghÜa sÜ hi sinh khi sù nghiÖp cßn dang dë, khãc th­¬ng cho mét thêi k× lÞch sö khæ ®au nh­ng vÜ ®¹i cña d©n téc

- NhËn thøc ®­îc nh÷ng thµnh tùu xuÊt s¾c vÒ mÆt ng«n ng÷, nghÖ thuËt x©y dùng h×nh t­îng nh©n vËt, sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn tÝnh hiÖn thùc vµ giäng ®iÖu tr÷ t×nh bi tr¸ng, t¹o nªn gi¸ trÞ sö thi cña bµi v¨n nµy

- B­íc ®Çu hiÓu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ thÓ v¨n tÕ

2.KÜ n¨ng: H×nh thµnh kÜ n¨ng tãm t¾t v¨n b¶n vµ kÜ n¨ng ®äc hiÓu v¨n b¶n v¨n häc

3.Th¸i ®é:Tr©n träng tµi n¨ng cña NguyÔn §×nh ChiÓu vµ tÊm lßng biÕt ¬n ®èi víi nh÷ng nghÜa sÜ ®· x¶ th©n cøu n­íc

B.ChuÈn bÞ cña GV vµ HS

   - ChuÈn bÞ cña GV: SGK, SGV, gi¸o ¸n, b¶ng phô, phiÕu häc tËp

   - ChuÈn bÞ cña HS: SGK, vë so¹n, b¶ng phô

C.TiÕn tr×nh bµi d¹y

1.KiÓm tra bµi cò:Phong c¶nh H­¬ng S¬n ®­îc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?Nªu c¶m høng chñ ®¹o cña bµi ca

2.Bµi míi

   Ho¹t ®éng cña GV vµ HS

                        Néi dung cÇn ®¹t

*Ho¹t ®éng 1

- GV gäi HS ®äc phÇn cuéc ®êi t¸c gi¶ sau ®ã tãm t¾t ý chÝnh

 

 

 

- Em c¶m nhËn g× qua cuéc ®êi nhµ th¬? (HS tù do ph¸t biÓu ý kiÕn)

*Ho¹t ®éng2: GV h­íng dÉn HS t×m hiÕu sù nghiÖp th¬ v¨n

- Nªu t¸c phÈm chÝnh cña «ng? Môc ®Ých s¸ng t¸c cña «ng?

- HS thuyÕt tr×nh

+ LÝ t­ëng ®¹o ®øc, nh©n nghÜa cña N§C x©y dùng trªn c¬ së nµo? Chøng minh qua “Lôc V©n Tiªn”.

+ Ph©n tÝch 1 t¸c phÈm ®· ®äc ®Ó lµm râ néi dung yªu n­íc trong th¬ v¨n N§C

 

 

+Qua t¸c phÈm ®· häc lµm râ ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña th¬ v¨n N§C: (thÕ nµo lµ tr÷ t×nh ®¹o ®øc? S¾c th¸i Nam Bé biÓu hiÖn ë ®©u?)

A.PhÇn I: T¸c gi¶

I.Cuéc ®êi

- N§C ( 1822- 1888), tù lµ M¹nh Tr¹ch, hiÖu Träng Phñ, Hèi Trai

- Quª

- Hoµn c¶nh xuÊt th©n

-Cuéc ®êi

=> N§C lµ ng­êi con cã hiÕu, lµ mét ng­êi thÇy mÉu mùc, mét chiÕn sÜ yªu n­íc víi nghÞ lùc vµ ý chÝ phi th­êng

II.Sù nghiÖp th¬ v¨n

1.Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh

* Tr­íc khi TDP x©m l­îc

*Sau khi TDP x©m l­îc

2. Quan điểm sáng tác.

Dùng thơ văn để chở đạo làm người, để “đâm gian, chém tà”,  chiến đấu cho bảo vệ đạo đức và chính nghĩa.

3. Néi dung th¬ v¨n

-LÝ t­ëng ®¹o ®øc, nh©n nghÜa: Nh÷ng bµi häc vÒ ®¹o lµm ng­êi mang tinh thÇn nh©n nghÜa cña ®¹o nho nh­ng l¹i rÊt ®Ëm ®µ tÝnh nh©n d©n vµ truyÒn thèng d©n téc

- Lßng yªu n­íc, th­¬ng d©n:Th¬ v¨n yªu n­íc chèng Ph¸p cña N§C ghi l¹i ch©n thùc mét thêi dau th­¬ng cña ®Êt n­íc, kÝch lÖ lßng c¨m thï giÆc vµ ý chÝ cøu n­íc cña nh©n d©n ta , ®ång thêi nhiÖt liÖt biÓu d­¬ng nh÷ng anh hïng nghÜa sÜ ®· chiÕn ®Êu hi sinh v× tæ quèc. Tè c¸o téi ¸c giÆc x©m l¨ng. VÝ dô: Ch¹y giÆc

1

 


 

 

4.Cñng cè, luyÖn tËp

- HS th¶o luËn c©u 3 (SGK)

- 1 HS thuyÕt tr×nh phÇn luyÖn tËp

 

5.H­íng dÉn HS tù häc ë nhµ

 

 

3.NghÖ thuËt th¬ v¨n

- V¨n ch­¬ng tr÷ t×nh ®¹o ®øc: vÎ ®Ñp th¬ v¨n tiÒm Èn trong tÇng s©u c¶m xóc, suy ngÉm.

- §Ëm ®µ s¾c th¸i Nam bé: Lêi ¨n tiÕng nãi méc m¹c.....

trong VHDG Nam

III.Ghi nhí(SGK)

IV.LuyÖn tËp

- C©u 3 (SGK): ®iÓm gÇn nhau lµ sù hÕt lßng v× nh©n d©n

- LT: +NhËn ®Þnh ®Ò cao lßng th­¬ng d©n cña N§C, ®Æc biÖt ng­êi d©n lao ®éng. §©y lµ ý kiÕn x¸c ®¸ng.

+CM: «ng viÕt nhiÒu vÒ ng­êi lao ®éng, thÓ hiÖn vÎ ®Ñp cña hä («ng Ng­, «ng TiÒu trong “LVT”), c¶m th­¬ng khi hä gÆp n¹n (Ch¹y giÆc)

TiÕt2

1) KiÓm tra bµi cò:Nªu nh÷ng néi dung chÝnh trong th¬ v¨n NguyÔn §×nh ChiÓu 

          2. Bµi míi:

1

 


Ho¹t ®éng  cña GV vµ HS

H§ 1: T×m hiÓu chung

- 1HS thuyÕt tr×nh tiÓu dÉn.

(- ThÓ lo¹i v¨n tÕ th­êng ®­îc sö dông trong nh÷ng tr­êng hîp nµo?

- Hoµn c¶nh ra ®êi cña bµi V¨n tÕ?

- Bè côc cña bµi v¨n tÕ?)

- GV liªn hÖ c¸c bµi tÕ ®¸m ma

H§ 2: §äc – hiÓu v¨n b¶n:

- GV h­íng dÉn HS lÇn l­ît ®äc diÔn c¶m tõng ®o¹n.

1-     Trang träng

2-     TrÇm l¾ng hµo høng, s¶ng kho¸i.

3-     TrÇm buån, s©u l¾ng

4-     Thµnh kÝnh, trang nghiªm

.- Em hiÓu thÕ nµo vÒ c©u më ®Çu?  ý nghÜa cña nã ®èi víi t­ t­ëng cña toµn bµi v¨n?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Néi dung cÇn ®¹t

B.PhÇn II : T¸c phÈm

I.TiÓu dÉn

1. Hoµn c¶nh ra ®êi t¸c phÈm ( SGK)

2. ThÓ lo¹i v¨n tÕ

3. Bè côc: 4 phÇn + Lung khëi (2 c©u ®Çu): Kh¸i qu¸t bèi c¶nh thêi ®¹i vµ ý nghÜa cña c¸i chÕt bÊt tö

   + ThÝch thùc: ( C©u 3 15): Håi t­ëng vÒ  cuéc ®êi ng­êi nghÜa sÜ

   + Ai v·n: (16 28): Lßng tiÕc th­¬ng,

sù c¶m phôc cña t¸c gi¶ vµ nh©n d©n.

  + KÕt: Ca ngîi linh hån bÊt diÖt cña c¸c nghÜa sÜ.

II, §äc – hiÓu v¨n b¶n:

1. §äc:

2. T×m hiÓu v¨n b¶n:

a, PhÇn 1:

- Sau lêi than cã tÝnh chÊt quen thuéc cña thÓ lo¹i v¨n tÕ, c©u v¨n ph¶n ¸nh biÕn cè chÝnh trÞ lín lao cña thêi cuéc:

Sóng giÆc

Khung c¶nh b·o t¸p cña thêi ®¹i: TDP x©m l­îc n­íc ta

Lßng d©n

Mong muèn cuéc sèng hoµ b×nh vµ ý chÝ kiªn c­êng b¶o vÖ Tæ quèc cña nh©n d©n ta

->  Kết hợp sử dụng t ngữ: động từ (rền tỏ) đi kèm với yếu tố không gian (Đất, trời)

  Đã khái quát được bối cảnh và tình thế căng thẳng của thời đại.

-         Câu 2:

Mười năm vỡ ruộng                     - Một trận nghĩa đánh tây

Chưa chắc còn danh nổi tợ phao                    tiếng văng như mõ

(Không ai biết đến)                                             ( nhiều người biết đến)

-> Kết hợp với lối so sánh giản dị -> phản ánh đưc sự chuyển biến mau lẹ, sức vùng lên nhanh chóng của người nghĩa sĩ yêu nước

Lµ c©u cã ý nghÜa kh¸i qu¸t chñ ®Ò t­ t­ëng bµi v¨n tÕ, ca ngîi tÊm g­¬ng hi sinh tù nguyÖn cña nh÷ng nghÜa binh cã tÊm lßng yªu n­íc s©u s¾c. C¸i chÕt v× nghÜa lín cña hä lµ bÊt tö.

 

1

 


H§ 3: T×m hiÓu h×nh t­îng ng­êi nghÜa sü

- Th¶o luËn nhãm (7phót)

   + Nhãm 1: Ng­êi nghÜa sÜ cã nguån gèc xuÊt th©n nh­ thÕ nµo?

   + Nhãm 2:  Khi qu©n giÆc x©m ph¹m bê câi, th¸i ®é, hµnh ®éng cña hä ra sao?

   + Nhãm 3: T×m nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh kh¾c ho¹ vÎ ®Ñp hµo hïng khi x«ng trËn cña ng­êi nghÜa sÜ n«ng d©n?

   + Nhãm 4: Nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt ®­îc sö dông?

b. PhÇn 2: H×nh t­îng ng­êi nghÜa sÜ n«ng d©n:

 

 

 

 

 

 

B¶ng phô

 

Lai lÞch vµ hoµn c¶nh sinh sèng

Th¸i ®é, hµnh ®éng khi qu©n giÆc tíi

VÎ ®Ñp hµo hïng khi x«ng trËn

 

NghÖ thuËt

       Lµ nh÷ng ng­êi n«ng d©n sèng cuéc ®êi lao ®éng lam lò, vÊt v¶, hoµn toµn xa l¹ víi c«ng viÖc binh ®ao (C©u 3, 4, 5)(liªn hÖ “§ång chÝ”)

 

 Hä ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín:

  + VÒ t×nh c¶m: C¨m thï giÆc s©u s¾c (C©u 6, 7) (so s¸nh víi TQT) 

KiÓu c¨m thï mang t©m lÝ n«ng d©n.

  + VÒ nhËn thøc: ý thøc ®­îc tr¸ch nhiÖm ®èi víi sù nghiÖp cøu n­íc (C©u 8; 9)

  + Hµnh ®éng: Tù nguyÖn chiÕn ®Êu (C©u 10; 11)(kh¸c h¼n h×nh ¶nh anh lÝnh thó “B­íc ch©n xuèng thuyÒn, n­íc m¾t nh­ m­a”

- Vµo trËn víi nh÷ng thø vÉn dïng trong sinh ho¹t hµng ngµy (C©u 12, 13)

VÎ ®Ñp méc m¹c, ch©n chÊt nh­ng ®éc ®¸o.

  - KhÝ thÕ chiÕn ®Êu: TiÕn c«ng nh­ vò b·o, ®¹p lªn ®Çu thï xèc tíi, kh«ng qu¶n ng¹i bÊt k× sù hi sinh gian khæ nµo, rÊt tù tin vµ ®Çy ý chÝ quyÕt th¾ng (C©u 14, 15)

 

   - §éng tõ m¹nh, døt kho¸t: §¸nh, ®èt, chÐm, ®¹p, x«.

   - Tõ ®an chÐo t¨ng sù m·nh liÖt: ®©m ngang, chÐm ng­îc, l­ít tíi, x«ng vµo.

   - C¸ch ng¾t nhÞp ng¾n gän.

   - Hµng lo¹t h×nh ¶nh ®èi lËp Ta - ®Þch; Sù th« s¬ - hiÖn ®¹i; ChiÕn th¾ng cña ta – thÊt b¹i cña giÆc.

   - Chi tiÕt ch©n thùc ®­îc chän läc, c« ®óc tõ ®êi sèng thùc tÕ nh­ng cã tÇm kh¸i qu¸t cao.

 

3. Cñng cè

NguyÔn §×nh ChiÓu kh«ng hÒ t« vÏ, mµ cø ®Ó nguyªn mét ®¸m ®«ng lam lò, r¸ch r­íi, tay dao tay gËy, aß µo x«ng vµo ®ån giÆc. B»ng bót ph¸p hiÖn thùc, N§C ®· ph¸t hiÖn, ngîi ca b¶n chÊt cao quý vÉn tiÒm Èn ®»ng sau manh ¸o v¶i, sau cuéc ®êi lam lò cña ng­êi n«ng d©n: Lßng yªu n­íc vµ ý chÝ quyÕt t©m b¶o vÖ Tæ quèc.

1

 


- H×nh ¶nh ng­êi nghÜa sÜ n«ng d©n hiÖn lªn nh­ mét t­îng ®µi nghÖ thuËt s÷ng s÷ng “V« tiÒn kho¸ng hËu”. Bëi v¨n ch­¬ng trung ®¹i cho tíi bÊy giê ch­a cã t¸c phÈm nµo chó ý khai th¸c vÎ ®Ñp t©m hån cao quý ®ã cña ng­êi n«ng d©n.

- Đến đây ta bỗng giật mình bởi nhà thơ mù NĐC đã nhìn hiện thực chiến đấu của nhân dân sáng tỏ hơn cả người mắt sáng. Có lẽ sức mạnh của thành công ấy chính là do: chữ tâm kia..bằng 3 chữ tài.

   - Liªn hÖ: Bµi “LÝnh thó ngµy x­a

     + Còng ®¨ng lÝnh

     + Phôc vô giai cÊp thèng trÞ

     + Th¸i ®é: BÞ b¾t buéc ra ®i

TiÕt 3

1. KiÓm tra bµi cò: Nªu c¶m nhËn vÒ h×nh ¶nh ng­êi nghÜa sü n«ng d©n trong bµi v¨n tÕ?

2. Bµi míi

 

H§ 1:

- Th¸i ®é c¶m phôc vµ niÒm xãt th­¬ng v« h¹n cña t¸c gi¶ ®­îc béc lé qua nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh, tõ ng÷ nµo?

- HS chia nhãm nhá (theo bµn) trao ®æi th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái, cö ng­êi tr×nh bµy tr­íc líp

- GV chèt l¹i

 

 

 

- Th¸i ®é ®ã xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguån c¶m xóc nµo?

- GV yªu cÇu HS t×m hiÓu tõ ng÷, h×nh ¶nh cã gi¸ trÞ biÓu c¶m trong c©u 25, cã nhËn xÐt vµo b¶ng phô

(. Tõ ng÷: §au ®ín bÊy; n·o nïng thay! Leo lÐt; dËt dê.

   . H×nh ¶nh chän läc tinh tÕ, nhiÒu søc gîi s©u xa:

MÑ giµ = MÑ mÊt con : TrÎ   giµ

Vî yÕu = Vî mÊt chång: KhoÎ yÕu

MÑ khãc con: Tr­íc®Ìn khuya

Vî t×m chång: Lóc bãng xÕ

   . Giäng v¨n bi thiÕt.)

H§ 2: GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu phÇn 4

 

3. Ghi nhí

 

 

 

 

 

c. PhÇn 3: Th¸i ®é c¶m phôc vµ niÒm xãt th­¬ng cña t¸c gi¶:

- Chi tiÕt: X¸c phµm véi bá; tÊc ®Êt ngän rau ¬n chóa; quan qu©n khã nhäc… nghÜa sÜ chØ lµ nh÷ng d©n th­êng nh­ng s½n sµng dÊy binh v× mét lßng yªu n­íc

- H×nh ¶nh: Cá c©y mÊy dÆm sÇu gi¨ng; giµ trÎ 2 hµng luþ nhá…võa kh¸i qu¸t ­íc lÖ, võa biÓu c¶m m¹nh mÏ.

- Tõ ng÷, giäng ®iÖu: ®o¸i - nh×n; ch¼ng ph¶i - vèn kh«ng; sèng lµm chi - thµ th¸c…xãt th­¬ng vµ kh¼ng ®Þnh phÈm chÊt cao ®Ñp cña nghÜa binh.

Th¸i ®é cã tõ nhiÒu nguån c¶m xóc:

   + Nçi tiÕc hËn cho ng­êi liÖt sÜ hi sinh khi sù nghiÖp cßn dang dë (C©u 24)

   + Nçi xãt xa cña gia ®×nh mÊt ng­êi th©n yªu (ph©n tÝch c©u 25)

 TiÕng khãc §å ChiÓu hîp thµnh bëi 3 yÕu tè : N­íc, D©n, Trêi. §å ChiÓu nh©n danh vËn n­íc, nh©n danh lÞch sö mµ khãc cho nh÷ng ng­êi anh hïng x¶ th©n cho Tæ Quèc. TiÕng khãc Êy cã tÇm vãc sö thi, tÇm vãc thêi ®¹i.

C©u 25 lµ 1 trong nh÷ng c©u v¨n hay nhÊt nãi vÒ nçi ®au mÊt m¸t trong chiÕn tranh vÖ quèc x­a nay. Lµ tiÕng khãc th­¬ng kh«ng cña riªng t¸c gi¶ mµ cña c¶ quª h­¬ng, cña nh©n d©n, ®Êt n­íc dµnh cho ng­êi liÖt sÜ. Nã kh«ng chØ gîi nçi ®au mµ cßn khÝch lÖ lßng c¨m thï vµ ý chÝ tiÕp nèi sù nghiÖp dang dë cña nh÷ng ng­êi nghÜa sÜ.

 

d. PhÇn 4:

   TiÕp tôc nçi xãt th­¬ng vµ biÓu d­¬ng c«ng tr¹ng ng­êi ®· khuÊt

III. Ghi nhí (SGK)

1

 


4/ LuyÖn tËp

 

 

5. DÆn dß

GV bæ sung:

- Víi t¸c phÈm nµy, N§C ®­îc xem lµ ng­êi ®Çu tiªn ®­a h×nh ¶nh ng­êi nghÜa sÜ n«ng d©n thµnh h×nh t­îng trung t©m trong s¸ng t¸c VH.

- Lµ 1 trong nh÷ng TP xuÊt s¾c nhÊt cña N§C, “1 trong nh÷ng bµi v¨n hay nhÊt cña chóng ta” (Hoµi Thanh)

IV.  LuyÖn tËp

- HS lµm bµi tËp 2 SGK trang 65

 

- GV h­íng dÉn HS t¸i hiÖn  l¹i h×nh t­îng ng­êi nghÜa sÜ trong bµi  v¨n tÕ (§Æc biÖt tõ c©u 10 ®Õn 15).

- Giê sau häc TiÕng ViÖt

- 1HS thuyÕt tr×nh bµi “ChiÕu cÇu hiÒn”

 

1

 

nguon VI OLET