25000
75 000 000 000 000
Đặt vấn đề: ???? Những con số này liên quan gì đến hình bên?
Ở người có khoảng 75.1012 tế bào, mỗi tế bào thì có khoảng 25000 gen
Có phải các gen luôn luôn hoạt động không?
Nếu luôn hoạt động tổng hợp sản phẩm (protein) phải giống nhau ở mọi lứa tuổi, nhưng tại sao thanh niên lại nhanh lớn hơn?
Cần phải có cơ chế điều hoà hoạt động của gen
I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN
Hoạt động gen là gì?
- gồm phiên mã và dịch mã.
Điều hòa là gì?
Điều khiển
- Điều hòa hoạt động của gen là điều hoà lượng ....sản phẩm...của gen được tạo ra.
1. Khái niệm:
I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN
TB tuyến vú
Gen tạo protein sữa
- Ở thú, các gen tổng hợp prôtêin sữa chỉ hoạt động ở cá thể cái, vào giai đoạn sắp sinh và nuôi con bằng sữa.
I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN
Gen tạo
hoocmon Insulin
Tất cả TB: không
TB tuyến tụy: có
I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG GEN
Gen tạo
kháng thể
- Tất cả TB: không
- TB Limpho ( giai đoạn nhiễm vi khuẩn, virut): có
Điều hòa hoạt động gen có ý nghĩa gì?
Tùy theo chức năng từng TB, giai đoạn phát triển… mà chỉ có 1 số gen hoạt động. Còn toàn bộ các gen đều đóng.
Có ý nghĩa tiết kiệm năng lượng và tạo ra sự hoạt động hợp lý của cơ thể
II. MÔ HÌNH CẤU TRÚC OPEROL
Gen điều hòa R: Tổng hợp protein ức chế
(NẰM NGOÀI OPERON)
Vùng P: Tương tác với E. ARN pôlimêraza khởi đầu phiên mã
Vùng O: gắn với protein ức chế
Nhóm gen cấu trúc Z,Y,A: quy định tổng hợp các E phân giải Lactôzơ ở môi trường.
OPERON
OPERON là gì?
- Là cụm gen cấu trúc có liên quan về chức năng, thường phân bố liền nhau, có chung 1 cơ chế điều hoà
III. CƠ CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA OPERON LAC
CÓ ĐƯỜNG
KHÔNG CÓ ĐƯỜNG
KHÔNG PHIÊN MÃ
PHIÊN MÃ
“KHÔNG – CÓ”
P
R
P
O
Z
Y
A
PROTEIN ỨC CHẾ
(LUÔN TỔNG HỢP)
PROTEIN ỨC CHẾ BÁM VÀO VÙNG VẬN HÀNH (O) NGĂN CẢN QUÁ TRÌNH PHIÊN MÃ
GEN Z Y A KHÔNG PHIÊN MÃ
Khi môi trường có đường
P
R
P
O
Z
Y
A
PROTEIN ỨC CHẾ
(LUÔN TỔNG HỢP)
ARN - polimeraza
ĐƯỜNG LAC BÁM VÀO PROTEIN ỨC CHẾ MẤT CẤU TRÚC KHÔNG GIAN.
KHÔNG THỂ BÁM VÀO VÙNG O
GEN Z Y A PHIÊN MÃ TỔNG HỢP ENZIM PHÂN GIẢI ĐƯỜNG
Đường Lactose
Khi môi trường có đường
P
R
P
O
Z
Y
A
PROTEIN ỨC CHẾ
(LUÔN TỔNG HỢP)
1 mARN duy nhất
3 protein Z, Y, A
Protein Z
Protein Y
Protein A
Z
Operon Lac -- phân giải Lactozo
Tổng hợp protein ức chế
Tổng hợp protein ức chế
Liên kết với vùng vận hành O
Gắn với lactôzơ, bị bất hoạt
Không hoạt động
Hoạt động tổng hợp prôtêin
nguon VI OLET
