Bài 4. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li

TRƯỜNG THPT ĐỨC HÒA
LỚP 11TNA1
Đức Hòa, ngày 11 tháng 10 năm 2021
Gv soạn: Dương Thanh Phương
LỚP 11TN1
Bài 4. PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION
TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa

Ví dụ 1: Cho dung dịch Na2SO4 vào dung dịch BaCl2
Phương trình phân tử
Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 ↓+ 2NaCl
( trắng )

Hiện tượng: kết tủa trắng
Giải thích:
Na2SO4 → 2Na+ + SO42-
BaCl2 → Ba2+ + 2Cl-
Phương trình ion rút gọn: Ba2+ + SO42- → BaSO4 ↓
Phương trình ion rút gọn cho biết bản chất của phản ứng
Cách chuyển phương trình phân tử thành phương trình
ion rút gọn:
* Axit mạnh, bazơ mạnh, muối tan ta phân li thành ion.

Pt ion đầy đủ:
2Na+ + SO42- + Ba2++2Cl- → BaSO4 ↓ + 2Na+ + 2Cl-

* Các chất khí, chất kết tủa, chất điện li yếu để nguyên
dưới dạng phân tử.
Ptpt: Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4 ↓+ 2NaCl


PT ion rút gọn:
Ba2+ + SO42- → BaSO4 ↓
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa

Ví dụ 2: Cho dung dịch AgNO3 vào dung dịch HCl
Pt ion đầy đủ:
Ag+ + NO3- + H++ Cl- → AgCl ↓ + H+ + NO3-

Ptpt: AgNO3 + HCl → AgCl ↓+ HNO3

PT ion rút gọn:
Ag+ + Cl- → AgCl ↓
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa

Ví dụ 3: Cho dung dịch Na2CO3 vào dd Ca(HCO3)2
Pt ion đầy đủ:
2Na+ + CO32-+ Ca2++ 2HCO3-→ CaCO3↓+2Na+ +2HCO3-

Ptpt: Na2CO3 + Ca(HCO3)2 → CaCO3↓+ 2NaHCO3
PT ion rút gọn:
Ca2+ + CO32- → CaCO3 ↓
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa

Ví dụ 4: Cho dung dịch NaOH vào dung dịch Fe2(SO4)3
Ptpt: 6NaOH + Fe2(SO4)3 → 2Fe(OH)↓+ 3Na2SO4
PT ion rút gọn:
Fe3+ + 3OH- → Fe(OH)3 ↓
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
Ví dụ 1: Cho từ từ dd HCl vào (dd NaOH+phenolphtalein)
Ptpt: HCl + NaOH → NaCl + H2O
PT ion rút gọn: H+ + OH- → H2O
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
Ví dụ 2: Cho dung dịch HCl vào dung dịch CH3COONa
Ptpt: HCl + CH3COONa → CH3COOH + NaCl
PT ion rút gọn: H+ + CH3COO- → CH3COOH
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
Ví dụ 3: Cho dung dịch NaOH vào dung dịch Mg(NO3)2
Ptpt: Mg(NO3)2 + 2NaOH → Mg(OH)2↓ + 2NaNO3
PT ion rút gọn: Mg2+ + 2OH- → Mg(OH)2 ↓
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
Ví dụ 4: Cho dung dịch HNO3 vào Cu(OH)2
Ptpt: 2HNO3 + Cu(OH)2 (rắn) → Cu(NO3)2 + 2H2O
PT ion rút gọn: 2H+ + Cu(OH)2 (rắn) → Cu2+ + 2H2O
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
3. Phản ứng tạo thành chất khí
Ví dụ 1: Cho dung dịch HCl vào dung dịch Na2CO3
Ptpt: 2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + CO2↑ + H2O
PT ion rút gọn: 2H+ + CO32- → CO2 ↑ + H2O
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
3. Phản ứng tạo thành chất khí
Ví dụ 2: Cho dung dịch HCl vào đá vôi
Ptpt: 2HCl + CaCO3 (rắn) → CaCl2 + CO2↑ + H2O
PT ion rút gọn: 2H+ + CaCO3 (rắn)→ Ca2+ +CO2↑ + H2O
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
3. Phản ứng tạo thành chất khí
Ví dụ 3: Cho dung dịch NaOH vào dung dịch (NH4)2SO4
Ptpt: 2NaOH + (NH4)2SO4 → Na2SO4 + 2NH3↑ + 2H2O
PT ion rút gọn: NH4+ + OH- → NH3↑ + H2O
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
3. Phản ứng tạo thành chất khí
Ví dụ 4: Cho dung dịch HCl vào FeS (rắn)
Ptpt: 2HCl + FeS (rắn) → FeCl2 + H2S↑
PT ion rút gọn: 2H+ + FeS (rắn) → Fe2+ + H2S↑
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li:
Chú ý:
Ví dụ 1: Cho dung dịch Ba(OH)2 vào dung dịch CuSO4
Ptpt: Ba(OH)2 + CuSO4 → BaSO4↓ + Cu(OH)2↓
PT ion rút gọn:
Ba2+ +2OH- + Cu2+ + SO42- → BaSO4↓ + Cu(OH)2↓
Ví dụ 2: Cho dung dịch MgCl2 vào dung dịch KNO3
Ptpt: MgCl2 + KNO3 →
* Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
* Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành ít nhất một trong các chất sau:
Kết luận:
- chất kết tủa.
- chất điện li yếu.
- chất khí.