Bài 4. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li

Bài 4. PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa.
Thí nghiệm : Trộn 2 dung dịch Na2SO4 và BaCl2.
.
Pt phân tử: Na2SO4 + BaCl2 → BaSO4  + 2NaCl
Pt ion : Ba2+ + SO42- → BaSO4 

Phương trình ion rút gọn:
 Phản ứng có sự kết hợp giữa các ion tạo thành một sản phẩm kết tủa
2Na+
+ SO42-
+Ba2+
+ 2Cl-
→
BaSO4 
+ 2Na+
+ 2Cl-
2.Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
a. Phản ứng tạo thành nước
Pt phân tử: HCl + NaOH → NaCl + H2O
 Phản ứng xảy ra do có sự kết hợp của 2 ion H+ và OH- tạo thành chất điện li yếu
Phương trình ion rút gọn: H+ + OH- →H2O
Pt ion: H+ + Cl- +Na+ + OH- → Na+ + Cl- + H2O
b. Phản ứng tạo thành axit yếu
Pt phân tử: HCl+CH3COONa→ NaCl+CH3COOH
Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H+ và CH3COO-
tạo thành CH3COOH là chất điện li yếu.
Pt ion thu gọn: H+ + CH3COO- → CH3COOH
Pt ion: H++Cl- +Na++CH3COO-→Cl- +Na+ +CH3COOH
3. Phản ứng tạo thành chất khí
Pt phân tử
2HCl+ Na2CO3→ 2NaCl +H2O+ CO2
Phương trình ion rút gọn
2H+ + CO32- → H2O + CO2 
 Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H+ và ion CO32-, tạo thành sản phẩm khí là CO2
Phương trình ion :
2H++2Cl- + 2Na+ + CO32- → 2Na+ + 2Cl- +H2O + CO2
 
 
 
Lưu ý:
II. Kết luận.
1. Phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
2. Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với nhau tạo thành một trong các chất sau :
3. Phản ứng không xảy ra khi sản phẩm tạo thành không có chất kết tủa, không có chất bay hơi hoặc chất điện li yếu
chất kết tủa.
chất điện li yếu.
chất khí.
Vận dụng
Câu 1: Cho tập hợp các ion sau:
I. Na+, Ca2+, Cl-, CO32-
II. Na+, Ca2+, Cl-, NO3-
III. H+, K+, Cl-, SO42-
IV. H+, Ba2+, Cl-, HCO3-
Tập hợp các ion không thể tồn tại đồng thời trong cùng một dung dịch là:
A. I & II
B. I & IV
C. I & III
D. I, III & IV
Viết PT ion pản ứng xảy ra trong dung dịch
Ca2+ + CO32- → CaCO3 
H+ + HCO3- → CO2 + H2O
I. Na+, Ca2+, Cl-, CO32-
IV. H+, Ba2+, Cl-, HCO3-
Câu 2: Trong các cặp chất sau đây, cặp chất nào cùng tồn tại trong dung dịch ?
A. CaCl2 và Na2CO3
B. HCl và NaHCO3
C. BaCl2 và KCl
D. NaCl và AgNO3
Đối với các cặp chất không tồn tại, em hãy viết phương trình ion thu gọn của phản ứng.
A. CaCl2 và Na2CO3
B. HCl và NaHCO3
D.NaCl và AgNO3
Ca2+ + CO3 2- → CaCO3
H+ + HCO3- →. CO2 + H2O
Ag+ + Cl-→ AgCl
Câu 3:Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch là gì?

Câu 4: Viết pt phân tử và pt ion rút gọn:
H2SO4 + CaCl2

Ca(OH)2 + HCl

HCl + CH3CHOONa
Ba(OH)2 + (NH4)2SO4