CÁC KHÁI NIỆM
+ Ngắn mạch (hay đoản mạch): là một loại sự cố xảy ra trong hệ thống điện do hiện tượng chạm chập giữa các pha không thuộc chế độ làm việc bình thường.
VD: Chạm chập giữa dây pha và dây trung tính hoặc giữa dây pha với dây nối đất
+ Quá tải: là hiện tượng dòng nguồn tăng đột biến khi sử dụng các thiết bị điện, đồ dùng điện với số lượng nhiều hơn bình thường hoặc có công suất lớn hơn công suất nguồn
Vậy, hiện tượng ngắn mạch và quá tải có
ảnh hưởng như thế nào đến đồ dùng điện?
ĐIỂM CHUNG
Điểm chung của hai sự cố trên:
+ I tăng cực đại
Dòng tức thời rất lớn so với dòng định mức nên các phần tử có dòng tức thời đi qua nóng quá mức cho phép dù với thời gian rất ngắn.
+ U giảm nhanh hoặc mất đối xứng, ảnh hưởng xấu đến phụ tải.
?
Bài 53, 55:
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải)
I. Cầu chì
Hãy quan sát mạch điện sau:
CC
K
Đ
Cầu chì như thế nào khi sự cố ngắn mạch xảy ra?
Công tắc và đèn có bị hư hỏng không ?
Vậy, cầu chì có công dụng gì ?
1. Công dụng:
Cầu chì là thiết bị bảo vệ an toàn cho các đồ dùng điện, mạch điện khi xảy ra sự cố ngắn mạch hoặc quá tải
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải)
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
1. …………………………
2. …………………………
3. …………………………
Vỏ
Các cực giữ dây chảy và dây dẫn điện
Dây chảy
Quan sát hình vẽ sau kết hợp vật mẫu, hãy cho biết tên gọi các kí hiệu 1,2,3 trong hình bằng cách điền vào chỗ chấm:
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải)
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
KẾT QUẢ
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải)
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
Cầu chì gồm những bộ phận nào?
Gồm 3 phần: vỏ, các điện cực và dây chảy
b. Phân loại:
Hãy cho biết tên gọi các loại cầu chì trong hình vẽ bên dưới?
Cầu chì có các loại: cầu chì hộp, cầu chì ống, cầu chì nút,….
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải)
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải)
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
Khi dòng điện I tăng lên quá giá trị định mức thì dây chảy cầu chì có hiện tượng gì? Vì sao?
QUÁ TRÌNH LÀM VIỆC CỦA CẦU CHÌ
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải)
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
QUÁ TRÌNH LÀM VIỆC CỦA CẦU CHÌ
Hoàn thành bài tập sau đây:
Trong cầu chì, bộ phận nào là quan trọng nhất? Vì sao?
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Khi xảy ra sự cố ( ngắn mạch hoặc quá tải)
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
Chọn từ, cụm từ thích hợp điền vào chỗ chấm:
Khi có sự cố ngắn mạch hoặc quá tải, dòng điện tăng lên quá giá trị định mức, dây chảy của cầu chì nóng chảy và bị đứt làm cho mạch điện bị hở, bảo vệ các đồ dùng điện, thiết bị điện không bị hư hỏng.
nóng chảy
bảo vệ
dòng điện
dây chảy
hở
Khi có sự cố ngắn mạch hoặc quá tải, ………….… tăng lên quá giá trị định mức, ………....... của cầu chì ………......và bị đứt làm cho mạch điện bị ……….., ………… các đồ dùng điện, thiết bị điện không bị hư hỏng.
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Giá trị định mức của dây chảy cầu chì
Vì sao khi dây chì bị nổ, ta không được phép thay dây chảy mới bằng dây đồng có cùng đường kính?
Vì dây đồng cùng đường kính sẽ có dòng điện định mức lớn hơn rất nhiều thời gian nóng chảy sẽ kéo dài hơn.
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
II. Aptomat (cầu dao tự động)
HÌNH DẠNG APTOMAT
? Hình vẽ thể hiện aptomat đang ở trạng thái đóng mạch hay ngắt mạch? Vì sao em biết?
? Khi có sự cố xảy ra trong mạch điện, aptomat hoạt động như thế nào?
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
II. Aptomat (cầu dao tự động)
OFF
ON
I
I1
I2
SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CỦA APTOMAT
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
II. Aptomat (cầu dao tự động)
OFF
ON
I
I1
I2
SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CỦA APTOMAT
I
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
II. Aptomat (cầu dao tự động)
OFF
ON
I
I
SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG CỦA APTOMAT
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
I. Cầu chì
1. Công dụng:
2. Cấu tạo và phân loại:
a. Cấu tạo:
b. Phân loại:
3. Nguyên lí làm việc:
II. Aptomat (cầu dao tự động)
HÌNH DẠNG APTOMAT
Vậy, aptomat có nhiệm vụ gì ở mạng điện trong nhà ?
Aptomat là thiết bị tự động cắt mạch điện khi bị ngắn mạch hoặc quá tải. Aptomat phối hợp cả chức năng của cầu dao và cầu chì.
? Vì sao nói aptomat phối hợp cả chức năng của cầu dao và cầu chì?
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
III. Sơ đồ điện là gì ?
I. Cầu chì
II. Aptomat (cầu dao tự động)
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
MẠCH ĐIỆN THỰC TẾ
SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỆN
Hãy cho biết mạch điện gồm những phần tử nào?
So sánh sự giống và khác nhau giữa hai mạch điện dưới đây?
Mạch điện gồm có:
Nguồn điện (pin)
Công tắc
Hai bóng đèn mắc song song
Ampe kế
HÌNH B
HÌNH A
Giống nhau: Cả 2 cùng thể hiện một mạch điện
Khác nhau: Hình A : mạch điện dạng thực tế
Hình B : mạch điện dạng đơn giản
Trong hai hình vẽ bên dưới, hình nào được gọi là sơ đồ mạch điện?
Tại sao khi thiết kế một mạch điện hoặc một mạng điện, người ta biểu diễn nó dưới dạng Sơ đồ điện ?
A
O
PHÒNG 1
PHÒNG 2
- Thuận tiện, dễ dàng cho việc thể hiện
- Dễ hiểu
MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ
III. Sơ đồ điện là gì ?
I. Cầu chì
II. Aptomat (cầu dao tự động)
- Sơ đồ điện là hình biểu diễn quy ước của một mạch điện, mạng điện hoặc hệ thống điện.
IV. Một số kí hiệu quy ước trong sơ đồ điện ( bảng 55.1 SGK)
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
Bảng 55.1 Kí hiệu trong sơ đồ điện
Hình 55.2
V. Phân loại sơ đồ điện :
1) Sơ đồ nguyên lí
Quan sát hình 55.2 hãy nêu mối liên hệ giữa các phần tử trong mạch
- Là sơ đồ chỉ nêu lên mối liên hệ điện của các phần tử trong mạch điện mà không thể hiện vị trí lắp đặt, cách lắp ráp sắp xếp của chúng trong thực tế.
2) Sơ đồ lắp đặt ( Sơ đồ đấu dây )
Là sơ đồ biểu thị rõ vị trí, cách lắp đặt của các phần tử của mạch điện.
- Sơ đồ lắp đặt được sử dụng để dự trù vật liệu, lắp đặt, sữa chữa mạng điện và các thiết bị điện.
So sánh sự khác nhau giữa hình 55.3 với hình 55.2
Sơ đồ nguyên lí mạch điện
Sơ đồ lắp đặt mạch điện
? Đặc điểm của sơ đồ nguyên lí là gì ?
?Công dụng của sơ đồ nguyên lí là gì ?
Đặc điểm và công dụng của sơ đồ lắp đặt là gì ?
III. Sơ đồ điện là gì ?
I. Cầu chì
II. Aptomat (cầu dao tự động)
IV. Một số kí hiệu quy ước trong sơ đồ điện.
THIẾT BỊ BẢO VỆ MẠNG ĐIỆN TRONG NHÀ – SƠ ĐỒ ĐIỆN.
- Sơ đồ nguyên lí dùng để nghiên cứu nguyên lí làm việc của mạch điện là cơ sở để xây dựng sơ đồ lắp đặt.
Hình 55.4
Em hãy phân tích và chỉ ra những sơ đồ trong hình 55.4, đâu là sơ đồ nguyên lí ? Đâu là sơ đồ lắp đặt ?
Hình a và c là sơ đồ nguyên lí. Vì chúng chỉ nêu lên mối liên hệ diện giữa các phần tử trong mạch điện mà không thể hiện vị trí lắp đặt.
Hình b và d là sơ đồ lắp đặt. Vì chúng biểu thị rõ vị trí, cách lắp đặt và thông qua chúng ta có thể tính toán được vật liệu cần thiết.
CỦNG CỐ
1.Bộ phận quan trọng nhất của cầu chì là:
Vỏ
Các điện cực
Dây chảy
Tất cả đều đúng
CỦNG CỐ
2. Cầu chì và aptomat thực hiện chức năng bảo vệ dựa trên hiện tượng gì?
Tác dụng từ
Tác dụng nhiệt
Dẫn điện
Cách điện
Bài tập
1- Cho sơ đồ mạch điện như hình vẽ. Hãy cho biết trong sơ đồ có bao nhiêu phần tử? Mối liên hệ giữa các phần tử? Đây thuộc loại sơ đồ gì ? Vì sao ?
Bài tập
2- Hãy chỉ ra trong các sơ đồ sau. Sơ đồ nào sai ? Giải thích tại sao ?
Hướng dẫn về nhà
- Học bài cũ, trả lời câu hỏi SGK?
- Đọc và chuẩn bị trước bài 56, 59
CỦNG CỐ
3. Vì sao không nên dùng dây chảy bằng đồng có cùng đường kính thay cho dây chảy bằng chì của cầu chì bị đứt?
Vì dòng điện định mức của dây chảy đồng cao hơn dòng điện định mức của dây chảy chì thời gian nóng chảy sẽ dài hơn.
4. Vì sao nói aptomat phối hợp cả chức năng cầu chì và cầu dao?
Khi có sự cố, núm đóng cắt từ vị trí ON tự động trả về OFF bảo vệ mạch điện ( chức năng cầu chì)
Để aptomat làm việc trở lại, ta bật núm đóng cắt về vị trí ON cấp nguồn cho mạch hoạt động ( chức năng cầu dao)
nguon VI OLET
