MÔ ĐUN 2
XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG
HỌC TẬP TÍCH CỰC
NỘI DUNG
1. Khái niệm môi trường học tập tích cực
2. Một số biện pháp xây dựng môi trường học tập nhằm tăng cường sự tham gia tích cực của HS
3. Xây dựng và sử dụng không gian lớp học tạo điều kiện DHTC
4. Vận dụng lí thuyết để xây dựng không gian lớp học phù hợp với điều kiện địa phương.
Hoạt động 1.
Tìm hiểu về môi trường học tập tích cực và một số biện pháp xây dựng môi trường học tập tích cực
NHIỆM VỤ
Cá nhân đọc phiếu thông tin 1 về một số đặc điểm tâm lý của học sinh tiêu học (3 phút)
Thảo luận trong nhóm 3 người về nội dung chính trong phiếu thông tin (5 phút)
Kết luận
Đặc điểm tâm lý của học sinh tiêu học giúp các nhà giáo dục hiểu rằng cần phải giúp các em biết cách khái quát hóa, giúp các em xác định đâu là nội dung quan trọng cần ghi nhớ, các từ ngữ dùng để diễn đạt nội dung cần ghi nhớ phải đơn giản dễ hiểu, dễ nắm bắt, dễ thuộc và đặc biệt phải hình thành ở các em tâm lý hứng thú và vui vẻ khi ghi nhớ kiến thức.
Thảo luận nhóm
Nghiên cứu 3 tình huống và trả lời 2 câu hỏi sau:
1. Môi trường nào trong hai môi trường học tập ở tình huống 1 và tình huống 2 khuyến khích học sinh học tích cực hơn ? Vì sao?
2. Theo anh/chị nguyên nhân dẫn đến tình trạng ở tình huống 3 là gì ? Hãy gợi ý cho cô giáo A cách khắc phục?
Phản hồi tình huống 3
Hiện tượng khi GV nêu câu hỏi thì thường chỉ một số ít học sinh tích cực trả lời, còn lại thì thụ động, ngồi im có thể là do :
GV chưa bao quát lớp, chưa chú ý đến sự tương tác với tất cả các HS trong lớp, chỉ lưu ý tới hoàn thành bài dạy. Do đó khi GV hỏi chỉ cần có HS trả lời mà GV không để ý tới các HS khác suy nghĩ thế nào ? có khó khăn gì không?
GV chưa có phản hồi phù hợp (chẳng hạn chê trách) khi HS trả lời chưa đúng. Như vậy dần dần hình thành thói quen trong lớp là khi cô A hỏi, chỉ một số HS mạnh dạn, học khá xung phong trả lời, các HS khác ngại không phát biểu.
GV chỉ quan tâm tới các em khá, giỏi trong lớp nên các câu hỏi thường là khó với đa số HS trong lớp.
Mối quan hệ giữa các thành viên trong lớp có thể có những vấn đề nhất định.
+ …..
THẢO LUẬN NHÓM
1. Thế nào là môi trường học tập tích cực?
2. Nêu các biện pháp xây dựng môi trường học tập tích cực ? (10 phút)
YC: Trình bày kết quả thảo luận lên giấy A0
Chuyển nội dung thảo luận theo vòng tròn
Bổ sung thông tin cho nhóm bạn
Kết luận :
1. Môi trường học tập tích cực là môi trường vật chất (phòng học, bàn ghế, …) và môi trường tinh thần (quan hệ xã hội giữa HS với HS và với GV) tạo thuận lợi, thúc đẩy việc học tập tích cực của HS; là môi trường trong đó diễn ra sự học tập tích cực của HS.
2. Một số biện pháp xây dựng môi trường học tập tích cực
- Xây dựng và sử dụng hợp lí không gian lớp học (VD: Lớp học sáng sủa; Lớp học được trang trí bằng các sản phẩm của HS; …).
- Sử dụng phương pháp dạy học tích cực (VD: GV dùng chính kinh nghiệm của HS; sử dụng đa dạng các hình thức dạy học; chú ý tới kinh nghiệm của HS; gắn với thực tiễn cuộc sống; …)
- Xây dựng mối quan hệ thân thiện, gắn
bó giữa các thành viên trong lớp học.
- …
Một số vấn đề cần chú ý
Trong xây dựng môi trường học tập tích cực, GV cần:
- Nâng cao ý thức trách nhiệm và sự tham gia tích cực, tự giác của tất cả các thành viên trong lớp;
- Tận dụng được sự giúp đỡ có hiệu quả của phụ huynh và cộng đồng.
- Có hiểu biết tốt về sư phạm, chuyên môn,
- Biết rõ hoàn cảnh của HS, môi trường xã hội xung quanh. Chẳng hạn :
+ Lĩnh vực gia đình : Kinh tế khó khăn; cha mẹ li hôn; không cha mẹ; …
+ Lĩnh vực xã hội : an ninh kém; nhiều tụ
điểm không lành mạnh; địa phương thiếu
quan tâm; đường đến trường gặp nhiều
khó khăn; …
Hoạt động 2
Tìm hiểu về cách thức xây dựng và sử dụng không gian lớp học.
Nhiệm vụ
Quan sát một số hình ảnh về việc xây dựng và sử dụng không gian lớp học.
Hình 1
Hình 2
Hình 3
Hình 4
Hình 5
Hình 6
Hình 7
Thảo luận nhóm
1) Nhận xét về sự phù hợp với yêu cầu môi trường học tập tích cực của mỗi lớp học ?
+ Về kiểu loại bàn ghế.
+ Về cách sắp xếp bàn ghế trong lớp học.
+ Về cách trang trí tường lớp học.
+ Về các yếu tố khác (như bố trí tủ sách, bố trí, trình bày các khu vực theo chủ đề học tập, …)
Theo bạn nên có thể thay đổi gì để có MTHT tốt hơn ?
2) Không gian lớp học có vai trò gì ? Không gian lớp học nên được xây dựng và sử dụng như thế nào để lớp học hấp dẫn, thân thiện với HS và hỗ trợ, thúc đẩy việc HTTC của HS ?
3) Việc bố trí trình bày tường/ góc lớp học như thế nào để có hiệu quả.
(Trình bày kết quả thảo luận lên giấy A0 )
Kết luận
Không gian lớp học có thể gồm tường,
khoảng không trong phòng học, nền nhà,...
Không gian lớp học không chỉ là nơi diễn ra các hoạt động giáo dục mà còn là phương tiện giáo dục HS
Kiến trúc lớp học cần đảm bảo thẩm mĩ, khoa học, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi HS, hấp dẫn và kích thích hứng thú HS. Kiến trúc lớp học mở, hòa nhập với môi trường thiên nhiên xung quanh. Phòng học cần hấp dẫn và tiện dụng, phù hợp chức năng. Cần quan tâm phù hợp với độ tuổi HS, kiểu hoạt động trong lớp học. VD quan tâm tới các khu vực khác nhau trong lớp học và thiết kế các khu vực này để sử dụng cho các hoạt động khác nhau
Cần tận dụng không gian lớp học để trang trí ảnh, đồ dùng dạy học, bài làm tốt của HS, sản phẩm của HS (tranh vẽ, sưu tầm, …).
Ý nghĩa của việc trưng bày cho phòng học
+ Làm cho lớp học hấp dẫn, gần gũi, thân thiết với HS.
+ Kích thích trí tưởng tượng của HS
+ Góp phần giáo dục.
+ Tán thưởng các thành quả các em làm được.
+ Giúp củng cố những điều các em đã học bằng cách các em được quan sát thường xuyên.
+ …
Lưu ý sử dụng những vật liệu rẻ
tiền, dễ kiếm ở địa phương.
Chỗ ngồi cần được sắp xếp theo một cách hệ thống. Trong phòng chỉ để các đồ đạc cần thiết, không nên để những đồ đạc như bàn ghế, tủ không cần thiết. Lối vào lớp học và hành lang không làm cho HS mất tập trung trong giờ học. Các chỗ ngồi cũng cần được sắp xếp để thuận tiện cho việc đi lại.
Chỗ làm việc của GV ở vị trí thuận tiện cho việc quan sát, điều khiển hoạt động của tất cả HS trong lớp và việc đi tới giúp đỡ các em khi cần thiết. Bàn ghế HS loại đơn hoặc đôi, có thể di chuyển được dễ dàng tùy theo yêu cầu hoạt động dạy học. Sự thay đổi vị trí chỗ ngồi góp phần tạo nên hứng thú học tập, ở một mức độ nào đó có thể khắc phục được một số bệnh học đường.
Một số cách sắp xếp chỗ làm việc cho GV và HS
Xếp chỗ ngồi
+ Xếp chỗ ngồi quay về một hướng (Ưu tiên sử dụng khi GV làm việc chung với cả lớp).
+ Xếp chỗ ngồi theo nhóm.
+ Xếp chỗ ngồi hình chữ U để cùng làm việc với GV hoặc làm việc theo nhóm, mỗi nhóm một nhiệm vụ.
Sắp xếp thiết bị trong phòng học : Bảng treo ở vị trí HS dễ quan sát; Tủ, giá sách nên đặt ở góc lớp, đồ dùng dạy học, tài liệu sắp xếp ngăn nắp, khoa học, mĩ thuật, thuận tiện cho sử dụng.
Ánh sáng và nhiệt độ là các yếu tố cũng ảnh hưởng tới thành tích học tập của HS. Chúng cần thoải mái và thuận lợi cho việc học tập của HS. Phòng cần thoáng để có không khí và ánh sáng tự nhiên. Ngoài ra có một số cây cối trong phòng cũng là một cách tốt để làm cho phòng học hấp dẫn.
Lưu ý :
Cần giáo dục HS giữ gìn và bảo quản các vật liệu trong phòng học.
Động viên, khuyến khích HS, cha mẹ HS, cán bộ và nhân dân trong cộng đồng cùng tham gia sưu tầm tài liệu làm phong phú thêm cho lớp học.
Không gian lớp học nên thường xuyên thay đổi để tạo nên nét mới, hấp dẫn HS và phù hợp với từng môn, thời gian sử dụng. Cần lưu ý đảm bảo an toàn cho HS (vật treo chắc chắn, không rơi; vật bày gọn gàng, không cản trở hoạt động của HS; ..).
2. Việc bố trí trình bày tường/ góc lớp học
Các mặt tường trong phòng học :
Tùy từng hoạt động, từng chủ điểm, từng môn học và điều kiện cụ thể của địa phương, có thể treo trên tường :
+ Những loại tranh ảnh đã in sẵn.
+ Những biểu bảng, sơ đồ, vật thật, mô hình do HS, GV, cha mẹ HS sưu tầm hoặc làm ra.
+ Những sản phẩm do chính HS tạo ra trong quá trình học tập.
Khi trưng bày các loại tranh ảnh, biểu bảng trên tường, cần chú ý tạo ra sự hấp dẫn, kích thích hứng thú học tập, vừa tầm mắt của HS, giúp các em sử dụng được dễ dàng.
Ở mặt tường chính treo ảnh Bác (phía trên bảng) và một số khẩu hiệu, ..
Những loại biểu bảng sử dụng lâu dài trong cả năm học nên để ở trên cao, cố định.
Phân loại tranh ảnh, biểu bảng theo chủ đề và treo ở những nơi thích hợp để khi hết chủ đề này có thể dễ dàng lấy cất đi, treo chủ đề khác.
Tranh ảnh, biểu bảng trưng bày trên tường nên chú ý phối hợp màu sắc, hài hòa về kích thước để đảm bảo mĩ thuật, vệ sinh học đường. Cũng nên để những khoảng tường trống lớn để tránh cảm giác bị “ngợp” vì đầy tranh ảnh, … xung quanh.
Xây dựng các góc bộ môn : VD góc Toán, Tiếng Việt, TN – XH, trong đó có thể trưng bày sách, tài liệu tham khảo, bản đồ, sơ đồ, tranh ảnh, …đồ dùng dạy học.
Có thể trưng bày cả sản phẩm do GV và HS tự làm. Sản phẩm trưng bày cần ghi rõ chủ đề, tên người làm hoặc người sưu tầm. Điều này có ý nghĩa làm cho HS hằng ngày tới lớp sẽ cảm thấy phấn khởi, tự hào và muốn có thêm nhiều sản phẩm.
Quan sát môi trường lớp học
qua một số hình ảnh
Hoạt động 3
Tìm hiểu cách thức xây dựng không gian lớp học phù hợp điều kiện địa phương
Làm việc theo nhóm trường
Đánh giá thực tế xây dựng và sử dụng không gian lớp học hiện nay ở địa phương.
Đưa ra ý tưởng thay đổi việc xây dựng và sử dụng không gian lớp học nhằm thúc đẩy học tập tích cực; Dự kiến những thuận lợi, khó khăn, giải pháp thực hiện.
Làm việc chung cả lớp
Các nhóm giới thiệu hình ảnh hiện nay của nhà trường và cách thay đổi để môi trường học tập tích cực hơn
Lập kế hoạch thực hiện
Vẽ thiết kế theo các gợi ý sau
+ Về cách sắp xếp bàn ghế trong lớp học.
+ Về cách trang trí tường lớp học.
+ Về kiểu loại bàn ghế.
+ Về việc xây dựng các khu vực theo chủ đề học tập.
+ Về việc bố trí tủ sách của lớp, …
Hội chợ triển lãm tranh thiết kế về không gian lớp học
XIN CẢM ƠN
Các Cô & Các Thầy!
nguon VI OLET
