Bài 9. Cấu trúc rẽ nhánh

Tên các bài của chuyên đề theo PPCT cũ

Tên các bài của chuyên đề theo cấu trúc mới

Cấu trúc nội dung bài học mới theo chuyên đề

Nội dung liên môn

Nội dung Tích hợp

Định hướng các

năng lực cần

phát triển cho HS

Tiết thứ

( Thứ tự tiết trong PPCT)

Ghi chú

(Điều chỉnh)

Bài 9: Cấu trúc rẽ nhánh

tiết

1. Rẽ nhánh

2. Cấu trúc if… then…

3. Câu lệnh ghép

4. Các ví dụ.

Toán

- Tích hợp nội dung môn toán: Tìm số lớn nhất trong 2 số, kiểm tra tính chẵn lẻ của 1 số nguyên

-  Nhận biết: Thế nào là rẽ nhánh?

-  Thông hiểu: Hiểu được câu lệnh rẽ nhánh dạng thiếu và đủ.

-  Vận dụng thấp

Tiết 10

: Cho được ví dụ về câu lệnh rẽ nhánh.

Vận dụng cao: Áp dụng câu lệnh rẽ nhánh giải các bài tập cụ thể.

Ho¹t ®éng 1: RÏ nh¸nh

Môc tiªu: HS n¾m ®­îc khi nµo cÇn tíi sù rÏ nh¸nh.

Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn

Ho¹t ®éng cña häc sinh

1. RÏ nh¸nh.

+ GV: Trong thùc tÕ, cã rÊt nhiÒu viÖc chØ ®­îc thùc hiÖn khi mét ®iÒu kiÖn cô thÓ nµo ®ã ®­îc th¶o m·n.

VD: - Ngµy mai, nÕu trêi kh«ng m­a th× tí sÏ ®Õn nhµ b¹n.

       - Ngµy mai, nÕu trêi kh«ng m­a th× tí sÏ ®Õn nhµ b¹n, nÕu m­a th× tí sÏ gäi ®iÖn cho b¹n.

-> H·y nhËn xÐt vÒ hai c¸ch nãi trªn?

-> Ta nãi:

- C¸ch diÔn ®¹t thø nhÊt thuéc d¹ng thiÕu:

            NÕu … th× …

- C¸ch diÔn ®¹t thø hai thuéc d¹ng ®Çy ®ñ:

            NÕu … th× …, nÕu kh«ng th×…

-> Tõ ®ã cã thÓ thÊy, trong nhiÒu thuËt to¸n, c¸c thao t¸c tiÕp theo sÏ phô thuéc vµo kÕt qu¶ nhËn ®­îc tõ c¸c b­íc tr­íc ®ã.

+ GV: CÊu tróc dïng ®Ó m« t¶ c¸c mÖnh ®Ò cã d¹ng nh­ trªn ®­îc gäi lµ cÊu tróc rÏ nh¸nh thiÕu vµ ®ñ.

+ GV: §­a ra vÝ dô: Gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc hai:     (a<>0)

   Yªu cÇu häc sinh nªu thuËt to¸n?

+ GV: Ta thÊy sau khi tÝnh D, tuú thuéc vµo gi¸ trÞ cña D, mét trong hai thao t¸c sÏ ®­îc thùc hiÖn.

-> GV ®­a ra s¬ ®å thÓ hiÖn cÊu tróc rÏ nh¸nh cña bµi to¸n trªn:

+ HS: Nghe gi¶ng vµ quan s¸t.

+ HS: NhËn xÐt:

- C¸ch nãi thø nhÊt: Cho biÕt mét viÖc lµm cô thÓ nÕu mét ®iÒu kiÖn cô thÓ ®­îc tho¶ m·n, ng­îc l¹i th× kh«ng ®Ò cËp ®Õn lµm viÖc g×.

- C¸ch nãi thø 2:  Cho biÕt mét viÖc lµm cô thÓ nÕu mét ®iÒu kiÖn cô thÓ ®­îc tho¶ m·n, ng­îc l¹i th× sÏ lµm mét c«ng viÖc kh¸c.

+ HS: Nghe gi¶ng, quan s¸t vµ ghi chÐp.

+ HS: Nªu thuËt to¸n gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc hai:     (a<>0)

LiÖt kª:

B1: NhËp a,b,c;

B2: TÝnh ;

B3: NÕu D<0 th× th«ng b¸o ph­¬ng tr×nh v« nghiÖm råi kÕt thóc;

B4: NÕu TÝnh vµ ®­a ra nghiÖm thùc råi kÕt thóc;

              Sai                             §óng

+ HS: Nghe gi¶ng, quan s¸t vµ ghi chÐp.

Ho¹t ®éng 2: C©u lÖnh if ... then.....

Môc tiªu: HS n¾m ®­îc 2 d¹ng rÏ nh¸nh, hiÓu ®­îc s¬ ®å ho¹t ®éng

2. C©u lÖnh If – then.

+ GV: Giíi thiÖu hai d¹ng c©u lÖnh If – then trong Pascal:

- D¹ng thiÕu:

          if <®iÒu kiÖn> then ;

- D¹ng ®ñ:

          if <®iÒu kiÖn> then else

Trong ®ã:

- <®iÒu kiÖn>: lµ biÓu thøc l«gic.

- lµ mét c©u lÖnh cña Pascal.

+ GV: ChiÕu hai m« h×nh hai d¹ng c©u lÖnh If – then.

+ GV: Nªu ho¹t ®éng cña hai d¹ng c©u lÖnh qua hai m« h×nh.

+ GV: §­a ra vÝ dô:

VD1: §Ó t×m sè lín nhÊt trong hai sè a vµ b:

C¸ch 1:

   If b>a then max:=b;

+ HS: Nghe gi¶ng, quan s¸t vµ ghi chÐp.

+ HS: Nghe gi¶ng vµ quan s¸t m« h×nh:

- D¹ng 1:

                                    §óng

              Sai

- D¹ng 2:

                  Sai                          §óng

   If a>b the max:=a;

C¸ch 1:

   If  b>a then max:=b else max:=a;

Ho¹t ®éng 3: C©u lÖnh ghÐp

Môc tiªu: HS biÕt ®­îc khi nµo cÇn SD c©u lÖnh ghÐp?

3. C©u lÖnh ghÐp.

+ GV: Trong c©u lÖnh If – then, muèn thùc hiÖn nhiÒu lÖnh sau then hay sau else lµm thÕ nµo?

+ GV: Khi ®ã ta cÇn gép nhiÒu lÖnh ®ã l¹i vµ coi ®ã lµ mét c©u lÖnh trong ch­¬ng tr×nh gäi lµ c©u lÖnh ghÐp.

+ GV: Trong Pascal, c©u lÖnh ghÐp cã d¹ng:

        Begin

       End;

+ GV: Tr×nh chiÕu vÝ dô vÒ c©u lÖnh ghÐp trong ng«n ng÷ Pascal.

+ GV: Gi¶i thÝch ®o¹n ch­¬ng tr×nh vµ ho¹t ®éng cña c©u lÖnh If – then víi c©u lÖnh ®¬n vµ c©u lÖnh ghÐp.

+ HS: Tr¶ lêi theo ý hiÓu.

+ HS: Nghe gi¶ng, quan s¸t vµ ghi chÐp.

+ HS: L­u ý:

- Sau End ph¶i lµ dÊu ; vµ tr­íc Else kh«ng chøa dÊu ;

- C©u lÖnh: cã thÓ lµ c©u lÖnh ®¬n hoÆc c©u lÖnh ghÐp.

+ HS: Nghe gi¶ng vµ quan s¸t vÝ dô:                         

       If D<0 then writeln(‘PT vo nghiem’)

       Else

              Begin

                x1:=(-b-sqrt(b*b-4*a*c))/(2*a);

                x2:=-b/a-x1;

       End;

Ho¹t ®éng 4: Mét sè vÝ dô

Môc tiªu: ¸p dông c©u lÖnh if ... then... vµo vÝ dô cô thÓ.

4. Mét sè vÝ dô.

* VÝ dô 1 (SGK-T41):

+ GV: Yªu cÇu häc sinh x¸c ®Þnh Input vµ Output?

+ GV: Tr×nh chiÕu ch­¬ng tr×nh cho häc sinh quan s¸t vµ nhËn xÐt:

+ HS: X¸c ®Þnh Input vµ Output.

-         Input: a,b,c

-         Output: NghiÖm x hoÆc th«ng b¸o ph­¬ng tr×nh v« nghiÖm.

+ HS: Quan s¸t vµ nhËn xÐt:

program Giai_PTB2;

uses crt;

var a,b,c:real;

     D,x1,x2:real;

begin

     clrscr;

    write(‘a,b,c:’);

    readln(a,b,c);

    D:=b*b-4*a*c;

    if D<0 then writeln(‘PT vo nghiem’)

       else

              begin

               x1:=(-b-sqrt(b*b-4*a*c))/(2*a);

              x2:=-b/a-x1;

             writeln(‘x1=’,x1:8:3,’x2=’,x2:8:3);

              end;

       readln;

end.

* VÝ dô 2 (SGK-T41):

+ GV: Yªu cÇu häc sinh x¸c ®Þnh Input vµ Output?

+ GV: Tr×nh chiÕu ch­¬ng tr×nh cho häc sinh quan s¸t vµ nhËn xÐt:

program Nam_nhuan;

uses crt;

var N,SN:integer;

begin

     clrscr;

     write(‘Nam:’);    readln(N);

    if(N mod 400=0) or ((N mod 4=0) and

                                    (N mod 100<>0))

           then SN:=366 else SN:=265;

     writeln(‘So ngay cua nam’,N,’la:’,SN’);

Trong ch­¬ng tr×nh trªn cã sö sông c©u lÖnh If – then d¹ng ®Çy ®ñ:

       if <®iÒu kiÖn> then else

Sau else cã sö dông c©u lÖnh ghÐp:

       begin

           x1:=(-b-sqrt(b*b-4*a*c))/(2*a);

          x2:=-b/a-x1;

          writeln(‘x1=’,x1:8:3,’x2=’,x2:8:3);

     end;

+ HS: X¸c ®Þnh Input vµ Output.

-         Input: N

-         Output: §­a sè ngµy cña n¨m N ra mµn h×nh.

+ HS: Quan s¸t vµ nhËn xÐt:

Trong ch­¬ng tr×nh trªn cã sö sông c©u lÖnh If – then d¹ng ®Çy ®ñ:

       if <®iÒu kiÖn> then else

      readln;

end.