Chủ đề 3

Nội dung

Loại câu hỏi/bài tập

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

1. Mô hình dữ liệu

Câu hỏi/bài tập định tính

Mô hình dữ liệu quan hệ

Hs chỉ ra được các  yếu tố cấu thành mô hình.

Câu hỏi

ND1.DT.NB1

Câu hỏi

ND1.DT.TH1

Bài tập định lượng

Bài tập thực hành

2. Cơ sở dữ liệu quan hệ

Câu hỏi/bài tập định tính

Khái niệm cơ sở dữ liệu quan hệ, hệ QTCSDL quan hệ.

Khái niệm khóa.

Khái niệm liên kết

Chỉ ra được các  đặc trưng của hệ CSDL quan hệ.

Chỉ ra được khóa chính và tiêu chí chọn khóa chính.

Hiểu được ý nghĩa của liên kết và cách liên kết bảng.

Chỉ ra được thuộc tính đa trị và phức hợp ở VD/sgk trang 82 và đưa VD trở thành CSDL quan hệ.

Câu hỏi

ND2.DT.NB1

ND2.DT.NB2

ND2.DT.NB3

ND2.DT.NB4

Câu hỏi

ND2.DT.TH1

ND2.DT.TH2

ND2.DT.TH3

Câu hỏi

ND2.DL.VD1

Bài tập định lượng

Chỉ ra được khóa chính và vì sao chọn khóa cho bảng với VD thực tế.

Câu hỏi

ND2.DT.TH1

Nội dung

Loại câu hỏi/bài tập

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng thấp

Vận dụng cao

1. Mô hình dữ liệu

Câu hỏi/bài tập định tính

Mô hình dữ liệu quan hệ

Hs chỉ ra được các  yếu tố cấu thành mô hình.

Câu hỏi

ND1.DT.NB1

Câu hỏi

ND1.DT.TH1

Bài tập định lượng

Bài tập thực hành

2. Cơ sở dữ liệu quan hệ

Câu hỏi/bài tập định tính

Khái niệm cơ sở dữ liệu quan hệ, hệ QTCSDL quan hệ.

Khái niệm khóa.

Khái niệm liên kết

Chỉ ra được các  đặc trưng của hệ CSDL quan hệ.

Chỉ ra được khóa chính và tiêu chí chọn khóa chính.

Hiểu được ý nghĩa của liên kết và cách liên kết bảng.

Chỉ ra được thuộc tính đa trị và phức hợp ở VD/sgk trang 82 và đưa VD trở thành CSDL quan hệ.

Câu hỏi

ND2.DT.NB1

ND2.DT.NB2

ND2.DT.NB3

ND2.DT.NB4

Câu hỏi

ND2.DT.TH1

ND2.DT.TH2

ND2.DT.TH3

Câu hỏi

ND2.DL.VD1

Bài tập định lượng

Chỉ ra được khóa chính và vì sao chọn khóa cho bảng với VD thực tế.

Câu hỏi

ND2.DT.TH1

Bài tập thực hành

Liên kết và đưa ra thông tin đầy đủ …

Câu hỏi

ND2.TH.VDT1

3. Tạo lập cơ sở dữ liệu

Câu hỏi/bài tập định tính

Mô tả thao tác Tạo lập cơ sở dữ liệu

Thực thi thao tác Tạo lập cơ sở dữ liệu bảng học sinh

Câu hỏi

ND3.DT.NB

Câu hỏi

ND3.DT.VDT

Bài tập định lượng

Bài tập thực hành

4. Cập nhật dữ liệu

Câu hỏi/bài tập định tính

Mô tả thao tác Cập nhật dữ liệu

Câu hỏi

ND4.DT.NB1

Bài tập định lượng

Chỉ ra được đối tượng để Cập nhật dữ liệu

Thực thi thao tác cập nhật dữ liệu cho bảng học sinh

Câu hỏi

ND4.DL.TH1

Câu hỏi

ND4.DL.VD1

Bài tập thực hành

5. Khai thác cơ sở dữ liệu.

Câu hỏi/bài tập định tính

Mô tả thao tác Khai thác cơ sở dữ liệu.

Câu hỏi

ND5.DT.NB1

Bài tập định lượng

Chỉ ra được đối tượng khai thác dữ liệu.

Câu hỏi

ND5.DL.TH1

Bài tập thực hành

Thực hiện thao tác khai thác dữ liệu cụ thể.

Câu hỏi

ND5.DL.VDT

Ngày soạn:

CHƯƠNG III: HỆ CƠ SỞ DỮ LIỆU QUAN HỆ

Tiết: 37 - 38

Bài 10: CƠ SỞ DỮ LIỆU QUAN HỆ

Hoạt động của Giáo viên và Học sinh

Nội dung

Gv: Theo em để tiến hành xây dựng và khai thác một hệ CSDL thường được tiến hành qua mấy bước?

Hs: Trả lời.

Gv: Một CSDL bao gồm những yếu tố nào?

Hs: Trả lời.

Gv: Ta có thể mô tả dữ liệu lưu trữ trong CSDL bằng ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu của một hệ QTCSDL cụ thể. Tuy nhiên, để mô tả các yêu cầu dữ liệu của một tổ chức sao cho dễ hiểu đối với nhiều người sử dụng khác nhau cần có mô tả ở mức cao hơn – mô hình dữ liệu.

Theo mức mô tả chi tiết về CSDL, có thể phân chia các mô hình dữ liệu thành hai loại.

Hs: Lắng nghe, ghi bài.

1.    Mô hình dữ liệu: Là một tập khái niệm dùng để mô tả:

• Cấu trúc dữ liệu.
• Các thao tác và các phép toán trên dữ liệu.
• Các ràng buộc dữ liệu.

a)      Khái niệm:

Mô hình dữ liệu là một tập các khái niệm, dùng để mô tả cấu trúc dữ liệu, các thao tác dữ liệu, các ràng buộc dữ liệu của một CSDL.

b)      Các loại mô hình dữ liệu:

-          Mô hình logic: Mô tả CSDL ở mức khái niệm và mức khung nhìn.

-          Mô hình vật lí: Cho biết dữ liệu được lưu trữ như thế nào.

Gv: Mô hình quan hệ được E.F.Codd đề xuất năm 1970. trong khoảng 20 năm trở lại đây các hệ CSDL theo mô hình quan hệ được dùng phổ biến.

-          Em hãy nhắc lại khái niệm về CSDL?

-          Khái niệm về hệ QTCSDL?

Hs: Trả lời.

2.    Mô hình dữ liệu quan hệ:

-          Về mặc cấu trúc dữ liệu được thể hiện trong các bảng. Mỗi bảng thể hiện thông tin về một loại đối tượng bao gồm các hàng và các cột. Mỗi hàng cho thông tin về mỗi đối tượng cụ thể trong quản lí.

-          Về mặt thao tác trên dữ liệu: Có thể cập nhật dữ liệu, sữa bản ghi trong một bảng.

-          Về mặt ràng buộc dữ liệu: Dữ liệu trong một bảng phải thỏa mãn một số ràng buộc.

Gv: Yêu cầu Hs nhắc lại khái niệm về CSDL , Hệ QTCSDL?

Hs: Nhắc lại khái niệm đã học.

Gv: Giới thiệu khái niệm về CSDL quan hệ, Hệ QTCSDL quan hệ.

Hs: Lắng nghe.

Gv: Yêu cầu Hs tham khảo SGK, cho biết thuật ngữ ‘Quan hệ’, ‘Thuộc tính’, ‘Bộ’ ?

Hs: Trả lời.

Gv: Các đặc trưng chính của một quan hệ trong CSDL quan hệ là?

Hs: Trả lời.

Gv: Theo em thế nmào gọi là ‘đa trị’, ‘phức hợp’?

Hs: Trả lời.

Gv: Giải thích, minh họa bắng ví dụ cụ thể để Hs dễ hiểu.

Gv: Sử dụng máy chiếu thể hiện các bảng, các mối quan hệ giửa các bảng trong bài toán quản lí thư viện. Chỉ ra cho Hs thấy tại sao chúng ta phải liên kết giữa các bảng và phải tạo khóa cho các bảng.

Hs: Quan sát.

Gv: Theo em thế nào là khóa?

Hs: Trả lời.

Gv: Khóa có tính chất gì?

3.    Cơ sở dữ liệu quan hệ:

a)      Khái niệm: CSDL được xây dựng trên mô hình dử liệu quan hệ gọi là CSDL quan hệ. Hệ QTCSDL dùng để tạo lập, cập nhật khai thác CSDL quan hệ gọi là hệ QTCSDL quan hệ.

Một quan hệ trong hệ CSDL quan hệ có những đặc trưng sau:

-          Mỗi quan hệ có một tên phân biệt với các quan hệ khác.

-          Các bộ là phân biệt và thứ tự các bộ không quan trọng.

-          Mỗi thuộc tính có một tên phân biệt, thứ tự thuộc tính không quan trọng.

-          Quan hệ không có thuộc tính là đa trị hay phức hợp.

b)      Ví dụ: SGK

c)      Khóa và liên kết giữa các bảng:

•      Khóa: Khóa của một bảng là một tập thuộc tính gồm một hay một số thuộc tính của bảng có hai tính chất:

-          Không có 2 bộ khác nhau trong bảng có giá trị bằng nhau trên khóa.

-          Không có tập con thực sự nào của tập thuộc tính này có tính chất trên.

Gv: Khi gửi thư, ta phải ghi đầy đủ thông tin địa chỉ người gửi, người nhận, vậy địa chỉ người gửi và người nhận là các khóa.

-          Nếu không ghi một trong hai địa chỉ thì điều gì xảy ra?

Hs: Không ghi địa chỉ người nhận thì thư không đến.

Gv: Ta có thể coi địa chỉ người nhận là khóa chính.

-          Mỗi bảng có bao nhiêu khóa?

-          Nên chọn khóa chính như thế nào?

Hs: Trả lời.

Gv: Để đảm bảo nhất quán về dữ liệu, tránh tính trạng thông tin về một đối tượng xuất hiện hơn một lần sau những lấn cập nhật. Do đó người ta mới chọn 1 khóa trong các khóa của bảng làm khóa chính.

Mục đích chính của việc xác định khóa là để thiết lập sự liên kết giữa các bảng. Điều đó giải thích vì sao ta cần xác định khóa sao cho nó bao gồm càng ít thuộc tính càng tốt.

Hs: Lắng nghe.

Gv: Để thiết lập được mối liên kết giữa các bảng ta dựa vào đâu?

Hs: Dựa trên thược tính khóa.

Gv: Chiếu ví dụ lên màn chiếu và trình bày.

Hs: Quan sát.

-          Khóa chính và liên kết giữa các bảng:

• Khóa chính:

Một bảng có thể có nhiều khóa. Trong các khóa của một bảng người ta thường chọn một khóa làm khóa chính.

Khi nhập dữ liệu cho một bảng, giá trị của mọi bộ tại khóa chính không được để trống.

Chú ý:

-          Mỗi bảng có ít nhất một khóa. Việc xác định khóa phụ thuộc vào quan hệ logic của các dữ liệu chứ không phụ thuộc vào giá trị của các dữ liệu.

-          Nên chọn khóa chính là khóa có ít thuộc tính nhất.

• Liên kết:

Thực chất sự liên kết giữa các bảng là dựa trên thuộc tính khóa.

Ngày soạn: 15/2

CHƯƠNG III: HỆ CƠ SỞ DỮ LIỆU QUAN HỆ

Bài 11: CÁC THAO TÁC VỚI CƠ SỞ DỮ LIỆU QUAN HỆ

Tiết: 39 - 40

Hoạt động của Giáo viên và Học sinh

Nội dung

Gv: Em hãy nêu các bước chính để tạo một CSDL?

Hs: Trả lời:

-          Tạo bảng.

-          Chọn khóa chính.

-          Đặt tên, lưu cấu trúc bảng.

-          Liên kết bảng.

Gv: Bước đầu để tạo lập một CSDL quan hệ là tạo ra một hoạc nhiều bảng. Để thực hiện, ta phải xác định và khai báo cấu trúc của bảng.

-          Trong Word, để tạo danh sách học sinh ta phải làm gì?

Hs: Trả lời:

-          Tạo cấu trúc.

-          Nhập dữ liệu.

Gv: Trong Access, củng tương tự như vậy.

Gv: Em hãy cho biết, khi nào thì ta có thể cập nhật dữ liệu?

Hs: Trả lời.

Gv: Vậy cập nhật dữ liệu là làm những công việc gì?

Hs: Trả lời.

Gv: Em hãy nêu một số thao tác, trên Access đã học, để tiến hành cập nhật dữ liệu.

Hs: Nhắc lại, một số thao tác đã học.

1.    Tạo lập cơ sở dữ liệu:

+ Tạo bảng:

-          Tạo một bảng ta cần khai báo cấu trúc bảng bao gồm các bước:

• Đặt tên trường.
• Chọn kiểu dữ liệu.
• Chọn kích thước trường.

-          Xác định khóa chính.

-          Đặt tên và lưu cấu trúc của bảng.

-          Thiết lập liên kết giữa các bảng.

2.    Cập nhật dữ liệu:

-          Sau khi tạo cấu trúc bảng, có thể nhập dữ liệu cho bảng.

-          Các hệ CSDL cho phép tạo biểu mẫu nhập dữ liệu.

-          Dữ liệu nhập vào có thể được chỉnh sửa, thêm, xóa.

•      Thêm bản ghi bằng cách bổ sung một hoặc một vài bộ dữ liệu.

•      Chỉnh sữa dữ liệu là việc thay đổi giá trị của một bộ mà không phải thay đổi toàn bộ giá trị các thuộc tính còn lại của bộ đó.
•      Xóa bản ghi là xóa một hoặc một số bộ của bảng.

Gv: Trong nội dung chương 2, ta đã thực hiện việc sắp xếp các bản ghi? Em nêu trình tự thao tác thực hiện.

3.    Khai thác cơ sở dữ liệu:

a)      Sắp xếp các bản ghi: Hệ QTCSDL phải thực hiện việc tổ chức hoặc cung cấp phương tiện truy cập các bản ghi theo một trình tự nào đó.

Hs: Trả lời.

Gv: Việc sắp xếp theo một trình tự nào đó là công việc thường gặp của công tác quản lý. Ví dụ sắp xếp danh sách để đánh SBD, phòng Thi.

Ví dụ dữ liệu được sắp xếp theo tên của Access:

...

Gv: Nêu các bước để truy vấn dữ liệu của Access.

Hs: Trả lời

Gv: Tại sao phải truy vấn dữ liệu?

Hs: Trả lời, học sinh khác bổ sung nếu thiếu.

Gv: Trình bày các tiêu chí để truy vấn thông tin?

Hs: Trả lời.

Gv: Là trường hợp đặt biệt của truy vấn, mẫu này giống như các biểu mẫu khác nhưng ta không thể cập nhật dữ liệu được

Gv: Tại sao phải kết xuất báo cáo?

Hs: Trả lời.

Gv: Báo cáo lấy dữ liệu từ đâu?

Hs: Trả lời: từ bảng và truy vấn.

Lưu ý: Sắp xếp bản ghi không thay đổi trật tự lưu trữ ban đầu của bản ghi.

a)      Truy vấn cơ sở dữ liệu:

-          Truy vấn là một phát biểu thể hiện yêu cầu của người dùng.

-          Truy vần mô tả các dữ liệu và đặt các tiêu chí để hệ QTCSDL có thể thu thập dữ liệu thích hợp.

-          Để thực hiện việc truy vấn CSDL, thông thường các hệ QTCSDL cho phép nhận các biểu thức hay các tiêu chí nhằm các mục đích sau:

•      Định vị các bản ghi.
•      Thiết lập mối liên hệ giữa các bảng để kết xuất thông tin.
•      Liệt kê một tập con các bản ghi.
•      Thực hiện các phép toán.
•      Xóa một số bản ghi.
•      Thực hiện thao tác quản lí dữ liệu khác.

b)      Xem dữ liệu:

-          Hệ QTCSDL cung cấp nhiều cách thức để xem dữ liệu:

•      Xem toàn bộ bảng.
•      Có thể dùng công cụ lọc dữ liệu để xem một tập con các bản ghi hoặc một số trường trong bảng.
•      Các hệ QTCSDL cho phép tạo ra các biểu mẫu để xem bản ghi.

c)      Kết xuất báo cáo: Thông tin trong một báo cáo được thu thập bằng cách tập hợp dữ liệu theo tiêu chí do người sử dụng đặt ra. Báo cáo thường được in hay hiển thị trên màn hình theo khuôn mẫu định sẳn.

-          Báo cáo cũng có thể xây dựng dựa trên truy vấn.

Ngày soạn: 15/2

CHƯƠNG III: HỆ CƠ SỞ DỮ LIỆU QUAN HỆ

Bài tập thực hành 10

Tiết: 41 - 42

Hoạt động của Giáo viên và Học sinh

Nội dung

Hoạt động 1: Bài tập 1

Gv: Yêu cầu học sinh tạo cấu trúc 3 bảng và xác định khóa?

Hs: Trả lời, thực hiện trên máy.

Gv: Ở bảng Diem_thi, có thể chọn trường Diem làm khóa được không?

Hs: Trả lời.

Gv: STT có thể làm khóa hay không? Vì sao trong thực tế của bài tập này người ta không chọn trường này làm khóa?

Hs: Trả lời

Hoạt động 2: Bài tập 2

Gv: Cho học sinh quan sát 3 bảng.

-          Yêu cầu xác định bảng chính và bảng tham chiếu.

-          Yêu cầu hs chỉ ra các liên kết.

Hs: Trả lời.

Gv: Yêu cầu học sinh thể hiện thao tác liên kết.

Hs: Thực hện.

Hoạt động 3: Bài tập 3

Gv: Giới thiệu nội dung yêu cầu của đề bài thực hành.

•      Đưa kết quả thi để thông báo cho học sinh.
•      Đưa kết quả thi theo trường.
•      Đưa kết quả thi của toàn tỉnh theo thứ tự giảm dần của điểm thi.

Hs: Thực hiện.

Gv: Quan sát, hướng dẫn.

Gv: Nhận xét kết quả làm bài của học sinh.

Gv: Chiếu lên màn hình từng kết quả để học sinh chuẩn hóa bài làm của mình.

Hs: Quan sát, điểu chỉnh kết quả của mình.