Giáo án dạy thêm Ngữ văn 8

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung

? Viết đoạn văn trình bày theo các kiểu: diễn dịch, quy nạp, song hành?

HS viết tương tự

Đề: Phân tích “Trong lòng mẹ”, em hãy làm sáng tỏ nhận định sau: “Đoạn trích Trong lòng mẹ đã ghi lại những rung động cực điểm của một tâm hồn trẻ dại”

1. Bài tập 1

- Kiểu diễn dịch

Lão Hạc là một nông dân nghèo khổ nhưng có phẩm chất trong sạch, giàu lòng tự trọng. Gia cảnh túng quẫn, không muốn nhờ vả hàng xóm lão đã phải bán con chó vàng yêu quý. Trong nỗi khổ cực, lão phải ăn củ chuối, củ ráy... nhưng vẫn nhất quyết từ chối mọi sự giúp đỡ của ông giáo, nhất định dành  tiền để nhờ ông giáo lo cho lão khi chết. Bất đắc dĩ phải bán con chó vàng, lão đau đớn dằn vặt lương tâm và cuối cùng dùng bả chó   kết liễu đời mình để tạ lỗi với cậu vàng. Lão thà chết để giữ tấm lòng trong sạch và nhất định không chịu bán mảnh vườn của con dù chỉ một sào.

 2. Bài tập 2

 * Lập dàn ý:

a. Mở bài:

- Giới thiệu đoạn trích và nhận định

 b. Thân bài:

*. Đau đớn xót xa đến tột cùng:

 Lúc đầu khi nghe bà cô nhắc đến mẹ, Hồng chỉ cố nuốt niềm thương, nỗi đau trong lòng. Nhưng khi bà cô cố ý muốn lăng nục mẹ một cách tàn nhẫn trắng trợn...Hồng đã không kìm nén được nỗi đau đớn, sự uất ức: “Cổ họng nghẹn ứ lại , khóc không ra tiếng”. Từ chỗ chôn chặt kìm nén nỗi đau đớn, uất ức trong lòng càng bừng lên dữ dội

Viết bài

HS triển khai phần thân bài theo các ý trong dàn bài.

*. Căm ghét đến cao độ những cổ tục .

 Cuộc đời nghiệt ngã, bất công đã tước đoạt của mẹ tất cả tuổi xuân, niềm vui, hạnh phúc...Càng yêu thương mẹ bao nhiêu, thi nỗi căm thù xã hội càng sâu sắc quyết liệt bấy nhiêu: “Giá những cổ tục kia là một vật như .........  mới thôi”

*. Niềm khao khát được gặp mẹ lên tới cực điểm

 Những ngày tháng xa mẹ, Hồng phải sống trong đau khổ thiếu thốn cả vật chất, tinh thần . Có những đêm Noen em đi lang thang trên phố trong sự cô đơn và đau khổ vì nhớ thương mẹ. Có những ngày chờ mẹ bên bến tầu, để rồi trở về trong nỗi buồn bực.....Nên nỗi khao khát được gặp mẹ trong lòng em lên tới cực điểm .........

*. Niềm vui sướng, hạnh phúc lên tới cực điểm khi được ở trong lòng mẹ.

 Niềm sung sướng lên tới cức điểm khi bên tai Hồng câu nói của bà cô đã chìm đi, chỉ còn cảm giác ấm áp, hạnh phúc của đứa con khi sống trong lòng mẹ.             

c. Kết bài: 

- Khẳng định lại nhận định.

* Viết bài

a. Mở bài:

“Những ngày thơ ấu” là tập hồi kí trung thực và cảm động về tuổi thơ cay đắng của Nguyên Hồng trong chế độ cũ. Đây là tác phẩm có giá trị của Nguyên Hồng và cũng là tác phẩm có giá trị của văn học Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945. “Trong lòng mẹ” là chương IV của tác phẩm đã miêu tả một cách sinh động những rung cảm mãnh liệt của môt tâm hồn trẻ dại đối với người mẹ, bộc lộ sâu sắc lòng yêu thương mẹ của bé Hồng.

 b. Thân bài:

c. Kết bài:

Tình thương mẹ là một nét nổi bật trong tâm hồn bé  Hồng. Nó mở  ra trước mắt chúng ta cả một thế giới tâm hồn phong phú của bé. Thế giới ấy luôn luôn làm chúng ta ngạc nhiên vì ánh sáng nhân đạo lấp lánh của nó.

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung

1. Trợ từ, thán từ

? Đọc các ví dụ sau và  rút ra trật tự của trợ từ?

? Nêu đặc điểm của thán từ

? Tìm những câu văn, câu thơ có dùng thán từ thể hiện rõ hai đặc điểm trên.

? Xác định ý nghĩa của trợ từ qua các ví dụ sau?

1. Bài tập 1

a. Tôi thì tôi xin chịu.

b. Chính bạn Lan nói với mình như vậy.

c. Ngay cả cậu cũng không tin mình ư?

- Trợ từ dùng để nhấn mạnh: đứng ngay trước từ mà nó muốn nhấn mạnh;

- Trợ từ biểu hiện thái độ đánh giá sự vật, sự việc.

* Đặc điểm của thán từ:

- Dùng để bộc lộ cảm xúc bất ngờ, trực tiếp của người nói trước một sự việc nào đó

- Thường làm thành phần biệt lập trong câu hoặc tách thành câu độc lập.

* Tìm những câu văn, câu thơ có dùng thán từ thể hiện rõ hai đặc điểm trên.

a. Bác đã đi rồi sao Bác ơi!

Mùa xuân đang đẹp nắng xanh trời.

b. Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mợ mày không?

c. Vâng! Cháu cũng nghĩ như cụ.

VD 

a. Nó hát những mấy bài liền.

b. Chính các cháu đã giúp Lan học tập tốt.

? Đặt câu sử dụng trợ từ, thán từ?

c. Nó ăn mỗi bữa chỉ lưng bát cơm.

d. Ngay cả bạn thân nó cũng ít tâm sự.

e. Anh tôi toàn những lọ là lọ.

Gợi ý:

- Trường hợp a, e: trợ từ nhấn mạnh  sự quá ngưỡng về mức độ;

- Trường hợp b, c, d: Nhấn mạnh độ chính xác, đáng tin cậy.

Đặt câu A! Mẹ đã về!

 Eo ơi, con lươn những 20kg.

1. Tình thái từ

? Thế nào là tình thái từ? Cho ví dụ?

? Tình thái từ có những chức năng gì? Nêu cách sử dụng?

? Cho ví dụ sau. Đọc kĩ và tìm tình thái từ?

? Xác định chức năng của tình thái từ trong các câu sau

1. Bài tập 1

 - Là những từ dùng để thêm vào câu và tạo các kiểu câu.

VD: à, ư, hử, hả,… thay, sao… đi, nào, với,… ạ, nhé, cơ, mà…

 - Chức năng + Tạo câu nghi vấn, khẳng định, cảm thán

      + Biểu thị sắc thái của câu 

- Sử dụng tính thái từ phải chú ý sao cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.

ví dụ:

a. U nhất định bán con đấy à? U không cho con ở nhà nữa ư?   "à, ư" tạo câu nghi vấn.

b. Đèn khoe đèn tỏ hơn trăng

Đèn ra trước gió còn chăng hỡi đèn.                                      "chăng" tạo câu nghi vấn.

c. Này u ăn đi! U ăn khoai đi để ….                                        "đi" tạo câu cầu khiến.

d. Em không! Nào! Em không cho bán chị Tí nào!                 "nào" tạo câu cầu khiến.

e. Mẹ cho con đi với.                                                                "với" tạo câu cầu khiến.

g. Sướng vui thay tất cả của ta

Ồ tất cả của ta đây sướng thật!                                        "Thay, ồ, thật" tạo câu cảm thán.

h. Kiếp ai cũng thế thôi cụ ạ!

i. Thế nó cho bắt à?                                                            "à" tạo câu nghi vấn.

Xác định

? Trong giao tiếp, những phát ngôn trên thường bị phê phán? Vì sao? Hãy sửa lại.

? Từ “vậy” trong các câu sau có gì đặc biệt? ý nghĩ của các từ "vậy" khác nhau vì sao

? Đặt câu có các tình thái từ biểu thị  thái độ khác nhau?

a. Em chào thầy.

b. Chào ông, cháu về.

c. Con đã đi học về rồi.

d. Mẹ ơi, con đi chơi một lát.

 Trong giao tiếp, những phát ngôn trên thường bị phê phán bởi nó chưa thể hiện đúng thái độ tình cảm trong giao tiếp của người dưới đối với người trên, của người nhỏ tuổi với người lớn tuổi. Bởi vậy, cần thêm "ạ" vào cuối mỗi câu.

Ví dụ

a. Anh bảo sao tôi nghe vậy.          Chỉ từ.

b. Không ai hát thì tôi hát vậy.       Tình thái từ.

c. Bạn Lan hát vậy là đạt yêu cầu.  Chỉ từ.

Đặt câu

- Con nhất thiết phải đi ạ!               Miễn cưỡng

- Đã khuya lắm rồi mẹ ạ!                Kính trọng

- Con hay ngại việc nhất đấy nhé!  Thân mật

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung

Đề ra:

Cảm nhận của em về nhân vật chị Dâu qua đoạn trích 

Tức nước vỡ bờ” của Ngô Tất Tố

1. Bài tập 1

* Lập dàn ý:

a. Mở bài:

Giới thiệu về đoạn trích“Tức nước vỡ bờ” và cảm xúc của mình về nhân vật chị Dậu.

b. Thân bài:

- Giới thiệu sơ lược về đoạn trích“Tức nước vỡ bờ”     

- Là người nông dân nghèo khổ, mộc mạc, hiền dịu đầy lòng vị tha và đức hi sinh cao cả

+ Trong lúc nước sôi lửa bỏng một mỡnh chị đôn đáo chạy xuôi chạy ngược lo xuất sưu cho chồng , cho chú Hợi- em trai chồng mỡnh. Chị đó phải đứt ruột bán đứa con nhỏ 7 tuổi bán đàn chó chưa mở mắt cùng một gánh khoai vẫn chưa đủ tiền nộp sưu. Chồng chị vẫ bị đánh trói.

 - Chị đó phải vựng lờn đánh nhau với người nhà lí trưởng và tên cai lệ để bảo vệ chồng của mỡnh.

+ Ban đầu chị cố van xin tha thiết nhưng chúng không nghe tên cai lệ đã đáp lại chị bằng quả “bịch” vào ngực chị mấy bịch rồi sấn sổ tới trói anh Dậu,chỉ đến khi đó chị mới liều mạng cự lại

+ Lúc đầu chị cự lại bằng lí “chồng tôi đau ốm ông không được phép hành hạ”

Lúc này chị đã thay đổi cách xưng hô không còn xưng cháu gọi ông nữa mà lúc này là “ ông- tôi”. Bằng sự thay đổi đó chị đã đứng thẳng lên vị thế ngang hàng nhìn thẳng vào mặt tên cai lệ

Viết bài

HS triển khai phần thân bài theo các ý trong dàn bài.

? Kể lại những kỉ niệm sâu sắc của ngày đầu tiên đi

+ Khi tên cai lệ không thèm trả lời mà còn tát vào mặt chị Dậu một cái đánh bốp rồi nhảy vào cạnh anh Dậu thì chị đã vụt đứng dậyvới niềm căm giận ngùn ngụt “ Chị Dậu nghiến hai hàm răng lại : mày trói ngay chồng bà đi bà cho mày xem”. Lúc này cách xưng hô đã thay đổi đó là cách xưng hô đanh đá của người đàn bà thể hiện sự căm thù ngùn ngụt khinh bỉ cao độ đồng thời thể hiện tư thế của người đứng trên kẻ thù và sẵn sàng chiến đấu

=> CD tiềm ẩn một sức mạnh phản kháng bị đẩy đến bước đường cùng chị đã vùng lên chống trả quyết liệt thể hiện một thái độ bất khuất

* Là người nông dân mộc mạc hiền dịu đầy lòng vị tha và đức hi sinh cao cả, nhưng không hoàn toàn yếu đuối mà tiềm ẩn một sức mạnh phản kháng.

 c. Kết bài:

Nêu ấn tượng của bản thân về đoạn trích“Tức nước vỡ bờ” và cảm nghĩ về nhân vật chị Dởu.  

* Viết bài

a. Mở bài:

Nhắc đến Ngô Tất Tố là ta nhớ đến tiểu thuyết Tắt đèn. Nói đến Tắt đèn ta nghĩ đến nhân vật chị Dậu. Đó là một phụ nữ nông dân nghèo khổ, cần cù lao động, giàu tình thương chồng thương con, dũng cảm chống lại bọn cường hào. Nhà văn đã xây dựng nhân vật chị Dậu tiêu biểu cho cảnh ngộ khốn khổ và phẩm chất tốt đẹp của người đàn bà nhà quê trước năm 1945. Đoạn trích“Tức nước vỡ bờ”  đã để lại bao ấn tượng sâu sắc về nhân vật chị Dậu.

b. Thân bài:

c. Kết bài:

- Có thể nói CD  là  điển hình về cuộc đời và số phận của người nông dân trong xã hội cũ. Họ là những người nghèo khổ bị đẩy vào bước đường cùng, bị ức hiếp bị chà đạp vùi dập một cách trực tiếp hoặc gián tiếp dưới bàn tay của XHPK. Dù trong hoàn cảnh nào họ vẫn ánh lên phẩm chất cao đẹp của người nông đân hiền lành lương thiện giàu tình yêu thương và giàu lòng tự trọng và luôn tiềm ẩn một sức mạnh phản kháng.  

 2. Bài tập 2

 * Lập dàn ý:

học?

HS về nhà viết bài

1. Mở bài:

Nêu cảm nhận chung: Trong đời học sinh, ngày đi học đầu tiên bao giờ cũng để lại dấu ấn sâu đâm nhất

2. Thân bài: Kể lại kỉ niệm theo diễn biến của buổi khai trường.

+ Đêm trước ngày khai trường :

-         Em chuẩn bị đầy đủ sách vở, quần áo mới.

-         Tâm trạng em nôn nao, háo hức lạ thường.

+ Trên đường đến trường:

  - Tung tăng đi bên cạnh mẹ, nhìn cái gì cũng thấy đẹp đẽ đáng yêu(bầu trời, mặt đất, con đường, chim muông…)

  - Thấy ngôi trường thật đồ sộ, còn mình thì quá nhỏ bé.

- Ngại ngùng trước chỗ đông người.

- Được mẹ động viên nên mạnh dạn hơn đôi chút.

+ Lúc dự lễ khai trường:

-         Tiếng trống vang lên giòn giã, thúc giục.

-         Lần đầu tiên trong đời, em được dự một buổi lễ long trọng và trang nghiêm như thế.

-         Ngỡ ngàng và lạ lùng trước khung cảnh ấy.

-         Vui và tự hào vì mình đã là học sinh lớp một.

-         Rụt rè làm quen với các bạn mới.

3. Kết bài:

Cảm xúc của em: Thấy rằng mình đã khôn lớn. Tự nhủ phải chăm ngoan, học giỏi để cha mẹ vui lòng.