PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HÓA HỌC
-
SƠ ĐỒ TƯ DUY
Khái niệm: Sơ đồ tư duy là một sơ đồ nhằm trình bày một cách rõ ràng những ý tưởng mang tính kế hoạch hay kết quả làm việc của cá nhân hay nhóm về một chủ đề. Lược đồ tư duy có thể được viết trên giấy, trên bản trong, trên bảng hay thực hiện trên máy tính.
Cách tiến hành:
Bước 1: Vẽ chủ đề ở trug tâm
- Vẽ chủ đề ở trung tâm để từ đó phát triển ra các ý khác.
- Có thể sử dụng tự do tất cả các màu sắc tùy thích.
- Chủ đề cần được làm nổi bật cho dễ nhớ.
- Có thể bổ sung thêm từ ngữ vào hình vẽ chủ đề nếu chủ đề không rõ ràng.
- Bƣớc 2: Vẽ thêm các tiêu đề phụ
- - Tiêu đề phụ nên đƣợc vẽ gắn liền với trung tâm.
- - Tiêu đề phụ nên đƣợc vẽ chéo góc (chứ không nằm ngang) để nhiều nhánh phụ
- khác có thể đƣợc vẽ tỏa ra một cách dễ dàng.
- Bƣớc 3: Trong từng tiêu đề phụ, vẽ thêm các ý chính và các chi tiết hỗ trợ
- - Nên tận dụng các từ khóa, kí hiệu và hình ảnh.
- - Bất cứ lúc nào có thể, hãy dùng biểu tƣợng, cách viết tắt để tiết kiệm không
- gian vẽ và thời gian.
- - Hãy phát huy và sáng tạo thêm nhiều cách viết tắt cho riêng mình.
Bước 2: Vẽ thêm các tiêu đề phụ
- Tiêu đề phụ nên được vẽ gắn liền với trung tâm.
- Tiêu đề phụ nên được vẽ chéo góc (chứ không nằm ngang) để nhiều nhánh phụ khác có thể được vẽ tỏa ra một cách dễ dàng.
Bước 3: Trong từng tiêu đề phụ, vẽ thêm các ý chính và chi tiết hỗ trợ
- Nên tận dụng các từ khóa, kí hiệu và hình ảnh.
- Bất cứ lúc nào có thể, hãy dùng biểu tượng, cách viết tắt để tiết kiệm không gian vẽ và thời gian.
- Hãy phát huy và sáng tạo thêm nhiều cách viết tắt cho riêng mình.
Bước 4: Hãy để trí tưởng tượng bay bổng
- Chúng ta có thể thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan trọng thêm nổi bật cũng như giúp chúng ta ghi nhớ tốt hơn.
Ưu điểm, hạn chế
Ưu điểm
- Các hướng tư duy được để mở ngay từ đầu;
- Các mối quan hệ của các nội dung trong chủ đề trở nên rõ ràng;
- Nội dung luôn có thể bổ sung, phát triển, sắp xếp lại;
- Học sinh được luyện tập phát triển, sắp xếp các ý tưởng.
- Khi vẽ sơ đồ tư duy, học sinh học được quá trình tổ chức thông tin, ý tưởng cũng như giải thích được thông tin và kết nối thông tin với cách hiểu biết của mình.
- Phù hợp tâm lý học sinh, đơn giản, dễ hiểu.
- Rất thích hợp cho các nội dung ôn tập, liên kết lý thuyết với thực tế.
Hạn chế
- Các sơ đồ giấy thường khó lưu trữ, thay đổi, chỉnh sửa, tốn kém chi phí.
- Sơ đồ do học sinh tự xây dựng sẽ giúp học sinh nhớ bài tốt hơn là sơ đồ do giáo viên xây dựng, sau đó giảng giải cho học sinh.
Lưu ý: Cần tránh
- Ghi lại cả đoạn văn dài dòng: cần chọn lọc những ý cơ bản, kiến thức cần thiết, phải thể hiện được kiến thức trọng tâm, cơ bản cần chốt lại của bài học đó.
- Ghi chép quá nhiều ý không cần thiết hoặc quá sơ sài thông tin
- Dành quá nhiều tgian để vẽ, viết, tô màu.
Ví dụ:
-
KHĂN TRẢI BÀN
Khái niệm:Là hình thức tổ chức hoạt động mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm nhằm:
- Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực
- Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS
- Phát triển mô hình có sự tương tác giữa HS với HS
Cách tiến hành:
- Hoạt động theo nhóm (4 người / nhóm) (có thể nhiều người hơn)
- Mỗi người ngồi vào vị trí như hình vẽ minh họa
- Tập trung vào câu hỏi (hoặc chủ đề,...)
- Viết vào ô mang số của bạn câu trả lời hoặc ý kiến của bạn (về chủ đề...). Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút
- Kết thúc thời gian làm việc cá nhân, các thành viên chia sẻ, thảo luận và thống nhất các câu trả lời
- Viết những ý kiến chung của cả nhóm vào ô giữa tấm khăn trải bàn (giấy A0)
Ưu điểm, hạn chế
Ưu điểm: Tăng cường tính độc lập và trách nhiệm của người học.
Hạn chế:
- Tốn kém chi phí và khó lưu trữ, sửa chữa kết quả.
- Nhóm có số thành viên 4 là tốt nhất.
Lưu ý:
- Kĩ thuật này giúp cho hoạt động nhóm có hiệu quả hơn, mỗi học sinh đều phải đưa ra ý kiến của mình về chủ đề đang thảo luận, không ỷ lại vào các bạn học khá, giỏi.
- Kĩ thuật này áp dụng cho hoạt động nhóm với một chủ đề nhỏ trong tiết học, toàn thể học sinh cùng nghiên cứu một chủ đề.
- Sau khi các nhóm hoàn tất công việc giáo viên có thể gắn các mẫu giấy “khăn trải bàn” lên bảng để cả lớp cùng nhận xét. Có thể dùng giấy nhỏ hơn, dùng máy chiếu phóng lớn
- Có thể thay số bằng tên của học sinh để sau đó giáo viên có thể đánh giá được khả năng nhận thức của từng học sinh về chủ đề được nêu.
Ví dụ
-
MẢNH GHÉP
Khái niệm:
Cách tiến hành
Ưu điểm, hạn chế
Ưu điểm
Hạn chế
Lưu ý
Ví dụ
-
KWL
Khái niệm:
Cách tiến hành
Ưu điểm, hạn chế
Ưu điểm
Hạn chế
Lưu ý
Ví dụ