Trang 22
Thứ năm ngày 16 tháng 9 năm 2021
Luyện từ và câu
Dấu hai chấm .
KIỂM TRA BÀI CŨ
- Đặt câu với từ: nhân dân, nhân hậu.
I. Nhận xét.
1. Trong các câu văn thơ dưới đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?
a) Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành ." Nguyện vọng đó chi phối mọi ý nghĩ và hành động trong suốt cuộc đời của người .
Theo Trường Chinh
- Dấu hai chấm dùng để làm gì?
- Dấu hai chấm dùng để dẫn lời nói của Bác Hồ.
I. Nhận xét.
1. Trong các câu văn thơ dưới đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?
b) Tôi xoè cả hai càng ra, bảo Nhà Trò:
- Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây.
Tô Hoài
- Dấu hai chấm dùng để làm gì?
- Dấu hai chấm dùng để dẫn lời nói của Dế Mèn.
I. Nhận xét.
1. Trong các câu văn thơ dưới đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?
c) Bà thương không muốn bán
Bèn thả vào trong chum .
Rồi bà lại đi làm
Đến khi về thấy lạ:
Sân nhà sao sạch quá
Đàn lợn đã được ăn
Cơm nước nấu tinh tươm
Vườn rau tươi sạch cỏ
Phan Thị Thanh Nhàn
- Dấu hai chấm dùng để làm gì?
- Dấu hai chấm dùng để liệt kê lời kể của bà cụ về việc làm của nàng Tiên Ốc..
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời của Dế Mèn (kết hợp với dấu gạch đầu dòng)
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói của Bác Hồ (kết hợp với dấu ngoặc kép)
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bộ phận đứng trước (liệt kê những điều kì lạ mà bà cụ nhận thấy khi về nhà)
Trong các câu văn, câu thơ sau đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?
a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”
b. Tôi xòe cả hai càng ra, bảo Nhà Trò :
- Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây.
c. Bà thương không muốn bán
Bèn thả vào trong chum.
Rồi bà lại đi làm
Đến khi về thấy lạ :
Sân nhà sao sạch quá
Đàn lợn đã được ăn
Cơm nước nấu tinh tươm
Vườn rau tươi sạch cỏ.
I. Nhận xét.
- Dấu hai chấm dùng để làm gì?
- Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
- Khi báo hiệu lời nói của nhân vật, dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép hay dấu gạch đầu dòng.
II. Ghi nhớ:
* Em hãy tìm trong sách Tiếng Việt câu văn có sử dụng dấu hai chấm có tác dụng báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
1. Trong các câu sau, mỗi dấu hai chấm có tác dụng gì?
a. Tôi thở dài:
- Còn đứa bị điểm không, nó tả thế nào?
- Nó không tả, không viết gì hết. Nó nộp giấy trắng cho cô. Hôm trả bài, cô giận lắm. Cô hỏi: “Sao trò không chịu làm bài?”
Theo NGUYỄN QUANG SÁNG
b. Dưới tầm cánh chú chuồn chuồn bây giờ là luỹ tre xanh rì rào trong gió, là bờ ao với những khóm khoai nước rung rinh. Rồi những cảnh tuyệt đẹp của đất nước hiện ra: cánh đồng với những đàn trâu thung thăng gặm cỏ; dòng sông với những đoàn thuyền ngược xuôi.
Theo NGUYỄN THẾ HỘI
II. LUYỆN TẬP
1. Trong các câu sau, mỗi dấu hai chấm có tác dụng gì?
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói của nhân vật “tôi” (phối hợp với dấu gạch đầu dòng)
Báo hiệu bộ phận đứng sau là câu hỏi của cô giáo (phối hợp với dấu ngoặc kép)
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bộ phận đứng trước (những cảnh gì là cảnh tuyệt đẹp của đất nước)
II. LUYỆN TẬP
Tôi thở dài :
- Còn đứa bị điểm không, nó tả thế nào?
Cô hỏi: “Sao trò không chịu làm bài?”
Rồi những cảnh tuyệt đẹp của đất nước hiện ra: cánh đồng với những đàn trâu thung thăng gặm cỏ; dòng sông với những đoàn thuyền ngược xuôi.
2. Viết một đoạn văn theo truyện Nàng tiên ốc, trong đó có ít nhất hai lần dùng dấu hai chấm:
- Một lần, dấu hai chấm dùng để giải thích.
- Một lần, dấu hai chấm dùng để dẫn lời nhân vật.
Ví dụ:
Bà lão nhẹ nhàng bước nhanh đến chum nước cầm chiếc vỏ ốc lên và đập vỡ.
Nàng tiên ốc giật mình, định chạy nhanh đến chum nước nhưng đã muộn: chiếc vỏ ốc xanh biêng biếc đã vỡ. Bà lão ôm lấy nàng dịu dàng nói :
- Con hãy ở đây với mẹ!
Dấu hai chấm đầu báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bộ phận đứng trước “đã muộn”.
Dấu hai chấm sau (phối hợp với dấu gạch đầu dòng) báo hiệu bộ phận đứng sau là lời bà lão nói với nàng tiên ốc.
Ngày xưa, có một cụ già chuyên mò cua
bắt ốc. Một hôm bà bắt được một con ốc
vỏ xanh biếc …..
Bà đi làm khi trở về thấy lạ : Sân nhà sao sạch quá,
Đàn lợn ……
Củng cố
Hãy theo dõi đoạn trích, sau đó nêu các câu có dấu hai chấm được sử dụng đúng hay sai !
Cậu bé Gióng bảo : Mẹ ơi, mẹ hãy gọi sứ giả vào đây dùm con đi mẹ !
Cậu bé Gióng bảo :
- Mẹ ơi, mẹ hãy gọi sứ giả vào đây dùm con đi mẹ !
- Người mẹ rất ngạc nhiên : "Cậu bé Gióng đã nói được " .
-Người mẹ rất ngạc nhiên : Cậu bé Gióng đã nói được .
S
S
Đ
Đ
CHÀO CÁC EM !
nguon VI OLET
