LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Dấu hai chấm
a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.” Nguyện vọng đó chi phối mọi ý nghĩ và hành động trong suốt cuộc đời của Người.
Theo Trường Chinh
b. Tôi xòe cả hai càng ra, bảo Nhà Trò:
- Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây.
Tô Hoài
Trong các câu văn, câu thơ sau đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?
c. Bà thương không muốn bán
Bèn thả vào trong chum.
Rồi bà lại đi làm
Đến khi về thấy lạ:
Sân nhà sao sạch quá
Đàn lợn đã được ăn
Cơm nước nấu tinh tươm
Vườn rau tươi sạch cỏ.
Phan Thị Thanh Nhàn
I. NHẬN XÉT
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời của Dế Mèn (kết hợp với dấu gạch đầu dòng)
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói của Bác Hồ (kết hợp với dấu ngoặc kép)
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bộ phận đứng trước (liệt kê những điều kì lạ mà bà cụ nhận thấy khi về nhà)
Trong các câu văn, câu thơ sau đây, dấu hai chấm có tác dụng gì?
a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”
b. Tôi xòe cả hai càng ra, bảo Nhà Trò :
- Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây.
c. Bà thương không muốn bán
Bèn thả vào trong chum.
Rồi bà lại đi làm
Đến khi về thấy lạ :
Sân nhà sao sạch quá
Đàn lợn đã được ăn
Cơm nước nấu tinh tươm
Vườn rau tươi sạch cỏ.
TRÒ CHƠI :
AI NHANH HƠN?
4. Đến giờ chơi, học trò ngạc nhiên trông lên: Hoa nở lúc nào mà bất ngờ vậy?
1. Hôm trước mẹ dặn em: “Con ở nhà học trực tuyến nghiêm túc nhé.”
2. Vùng Hòn với đủ những vòm lá của đủ các loại cây trái: mít, dừa, mãng cầu, măng cụt,…
3. Mai hỏi Đào:
- Ước mơ lớn nhất của cậu là gì?
a. Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói của nhân vật
b. Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bộ phận đứng trước
Hãy nối các câu có dấu hai chấm ở cột bên trái với tác dụng
của dấu hai chấm với cột bên phải:
1. Dấu hai chấm có những tác dụng gì?
2. Khi báo hiệu lời nói của nhân vật, dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu gì?
?
1. Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
2. Khi báo hiệu lời nói của nhân vật, dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép hay dấu gạch đầu dòng.
GHI NHỚ:
1. Trong các câu sau, mỗi dấu hai chấm có tác dụng gì?
a. Tôi thở dài:
- Còn đứa bị điểm không, nó tả thế nào?
- Nó không tả, không viết gì hết. Nó nộp giấy trắng cho cô. Hôm trả bài, cô giận lắm. Cô hỏi: “Sao trò không chịu làm bài?”
Theo NGUYỄN QUANG SÁNG
b. Dưới tầm cánh chú chuồn chuồn bây giờ là luỹ tre xanh rì rào trong gió, là bờ ao với những khóm khoai nước rung rinh. Rồi những cảnh tuyệt đẹp của đất nước hiện ra: cánh đồng với những đàn trâu thung thăng gặm cỏ; dòng sông với những đoàn thuyền ngược xuôi.
Theo NGUYỄN THẾ HỘI
II. LUYỆN TẬP
1. Trong các câu sau, mỗi dấu hai chấm có tác dụng gì?
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời nói của nhân vật “tôi” (phối hợp với dấu gạch đầu dòng)
Báo hiệu bộ phận đứng sau là câu hỏi của cô giáo (phối hợp với dấu ngoặc kép)
Báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bộ phận đứng trước (những cảnh gì là cảnh tuyệt đẹp của đất nước)
II. LUYỆN TẬP
Tôi thở dài :
- Còn đứa bị điểm không, nó tả thế nào?
Cô hỏi: “Sao trò không chịu làm bài?”
Rồi những cảnh tuyệt đẹp của đất nước hiện ra: cánh đồng với những đàn trâu thung thăng gặm cỏ; dòng sông với những đoàn thuyền ngược xuôi.
2. Viết một đoạn văn theo truyện Nàng tiên ốc, trong đó có ít nhất hai lần dùng dấu hai chấm:
- Một lần, dấu hai chấm dùng để giải thích.
- Một lần, dấu hai chấm dùng để dẫn lời nhân vật.
Ví dụ 1:
Bà lão nhẹ nhàng bước nhanh đến chum nước cầm chiếc vỏ ốc lên và đập vỡ.
Nàng tiên ốc giật mình, định chạy nhanh đến chum nước nhưng đã muộn: chiếc vỏ ốc xanh biêng biếc đã vỡ tan. Bà lão ôm lấy nàng, dịu dàng nói :
- Con hãy ở đây với mẹ!
Dấu hai chấm đầu báo hiệu bộ phận đứng sau là lời giải thích cho bộ phận đứng trước “đã muộn”.
Dấu hai chấm thứ hai (phối hợp với dấu gạch đầu dòng) báo hiệu bộ phận đứng sau là lời bà lão nói với nàng tiên ốc.
2. Viết một đoạn văn theo truyện Nàng tiên ốc, trong đó có ít nhất hai lần dùng dấu hai chấm:
- Một lần, dấu hai chấm dùng để giải thích.
- Một lần, dấu hai chấm dùng để dẫn lời nhân vật.
Ví dụ 2:
Ngày xưa ở một làng nọ có bà lão nghèo chuyên sống bằng nghề mò cua bắt ốc. Một hôm, bà bắt được một con ốc đẹp vô cùng. Bà nói : "Ồ! Đẹp quá!". Bà âu yếm vuốt ve ốc và nói :"Ốc ơi, hãy ở với bà nhé!". Rồi bà để ốc vào trong chum. Một hôm đi làm về, bà thấy bao điều lạ : sân nhà sao sạch sẽ, đàn lợn đã được ăn, cơm nước nấu tinh tươm, vườn rau tươi sạch cỏ.
Dấu hai chấm thứ nhất và thứ hai (phối hợp với dấu ngoặc kép) có tác dụng báo hiệu bộ phận đứng sau là lời bà lão nói với con ốc.
Dấu hai chấm thứ ba có tác dụng giải thích cho phận đứng trước bao điều lạ : sân nhà sao sạch sẽ, đàn lợn đã được ăn, cơm nước nấu tinh tươm, vườn rau tươi sạch cỏ.
Hoàn thiện các bài tập trong vở bài tập
Chuẩn bị bài sau : TỪ ĐƠN VÀ TỪ PHỨC.
TẠM BIỆT CÁC EM!
nguon VI OLET
