TẬP LÀM VĂN
KỂ LẠI LỜI NÓI,
Ý NGHĨ CỦA NHÂN VẬT
SGK/32
LỚP BỐN – TUẦN 3
Tìm những câu ghi lại lời nói và ý nghĩ của cậu bé trong truyện Người ăn xin.
Lúc ấy, tôi đang đi trên phố. Một người ăn xin già lọm khọm đứng ngay trước mặt tôi.
Đôi mắt ông lão đỏ đọc và giàn giụa nước mắt. Đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi thảm hại... Chao ôi! Cảnh nghèo đói đã gặm nát con người đau khổ kia thành xấu xí biết nhường nào!
Ông già chìa trước mặt tôi bàn tay sưng húp, bẩn thỉu. Ông rên rỉ cầu xin cứu giúp.
Tôi lục tìm hết túi nọ túi kia, không có tiền, không có đồng hồ, không có cả một chiếc khăn tay. Trên người tôi chẳng có tài sản gì.
Người ăn xin vẫn đợi tôi. Tay vẫn chìa ra, run lẩy bẩy.
Tôi chẳng biết làm cách nào. Tôi nắm chặt lấy bàn tay run rẩy kia:
- Ông đừng giận cháu, cháu không có gì để cho ông cả.
Người ăn xin nhìn tôi chằm chằm bằng đôi mắt ướt đẫm. Đôi môi tái nhợt nở nụ cười và tay ông cũng xiết lấy tay tôi:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi. - Ông lão nói bằng giọng khản đặc.
Khi ấy, tôi chợt hiểu rằng: cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được chút gì của ông lão.
Theo Tuốc-ghê-nhép
NGƯỜI ĂN XIN
Những câu kể lại lời nói của cậu bé:
- Ông đừng giận cháu, cháu không có gì để cho ông cả.
Những câu kể lại ý nghĩ của cậu bé:
- Chao ôi! Cảnh nghèo đói đã gặm nát con người đau khổ kia thành xấu xí biết nhường nào!
- … cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được chút gì của ông lão.
Cậu bé là người nhân hậu, giàu tình thương yêu con người và thông cảm với nỗi khốn khổ của ông lão.
Hai câu sau có gì khác nhau:
Cô giáo khen Nam:
- Con làm bài đúng, vở trình bày sạch đẹp.
Cô giáo khen Nam là Nam làm bài đúng, vở trình bày sạch đẹp.
1
2
Cô nói chuyện trực tiếp với Nam.
Cô không nói chuyện trực tiếp với Nam. Đây là lời kể lại.
là
Nam
Lời nói, ý nghĩ của ông lão ăn xin trong hai cách kể
sau đây có gì khác nhau?
– Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi. – Ông lão nói bằng giọng khản đặc.
Bằng giọng khản đặc, ông lão cảm ơn tôi và nói rằng như vậy là tôi đã cho ông lão rồi.
Cháu
lão
ông lão
tôi
1. Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi ta phải kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật. Lời nói và ý nghĩ cũng nói lên tính cách nhân vật và ý nghĩa câu chuyện.
2. Có hai cách kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật:
Kể nguyên văn (lời dẫn trực tiếp).
Kể bằng lời của người kể chuyện (lời dẫn gián tiếp).
GHI NHỚ
LUYỆN TẬP
Ba cậu bé rủ nhau vào rừng. Vì mải chơi nên các cậu về khá muộn. Ba cậu bàn nhau xem nên nói thế nào để bố mẹ khỏi mắng. Cậu bé thứ nhất định nói dối là bị chó sói đuổi.
Cậu thứ hai bảo:
- Còn tớ, tớ sẽ nói là đang đi thì gặp ông ngoại.
- Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ. – Cậu thứ ba bàn.
Tiếng Việt 2 (1988)
Bài 1. Tìm lời dẫn trực tiếp và lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau:
Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đó ai têm. Bà lão bảo chính tay bà têm. Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật là con gái bà têm.
Bài 2. Chuyển lời dẫn gián tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn trực tiếp:
- Có những nhân vật nào?
- Lời nói đó của vua và lời nói của bà lão.
Chọn từ xưng hô phù hợp.
Lời dẫn gián tiếp
Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước xem trầu đó ai têm.
Lời dẫn trực tiếp
Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước
Bà lão cho ta hỏi, trầu này do ai têm?
:
-
ta
Bà lão
Lời dẫn gián tiếp
Bà lão bảo chính tay bà têm.
Lời dẫn trực tiếp
Bà lão bảo
Tâu bệ hạ, trầu này do chính tay già têm đấy ạ.
:
-
già
bệ hạ
Lời dẫn gián tiếp
Vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật là con gái bà têm.
Lời dẫn trực tiếp
Nhà vua gặng hỏi mãi, bà lão đành nói thật
Thưa, đó là trầu do con gái già têm.
:
-
già
Trí
Trí
Bài 3. Chuyển lời dẫn trực tiếp trong đoạn văn sau thành lời dẫn gián tiếp:
Bác thợ hỏi Hòe:
- Cháu có thích làm thợ xây không?
Hòe đáp:
- Cháu thích lắm!
- Có những nhân vật nào?
- Lời nói của bác thợ và lời nói của Hòe.
Chọn từ xưng hô phù hợp.
Lời dẫn trực tiếp
Lời dẫn gián tiếp
Bác thợ hỏi Hòe :
Cháu có thích làm thợ xây không?
Hòe đáp:
- Cháu thích lắm!
Bác thợ hỏi Hòe
Hòe đáp
là
có thích làm thợ xây
không
Cháu
cậu
.
rằng
Cháu
Hòe
.
thích lắm
1. Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi ta phải kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật. Lời nói và ý nghĩ cũng nói lên tính cách nhân vật và ý nghĩa câu chuyện.
2. Có hai cách kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật:
Kể nguyên văn (lời dẫn trực tiếp).
Kể bằng lời của người kể chuyện (lời dẫn gián tiếp).
GHI NHỚ
DẶN DÒ
Học thuộc ghi nhớ SGK/32.
Làm bài tập 1, 2, 3 SGK
Chuẩn bị: MRVT: Nhân hậu - Đoàn kết
Chúc các em sức khỏe
và học tập tốt!
Chú ý:
- Lời dẫn trực tiếp thường đặt trong dấu ngoặc kép. Nếu lời dẫn trực tiếp là một câu hay một đoạn văn trọn vẹn thì nó được đặt sau dấu hai chấm phối hợp với dấu gạch ngang đầu dòng hoặc phối hợp với dấu ngoặc kép.
- Lời dẫn gián tiếp không được đặt trong dấu ngoặc kép hay sau dấu gạch ngang đầu dòng nhưng trước nó có thể thêm các từ rằng, là.
*Gợi ý:
Muốn chuyển lời dẫn gián tiếp thành trực tiếp thì phải nắm vững đó là lời nói của ai, nói với ai. Khi chuyển:
Phải thay đổi lời xưng hô.
Phải đặt lời nói trực tiếp sau dấu hai chấm, trong dấu ngoặc kép hoặc đặt sau dấu hai chấm, xuống dòng, gạch đầu dòng.
nguon VI OLET
