Tuần 3. Từ đơn và từ phức

Ôn tập
Tiếng, từ đơn, từ phức

Cho câu sau:
Bạn Lan là học sinh lớp bốn.
Hãy cho biết câu trên gồm có mấy tiếng và mấy từ?
Câu trên gồm 7 tiếng nhưng chỉ có 6 từ
1.Tiếng: Tiếng là gì? Tiếng gồm mấy bộ phận?
Tiếng là đơn vị cấu tạo nên từ. Tiếng gồm có 3 bộ phận:


VD: Tiếng nhiễu: Âm đầu: nh; Vần: iêu; Thanh: ngã


Tiếng nào cũng có vần và thanh. Có tiếng không có âm đầu. VD: ai, ơi,...
2.Từ: Từ gồm có mấy loại?

Từ đơn: gồm 1 tiếng
Từ:
Từ phức: gồm 2 hay nhiều tiếng



VD: Từ đơn: xinh, sông, núi, chạy, nhảy,...
Từ phức: xinh tươi, chạy nhảy, mênh mông,...
Cách 1. Dùng thao tác chêm, xen
tung cánh -> tung đôi cánh
lướt nhanh -> lướt rất nhanh
tung cánh, lướt nhanh là kết hợp 2 từ đơn
chuồn chuồn nước -> chuồn chuồn sống ở nước
mặt hồ -> mặt của hồ.
chuồn chuồn nước, mặt hồ là từ phức không phải kết hợp hai từ đơn
Cách 2. Đặt câu vào hoàn cảnh nói năng
VD: Trong câu “Cha ông đều chưa về.”
cha và ông là hai từ chỉ người
Trong câu “Nghe tiếng của cha ông thủa trước”
cha ông là một từ chỉ người
Luện tập
Bài 1: Phân tích cấu tạo của từng tiếng trong câu sau:
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn






Bài 2. Câu thơ :

Bà ơi ! Thương mấy là thương
Mong đừng ai lạc giữa đường về quê.
a. Câu thơ trên có bao nhiêu tiếng?
b. Những tiếng nào có đủ ba bộ phận?
c. Những tiếng nào không đủ ba bộ phận?
Bài 2. Câu thơ :

Bà ơi ! Thương mấy là thương
Mong đừng ai lạc giữa đường về quê.
a. Câu thơ trên có 14 tiếng
b. Những tiếng có đủ ba bộ phận: bà, thương, mấy, là, thương, mong đừng, lạc, giữa, đường, về, quê.
c. Những tiếng không đủ ba bộ phận: ơi, ai
Bài 3. Dùng (/) tách các từ trong đoạn văn sau:

Giữa vườn lá xum xuê, xanh mướt, còn ướt đẫm sương đêm, có một bông hoa rập rờn trước gió. Màu hoa đỏ thắm, cánh hoa mịn màng, khum khum úp sát vào nhau như còn chưa muốn nở hết. Đoá hoa toả hương thơm ngát.

Giữa /vườn lá/ xum xuê,/ xanh mướt/, còn/ ướt đẫm/ sương đêm/, có/ một/ bông hoa/ rập rờn /trước /gió/. Màu/ hoa/ đỏ thắm/, cánh hoa/ mịn màng/, khum khum/úp/ sát/ vào/ nhau/ như/ còn/ chưa/ muốn/ nở/ hết/. Đoá hoa/ toả hương/ thơm ngát/.
- Lưu ý: sương đêm, cánh hoa, toả hương cũng có thể tách ra làm 2 từ.
Bài 4. Tìm các từ đơn và từ phức trong các câu văn sau:

a) Nước Việt Nam xanh muôn ngàn cây lá khác nhau. Cây nào cũng đẹp, cây nào cũng quý. Nhưng thân thuộc nhất vẫn là tre nứa. Tre Đồng Nai, nứa Việt Bắc, tre ngút ngàn Điện Biên Phủ.
b) Mùa xuân mong ước đã đến. Đầu tiên, từ trong vườn, mùi hoa hồng, hoa huệ sực nức bốc lên.
c) Mưa mùa xuân xôn xao, phơi phới,... Những hạt mưa bé nhỏ, mềm mại, rơi mà như nhảy nhót.

a) Nước/ Việt Nam/ xanh /muôn/ ngàn/ cây lá/ khác nhau/. Cây/ nào /cũng/ đẹp,/ cây/ nào/ cũng/quý. Nhưng/ thân thuộc /nhất/ vẫn/ là/ tre nứa./ Tre/ Đồng Nai, nứa/ Việt Bắc/, tre/ ngút ngàn/ Điện Biên Phủ./
b) Mùa xuân/ mong ước/ đã/ đến. Đầu tiên,/ từ /trong /vườn, /mùi /hoa hồng, /hoa huệ /sực nức/ bốc /lên.
c) Mưa /mùa xuân/ xôn xao,/ phơi phới,../. Những/ hạt /mưa/ bé nhỏ,/ mềm mại, /rơi /mà /như /nhảy nhót./