SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MĨ THUẬT ĐAN MẠCH (2017 – 2018)

MỤC LỤC

I. LỜI GIỚI THIỆU

 Môn Mĩ thuật là môn học nghệ thuật, thu hút rất nhiều học sinh. Cho đến nay các trường đã có giáo viên dạy mĩ thuật, phong trào học Mĩ thuật ngày càng một sôi nổi, hầu hết các em học sinh hào hứng với môn học và môn học đã được chú ý. Tất cả mọi người đã hiểu được đây là một môn học nghệ thuật.

Vì vậy không ít giáo viên và học sinh, các bậc phụ huynh luôn coi trọng và đầu tư cho môn học. Qua đó các em thấy rằng Mĩ thuật là môn học bổ ích, lý thú và tươi vui, có tính giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cao và là môn học bổ trợ tích cực cho các môn học khác. Vì thế các em đón nhận tiết học một cách nhiệt tình, hứng thú và đam mê.

So với phương pháp truyền thống, phương pháp mới phát huy khả năng sáng tạo cao của học sinh, tiết học thoải mái, sinh động hơn, từ môn học này tạo cơ hội cho học sinh thực hành, ứng dụng trong học tập và cuộc sống. Rõ ràng với phương pháp học mới này, học sinh vừa học vừa chơi, vừa sáng tạo nên em nào cũng mong chờ đến tiết học Mĩ thuật.

Phương pháp này học sinh được tự do sáng tạo trong mỗi tiết học, học sinh khám phá ra những điều mới mẻ hơn. Phương pháp này phát triển khả năng sáng tạo, phát triển khả năng giao tiếp, kĩ năng trình bày sản phẩm của mình trước đám đông. Học sinh say mê học tập hơn, không bị áp lực nhiều về mặt thời gian hoặc sợ mình không làm được. Đối với học sinh cá biệt, ít quan tâm đến việc học tập lại trở nên hứng thú hơn, ham thích hoạt động thể hiện rõ ở việc làm theo nhóm. Đối với học sinh có năng khiếu thì được bộc lộ khả năng của mình, qua đó tinh thần hợp tác nhóm trong quy trình Vẽ theo nhạc và các quy trình khác được nâng cao. Học sinh như được giải phóng khỏi khuôn mẫu, được “Học mà chơi, chơi mà học”. Các em thỏa sức sáng tạo, không bị gò bó, không sợ mình không biết vẽ mà tự do thể hiện sáng tạo.

Ứng dụng công nghệ thông tin góp phần đổi mới PPDH, hình thành phương pháp tư duy mới, đưa phương pháp dạy học vào quỹ đạo sử dụng sức mạnh của công cụ hiện đại để truyền tải những khối lượng kiến thức lớn mở rộng tầm nhận thức của học sinh, làm thay đổi căn bản cách dạy, cách học. Ứng dụng công nghệ thông tin sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho công tác dạy học những bộ môn có yêu cầu về tính trực quan, phương pháp phân tích, hướng dẫn cụ thể. Bởi vì giáo viên có điều kiện thu thập thông tin liên quan đến bài dạy một cách dễ dàng nhanh chóng trên các trang Web, các kênh thông tin trong và ngoài nước. Qua quá trình sử lý những thông tin đó, giáo viên đã tự tạo cho mình tư liệu cần thiết cho bộ môn để giảng dạy có hiệu quả.

Với mục tiêu chung và chương trình cụ thể, việc dạy học mĩ thuật ở TH không chỉ là vẽ mà lấy hoạt động m  ĩ thuật để năng cao hiểu biết cho học sinh giúp các em có thêm kiến thức, kỹ năng trong quá trình hoàn thiện nhân cách Đức - Trí - Thể - Mỹ. Dạy học mĩ thuật là tổ chức và thực hiện các hoạt động giúp học sinh năng cao sự hiểu biết về giáo dục thẩm mĩ, rèn luyện kỹ năng để ứng dụng sự hiểu biết thẩm mỹ vào cuộc sống. Ứng dụng công nghệ thông tin sẽ giúp giáo viên thực hiện tốt những đề ra của bộ môn.

Mĩ thuật là một trong những môn học ít giờ, đây là một môn năng khiếu, đòi hỏi các em phải có tính sáng tạo, độc lập trong học tập. Vì thế, làm thế nào để các em chủ động trong học tập là điều mà những giáo viên như tôi luôn trăn trở. Tôi rất mong nhận được đóng góp quý báu của các bạn đồng nghiệp để báo cáo sáng kiến của tôi áp dụng vào thực tiễn hiệu quả cao hơn.

Tôi xin trân thành cảm ơn!

II. TÊN SÁNG KIẾN

 Sáng kiến Ứng dụng Công nghệ thông tin trong quy trình “Tưởng tượng và sáng tạo từ âm nhạc” trong môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch.

III. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN

- Họ và tên tác giả: Phan Thị Hương    -              Sinh ngày: 25/10/1979

- Chức vụ: Giáo viên giảng dạy môn Mĩ thuật

- Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Số 2 Hóa Thượng

- Số điện thoại: 0976177913

- Email: huongphnct123@gmail.com

IV. CHỦ ĐẦU TƯ TẠO RA SÁNG KIẾN

 - Họ và tên tác giả: Phan Thị Hương   

- Chức vụ: Giáo viên giảng dạy môn Mĩ thuật

- Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Số 2 Hóa Thượng

- Số điện thoại: 0976177913

- Email: huongphnct123@gmail.com

V. LĨNH VỰC ÁP DỤNG SÁNG KIẾN

Sáng kiến được áp dụng trong lĩnh vực phương pháp giảng dạy môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch, bài dạy Mĩ thuật lớp 4.

VI. NGÀY SÁNG KIẾN ĐƯỢC ÁP DỤNG

Sáng kiến được áp dụng từ tháng 9 năm 2016 đến tháng 5 năm 2017

VII. MÔ TẢ BẢN CHẤT CỦA SÁNG KIẾN

PHẦN THỨ NHẤT

1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu

1.1. Mục đích

Tập trung nghiên cứu thực trạng; Ứng dụng CNTT trong quy trình “Tưởng tượng và sáng tạo từ âm nhạc” trong môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch của học sinh trường Tiểu học Số 2 Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ.

 1.2. Đối tượng: Học sinh khối 4 trường Tiểu học Số 2 Hóa Thượng

2. Phạm vi nghiên cứu

- Tìm hiểu quá trình  dạy và học bộ môn Mĩ thuật ở lớp Bốn.

- Tìm hiểu những vấn đề cơ bản thường gặp, những tình huống, ưu điểm, hạn chế qua quá trình dạy và học bộ môn Mĩ thuật ở khối 4, trường Tiểu học Số 2 Hóa Thượng

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tìm hiểu quan điểm biên soạn SGK môn Mĩ thuật lớp 4 theo phương pháp Đan Mạch.

- Phát hiện ra những khó khăn HS thường mắc khi học môn Mĩ thuật lớp 4 bằng cách điều tra thực trạng việc thực trạng việc học môn Mĩ thuật của HS khối 4 trường Tiểu học Số 2 Hóa Thượng.

4. Phương pháp nghiên cứu

 1. Sưu tầm tài liệu có liên quan: 

 2. Phương pháp vấn đáp: 

 3. Phương pháp quan sát: 

 4. Phương pháp thực nghiệm: 

 5. Phương pháp phân tích, tổng hợp: 

5. Kế hoạch nghiên cứu

Qua thực tế chất lượng dạy và học của giáo viên, học sinh trong năm học, kết hợp với việc chỉ đạo công tác chuyên môn, từ đó tôi rút ra kinh nghiệm và lên kế hoạch ứng dụng CNTT trong quy trình “Tưởng tượng và sáng tạo từ âm nhạc”  môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch dạy trong nhà trường năm học 2016-2017.

PHẦN THỨ HAI

Môn Mĩ thuật ở Tiểu học trang bị cho học sinh những kiến thức ban đầu, cơ bản nhất góp phần từng bước hình thành khả năng cảm thụ cái đẹp, biết vận dụng cái đẹp vào cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.

Với sự phát triển của con người, công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Ngành giáo dục đã có những chuyển biến về việc đổi mới phương pháp dạy học, chương trình dạy học phù hợp với thành tựu khoa học thực tiễn. Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển chóng mặt, để đáp ứng nhu cầu học tập thì đòi hỏi việc dạy học phải thay dổi phương pháp, phương tiện dạy học.

Với mục tiêu chung và chương trình cụ thể, việc dạy học mĩ thuật ở TH không chỉ là vẽ mà lấy hoạt động mĩ thuật để năng cao hiểu biết cho học sinh giúp các em có thêm kiến thức, kỹ năng trong quá trình hoàn thiện nhân cách Đức - Trí - Thể - Mỹ. Dạy học mĩ thuật là tổ chức và thực hiện các hoạt động giúp học sinh năng cao sự hiểu biết về giáo dục thẩm mĩ, rèn luyện kỹ năng để ứng dụng sự hiểu biết thẩm mỹ vào cuộc sống. Ứng dụng công nghệ thông tin sẽ giúp giáo viên thực hiện tốt những đề ra của bộ môn. Thông qua vẽ theo nhạc, học sinh không chỉ làm quen với kĩ thuật vẽ mà còn thể hiện được cảm xúc của từng tác phẩm âm nhạc. Âm nhạc và giai điệu luôn gây hứng khởi cho học sinh. Trong quy trình dạy học Mĩ thuật này âm nhạc tạo cho học sinh thích thú, sáng tạo trong trang trí, vẽ tranh hay các đồ vật. Học sinh vừa cảm nhận tiết tấu âm nhạc, vừa đưa màu theo giai điệu, lúc nhanh, lúc chậm,, lúc đậm, lúc nhạt. Từ bài vẽ các em tiếp tục tư duy, có thể trang trí đồ vật bất kì hay vẽ thêm vào theo một chủ điểm mà em yêu thích.

 Âm nhạc luôn đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người dân Việt Nam. Âm nhạc và giai điệu luôn gây hứng khởi cho học sinh, có thể làm cho các em năng động hơn, (có khi nhảy múa theo giai điệu, tiết tấu). Trong quy trình dạy - học mĩ thuật này, âm nhạc và mĩ thuật được kết hợp với nhau để tạo cho học sinh sự thích thú, trí tưởng tượng, sáng tạo trong việc trang trí.

Dạy học mĩ thuật tuy đã có nội dung cụ thể nhưng cần bổ sung kịp thời tài liệu, đồ dùng dạy học thì việc dạy học mới có hiệu quả đó cũng là một yêu cầu cấp thiết.
     Với mục tiêu thực tiễn trên việc ứng dụng CNTT vào dạy học là điều cần thiết để năng cao chất lượng các bộ môn nói chung và môn Mĩ thuật nói riêng.

2. Cơ sở thực tiễn

Từ thực tế, ứng dụng CNTT vào dạy học để phát huy hiệu quả khi thực hiện các hoạt động: Quan sát, nhận xét, phân tích, hướng dẫn học sinh thực hành…Phát huy hiệu quả cao trong các hoạt động dạy và học.

Quy trình Vẽ theo nhạc chủ yếu mang tính giáo dục thẩm mỹ, tạo điều kiện cho HS tiếp xúc làm quen cái đẹp của thiên nhiên, của các tác phẩm mĩ thuật. Qua đó các em vận dụng hiểu biết về cái đẹp vào cuộc sống thường ngày và để có thêm tình yêu quê hương đất nước. Vì vậy khi dạy quy trình Vẽ theo nhạc giáo viên cần phải sử dụng đồ dùng dạy học, tranh, ảnh phải có tính thẩm mỹ cao.

3. Thực trạng vấn đề nghiên cứu

3.1. Vị trí địa lý

Trường Tiểu học Số 2 Hóa Thượng nằm trên địa bàn xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, là một xã có điều kiện cơ sở hạ tầng và kinh tế tương đối khó khăn.

3.2. Thuận lợi

Giáo viên Mĩ thuật luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo chuyên môn và bồi dưỡng nghiệp vụ của phòng Giáo dục và Đào tạo Đồng Hỷ, Ban giám hiệu, tổ trưởng tổ chuyên môn.

Đa số học sinh chăm ngoan, có ý thức trong hoạt động hợp tác nhóm.

 Nhà trường đã có các thiết bị như: Máy chiếu Projector, Overhat, Loa vi tính.

3.3. Khó khăn

a) Về nhận thức

 - Bên cạnh những thuận lợi như trên thì việc dạy và học môn Mĩ thuật Đan Mạch vẫn còn gặp phải một số khó khăn như:

 + Do quan niệm của một số bậc phụ huynh, thiếu sự quan tâm học tập cho học sinh, còn chưa coi trọng môn học Mĩ thuật ... Điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng học tập của giáo viên và học sinh gây cho học sinh cảm giác chán nản, không tự tin khi học bài. Điều đó khiến cho các em không thích thú với bài học, thể hiện tác phẩm của mình qua loa, đại khái, vì thế không thấy được cái hay, cái đẹp và vận dụng vào cuộc sống hàng ngày.

b) Trang thiết bị dạy-học

  - Bên cạnh đó còn một số học sinh tỏ thái độ thờ ơ với môn học vì thực tế không những  em  có hoàn cảnh còn khó khăn  không chuẩn bị đủ đồ dùng học tập giáo viên yêu cầu chuẩn bị thêm để phục vụ cho tiết học mà những em gia đình có điều kiện cũng không chuẩn bị đủ đồ dùng học tập cho các em, ví dụ: HS ỷ lại giáo viên phải lo đầy đủ tất cả đồ dùng cho các e

m chỉ việc học, làm việc nhóm hợp tác chưa cao, … Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần học tập.

  - Ngoài ra điều kiện nhà trường còn thiếu thốn như: chưa đầu tư về phòng học chức năng, trường chỉ có một máy chiếu, vật mẫu cho giáo viên và học sinh, phương tiện, đồ dùng trực quan tự chuẩn bị, ... vì thế ảnh hưởng lớn đến kết quả học tập và giảng dạy của giáo viên và học sinh. Vì vậy, là một giáo viên luôn tâm huyết với nghề tôi luôn tự học hỏi, tìm tòi, cố gắng nỗ lực hết mình để làm sao mang lại hiệu quả tốt nhất cho các em khi học bộ môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch.

4. Ý nghĩa, vai trò của ứng dụng CNTT

4.1. Ý nghĩa

- Giáo dục các em phát triển tài năng về môn học qua đó các em nhìn nhận được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.

- Thông qua vẽ theo nhạc, học sinh không chỉ làm quen với kĩ thuật vẽ mà còn thể hiện được cảm xúc của từng tác phẩm âm nhạc. Âm nhạc và giai điệu luôn gây hứng khởi cho học sinh. Trong quy trình dạy học Mĩ thuật này âm nhạc tạo cho học sinh thích thú, sáng tạo trong trang trí, vẽ tranh hay các đồ vật. Học sinh vừa cảm nhận tiết tấu âm nhạc, vừa đưa màu theo giai điệu, lúc nhanh, lúc chậm,, lúc đậm, lúc nhạt. Từ bài vẽ các em tiếp tục tư duy, có thể trang trí đồ vật bất kì hay vẽ thêm vào theo một chủ điểm mà em yêu thích.

4.2. Vai trò

Giúp cho học sinh hứng khởi trong học tập, có thể làm cho các em năng động hơn, (có khi nhảy múa theo giai điệu, tiết tấu). Trong quy trình dạy - học mĩ thuật này, âm nhạc và mĩ thuật được kết hợp với nhau để tạo cho học sinh sự thích thú, trí tưởng tượng, sáng tạo trong việc trang trí.

* Để ứng dụng CNTT vào dạy học Mĩ thuật-Vẽ theo nhạc cần phải có các thiết bị dạy học sau:

- Máy vi tính.

- Máy chiếu Projector.

- Loa vi tính.

* Chuẩn bị bài dạy

- Giáo viên tìm hiểu nội dung, yêu cầu bài dạy.

- Sưu tầm tài liệu, tranh ảnh liên quan đến bài dạy, thông qua các kênh như sách, báo, truyền hình địa chỉ các trang Web…rồi lưu vào máy tính.

Ví dụ như; Đưa âm nhạc vào tiết dạy, giáo viên chọn nhiều thể loại khác nhau: nhẹ nhàng, nhạc trữ tình, nhạc rock, nhạc có tiết tấu nhanh, chậm, nhạc không lời nhằm kích thích trí tượng tượng phong phú của học sinh về các đường nét khác nhau.

Quy trình dạy - học mĩ thuật: Tạo tác phẩm nghệ thuật dựa trên âm nhạc

a) Mục tiêu

Thông qua quy trình dạy - học mĩ thuật này học sinh sẽ học được cách:

• Lắng nghe và vận động, di chuyển theo giai điệu của âm nhạc

• Chuyển âm thanh và giai điệu thành những đường nét từ sự hứng khởi

• Phát triển trí tưởng tượng trong quá trình tạo ra sản phẩm

• sáng tạo những sản phẩm mới từ bức tranh nhiều màu sắc được tạo ra theo giai điệu của âm nhạc

• Biết chọn lọc và sử dụng hình ảnh từ bức tranh lớn để trang trí, giao tiếp…

b) Chuẩn bị

Vật liệu: Giấy a0 hoặc a2, bọt biển, bút lông, bột màu nghiền, màu nước, bảng pha màu, băng dính, xô đựng nước. Bút dạ, bút sáp chì màu phù hợp với giấy a3, a4, a5. Lấy một mảnh giấy để lót bảng trước khi vẽ, điều này giúp làm sạch dễ dàng sau khi sử dụng màu nước hoặc màu bột nghiền.

Âm nhạc: Vẽ khi có âm nhạc, băng, đĩa hát. Trong trường hợp không có băng đĩa hát, giáo viên hướng dẫn học sinh tự chuẩn bị bài hát tập thể.

5. Các giải pháp Ứng dụng CNTT trong quy trình “Tưởng tượng và sáng tạo từ âm nhạc” trong môn Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch. Quy trình vẽ theo âm nhạc

Trong quá trình giảng dạy môn Mĩ thuật, tôi thường xuyên bồi dưỡng kiến thức chuyên môn nghiệp vụ, cập nhật phương pháp giảng dạy mới, tích cực dự giờ các động nghiệp, dựa trên kết quả của môn Mĩ thuật năm học trước, trong năm học này, tôi mạnh dạn áp dụng quy trình Vẽ theo nhạc.

5.1. Trải nghiệm hoạt động vẽ theo nhạc

GV tạo nhóm sao cho phù hợp với điều kiện của lớp học. khoảng 6-8 HS/ nhóm. Khởi động: GV bật nhạc nhẹ nhàng, HS lắng nghe và cảm nhận giai điệu của âm nhạc. Hs bắt đầu vẽ những nét màu trên giấy theo thứ tự các màu từ sáng đến đậm. (Nếu sử dụng màu bột nghiền hoặc màu nước thì chú ý hạn chế màu đen vì màu này dễ làm cho bức tranh bị xỉn màu). Âm nhạc tăng dần sang tiết tấu nhanh tạo cảm xúc mạn

h mẽ cho HS. Các em chuyển động cơ thể và vẽ theo giai điệu của âm nhạc.

Hoạt động này kéo dài khoảng 5 đến 7 phút. Thực hiện quy trình này cần linh hoạt và sáng tạo với nhiều chất liệu màu, kích cỡ giấy, âm nhạc… theo điều kiện của trường/ địa phương mình. Tiết tấu gõ đệm nhẹ nhàng, từ tiết tấu chậm đến nhanh, sôi nổi, mạnh mẽ…

a) Mục tiêu

Giáo viên sẽ khuyến khích học sinh:

• Tập trung và nghe nhạc;

• Sử dụng âm nhạc, xúc giác và các giác quan thẩm mỹ;

• Trải nghiệm âm nhạc và giai điệu tạo cảm xúc;

• Trải nghiệm mối liên hệ giữa giai điệu, hoạt động cơ thể và hình ảnh;

• Yêu thích quy trình dạy - học mĩ thuật hợp tác.

b) Kết quả 

Cuối hoạt động này học sinh có khả năng:

• Nghe nhạc;

• sử dụ ng tất cả các giác quan để học tập;

• Vẽ màu sắc, đường nét và các mảng màu dựa trên nền nhạc;

• Kết nối âm nhạc, hội họa và hoạt động cơ thể;

• Hợp tác trong suốt quy trình dạy - học mĩ thuật.

Khi kết thúc, học sinh trưng bày và thưởng thức bức tranh mình vừa tạo ra từ khổ giấy lớn (vẽ theo nhóm) hoặc giấy nhỏ (vẽ cá nhân).

c) Suy nghĩ

Quy trình nên được thực hiện một cách linh hoạt, sáng tạo khi lựa chọn màu sắc, cỡ giấy và thể loại âm nhạc. Điều quan trọng là giáo viên xây dựng kế hoạch, thực hiện và đánh giá quy trình dạy - học mĩ thuật này tùy vào khả năng của học sinh, vật liệu sẵn có và tùy vào từng địa phương. Vì vậy, giáo viên có thể tổ chức hoạt động 2 hoặc 3 tùy vào độ tuổi, thời gian và khả năng học sinh.

Một số hình ảnh nghe nhạc và vẽ màu theo nhịp điệu.

5.1.2. Thưởng thức, cảm nhận về màu sắc

a) Mục tiêu

Giáo viên sẽ khuyến khích học sinh:

• Chia sẻ kinh nghiệm từ  ý kiến cá nhân;

• Tập trung, giao tiếp và lắng nghe nhau;

• Hiểu biết nhiều hơn về màu sắc, đường nét.

b) Kết quả

Cuối hoạt động này học sinh có khả năng:

• Biểu đạt được kinh nghiệm và ý kiến của bản thân;

• Nghe tập trung vào những bài thuyết trình của bạn;

• Nói về  hình mảng, màu sắc và đường nét biểu cảm qua âm nhạc.

Hs quan sát bức tranh và suy nghĩ, đưa ra những nhận xét và chia sẻ cảm nhận về hoạt động vừa thực hiện. Các em tưởng tượng ra những hình ảnh/ đề tài từ bức tranh lớn đó.

    • Em có cảm nhận như thế nào trong suốt quá trình di chuyển xung quanh bàn và vẽ màu?

• Em nghĩ như thế nào về bức tranh tập thể? Em thích gì trong bức tranh đó?

• Em có nghĩ là bức tranh này lộn xộn không? Em có hứng thú với hoạt động vừa thực hiện không?

• Trong khi quan sát tranh em liên tưởng tới hình ảnh gì?

• Từ những hình ảnh đó em nghĩ đến những đề tài nào?

Giáo viên khuyến khích học sinh phản hồi và ghi chép lại ý kiến thành một bản đồ tư duy ở trên bảng. Giáo viên có thể tập trung vào màu sắc và lần lượt giới thiệu về một số khái niệm màu như:

- Màu sáng, tối (đậm, nhạt).

- Màu nóng, lạnh.

- Màu bổ túc.